Τα εγκαίνια της έκθεσης σύγχρονης εικαστικής τεχνολογίας με τίτλο «Απηχήσεις της αρχαιότητας στο έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου» θα γίνουν σήμερα στις 8 το βράδυ στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Περιλαμβάνει ψηφιακές αναπαραγωγές έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που παραχώρησαν κορυφαία μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής (Τολέδου, Μαδρίτης, Βατικανού, Νέας Υόρκης, Ρώμης, Φλωρεντίας, Οξφόρδης κ.ά.). Η έκθεση θα διαρκέσει έως και τις 6 Οκτωβρίου.
Την επιμέλεια της Έκθεσης Θεοτοκόπουλου έχει η ιστορικός τέχνης Ιάνθη Ασημακοπούλου. Για το ιδιαίτερα σημαντικό αυτό εικαστικό γεγονός, τυπώθηκε συλλογικός τόμος-λεύκωμα, με μελέτες που έγραψαν ειδικώς για αυτή την έκθεση καταξιωμένοι μελετητές του μεγάλου ζωγράφου (Fernando Marias, Αγγελική Λυμπεροπούλου, Jose Riello, Jeongho Park και η επιμελήτρια).
Στη διάρκεια της έκθεσης αυτής θα πραγματοποιηθούν δύο ομιλίες για τον Θεοτοκόπουλο. Η πρώτη από τη Δρ. Κορίνα Βουγιούκα, διδάσκουσα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, με τίτλο: «Ο Ζωγράφος των χεριών, η μουσική στη ζωγραφική του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου» (στη Βικελαία Βιβλιοθήκη, στις 10 Σεπτεμβρίου 2019, ώρα 20:00).
Και η δεύτερη από τον Jose Riello, επίκουρο καθηγητή στο Universidad Autόnoma de Madrid, με θέμα τη Βιβλιοθήκη του Θεοτοκόπουλου (η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στις 20 Σεπτεμβρίου 2019, ώρα 20.00, στο Μικρό Θέατρο του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου).
Υπερήφανος για την καταγωγή του
Η ανάδειξη των δεσμών που συνδέουν τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο με την αρχαιότητα βρίσκεται στον πυρήνα της έκθεσης αυτής.
Ο καλλιτέχνης ήταν υπερήφανος που είχε τις ρίζες του σε έναν πανάρχαιο πολιτισμό και ακόμα περισσότερο υπερήφανος για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, το νησί όπου σύμφωνα με τον μύθο είχε γεννηθεί ο Δίας.
Στόχος της έκθεσης είναι, λοιπόν, να αναδείξει μοτίβα της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας που ο ζωγράφος προσέλαβε άμεσα, μέσα από την επαφή του με αρχαιότητες, ή έμμεσα, μέσα από πίνακες, χαρακτικά, σχέδια κλπ. άλλων καλλιτεχνών.
Στη Βενετία, αλλά κυρίως στη Ρώμη όπου φιλοξενήθηκε για δύο χρόνια στο μέγαρο του καρδινάλιου Alessandro Farnese, ο Θεοτοκόπουλος συνδέθηκε με κύκλους αρχαιογνωστών και λογίων, παρακολούθησε συζητήσεις που διεύρυναν τους πνευματικούς του ορίζοντες,”ενώ παράλληλα είχε πρόσβαση σε βιβλιοθήκες όπου οι κλασικοί συγγραφείς είχαν περίοπτη θέση.
Μέσα από τις παραπάνω διασυνδέσεις είχε, άλλωστε, τη δυνατότητα να μελετήσει από κοντά όχι μόνο φημισμένες ιδιωτικές συλλογές με αρχαία γλυπτά, ανάγλυφα, νομίσματα και τέχνεργα, αλλά πιθανότατα να έχει πρόσβαση στον τεράστιο καλλιτεχνικό πλούτο που είχε συγκεντρωθεί στο Βατικανό.
Από τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα, η Ρώμη είχε γίνει εξάλλου το κατεξοχήν κέντρο για τη μελέτη της αρχαιότητας, κατάλοιπα της οποίας παρέμεναν επί αιώνες εκτεθειμένα ή θαμμένα στο έδαφος.
Η σημαντικότερη απόδειξη της επιρροής που άσκησαν στον Δομήνικο οι αρχαιότητες της Ρώμης, καθώς και το υψηλό διανοητικό και αρχαιογνωστικό περιβάλλον που κυριαρχούσε στο μέγαρο του καρδιναλίου Farnese, είναι η εμφανής ενσωμάτωση έργων αρχαίας γλυπτικής στους πίνακες των ρωμαϊκών του χρόνων.
Την περίοδο αυτή, μάλιστα, φαίνεται ότι συμπεριέλαβε στις καλλιτεχνικές του αποσκευές αρχαία μοτίβα, στάσεις, κινήσεις, εκφράσεις, χειρονομίες, που μετά από επεξεργασία και επαναδιατύπωση στο δικό του ιδιοσυγκρασιακό ιδίωμα, εμπλούτισαν μορφολογικά, αλλά και νοηματικά, την εικαστική παραγωγή του στην Ισπανία.
Αξιοποιώντας μέσα σύγχρονης τεχνολογίας, στην έκθεση παρουσιάζονται έργα του Θεοτοκόπουλου και δίπλα σε αυτά απεικονίσεις αρχαίων γλυπτών, αναγλύφων, νομισμάτων κλπ. που συνδέονται με αυτά και αποκαλύπτουν πόσο ευέλικτες και ανθεκτικές στο χρόνο είναι οι αρχαίες φόρμες.
Στην περίπτωση πάλι που η επιρροή που δέχθηκε ο Δομήνικος ήταν έμμεση, δηλαδή προσέλαβε αρχαία μοτίβα ενσωματωμένα σε έργα ομοτέχνων του, εμφανίζονται απεικονίσεις τους δίπλα στα συνδεόμενα με αυτά έργα του Θεοτοκόπουλου.