Ζωή αποκτά και πάλι, μετά από έναν αιώνα εγκατάλειψης και ερήμωσης, το μοναστηριακό συγκρότημα της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας στις Ποταμιές. Ανακαινισμένο και συντηρημένο άνοιξε τις πύλες του, για να δώσει την ευκαιρία στους επισκέπτες του να θαυμάσουν από κοντά τις σπάνιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, που κοσμούν το εσωτερικό του ναού αλλά και την Έκθεση Εκκλησιαστικών Κειμηλίων, που δημιουργήθηκε στα κτίρια της μονής και φιλοξενεί τα τέμπλα της Γκουβερνιώτισσας, σημαντικά κειμήλια, αντίγραφα των εικόνων της Γκουβερνιώτισσας, άμφια κ. ά.
Εκτεταμένες είναι και οι παρεμβάσεις στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο. Αναδείχθηκαν αρχιτεκτονικά στοιχεία, βελτιώθηκε η πρόσβαση, με σεβασμό στο φυσικό κάλλος της περιοχής.
Ο χώρος είναι ανοικτά από Τρίτη έως και Κυριακή από τις 9.30 το πρωί έως τις 5.30 το απόγευμα. Τη Δευτέρα είναι κλειστά. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Με τη λειτουργία του χώρου παίρνει σάρκα και οστά το όραμα των εθελοντών, που πριν από 6 χρόνια ίδρυσαν τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης «η Γκουβερνιώτισσα», με στόχο να διασωθεί ο ιερός και ιστορικός χώρος της μονής και να αποτελέσει σημείο αναφοράς και πολιτιστικό φάρο της ευρύτερης περιοχής.
Εκτός από τον ανακαινισμένο ναό της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας, που είναι κατάγραφος από εκπληκτικές τοιχογραφίες, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει:
– Την Έκθεση Εκκλησιαστικών Κειμηλίων
– Το Εργαστήριο και Έκθεση Αγιογραφίας, όπου ο επισκέπτης μπορεί να αγοράσει εικόνες διαφόρων μεγεθών.
– Τον βοτανικό κήπο.
– Την υπεραιωνόβια ελιά, που είναι μνημείο της φύσης, καθώς εκτιμάται ότι είναι άνω των 500 χρόνων.
– Την εκπληκτική θέα προς την Λαγκάδα.
– Και φυσικά τον καφέ του ή το ποτό του στο κυλικείο που λειτουργεί.
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
Η μονή της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ποταμιές, περίπου 5km από τη Χερσόνησο και 33km ανατολικά του Ηρακλείου. Είναι κτισμένη σε μικρό λόφο με ωραία θέα στη Λαγκάδα και το φράγμα Αποσελέμη που είναι το μεγαλύτερο υδρευτικό έργο στην Κρήτη.
Ο ναός, σταυροειδής με τρούλο, είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι από τους παλαιότερους στην Κρήτη. Είναι διακοσμημένος με σπουδαίες τοιχογραφίες με διάφορα θέματα, όπως τον Χριστό τον Παντοκράτορα στον τρούλο, τους Προφήτες, τη Σταύρωση, τη Θεοτόκο, κλπ, που τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους ναούς με τοιχογραφίες στην Κρήτη με καλλιτεχνικές επιρροές από την Κωνσταντινούπολη. Οι τοιχογραφίες του ναού χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, μερικές απ’ αυτές, μάλιστα, είναι ασυνήθιστες έως και σπάνιες. Οι εικόνες του μοναστηριού εκτίθενται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου.
Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε από βυζαντινό άρχοντα μετά το 961, όταν ο Νικηφόρος Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη από τους Άραβες. Ωστόσο, ο τοιχογραφικός διάκοσμος φιλοτεχνήθηκε τον 14ο αιώνα και συγκεκριμένα την πρώτη πεντηκονταετία (δηλαδή 1300-1350).