Μια σειρά πιλοτικών έργων και υποέεργων, συνολικού προϋπολογισμού 23 εκατ, ευρώ(μπορεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα να φτάσει τα 35 εκατομμύρια), προτείνει το υπουργείο Πολιτισμού στο Ταμείο Ανάκαμψης, στα οποία συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων αντιπλημμυρικά έργα στα Μινωϊκά Ανάκτορα της Κρήτης.
Επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι ανάμεσα στα πρώτα 13 μουσεία της χώρας όπου θα γίνει ενεργειακή αναβάθμιση,με στόχο την μηδενική σχεδόν ενέργεια.
Αυτό έγινε γνωστό χθες κατά την παρουσίαση των επικίνδυνων αρνητικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει η κλιματική αλλαγή στα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους αλλά και το οργανωμένο Εθνικό Σχέδιο αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους, κατά την διάρκεια διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου, που έδωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενόψει της Ημέρας Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου.
Στη συνέντευξη συμμετείχαν επίσης ο γγ Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, Κώστας Καρτάλης, πρόεδρος και συντονιστής της Ομάδας Εργασίας του ΥΠΠΟΑ για τη μελέτη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και τη διατύπωση προτάσεων και ενεργειών στο πλαίσιο ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης, καθώς και η Έλενα Κουντούρη, διευθύντρια της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ.
Όπως τόνισε η κ.Μενδώνη για την Κρήτη, η αρχή θα γίνει με τη Φαιστό και τα Μάλια αλλά αν χρειαστεί μπορούμε να παρέμβουμε και σε άλλα” όπως ανάφερε χαρακτηριστικά.
“Ξέρετε ότι στα Μάλια είναι πρόσφατες οι πλημμύρες οι οποίες έγιναν εκεί. Θεωρούμε ότι είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να επαναληφθεί, γιατί στην προκειμένη περίπτωση το πλημμυρικό φαινόμενο οφειλόταν σε πάρα πολύ μεγάλη ποσότητα βροχής που έπεσε σε περιορισμένο χρονικό διάστημα. Οπότε, δεν υπήρχε η δυνατότητα της γης να απορροφήσει όλη αυτή τη βροχή.
Συγχρόνως όμως δεν είχαν γίνει και κάποια μέτρα που μπορούσαν να γίνουν. Και επίσης, στη Φαιστό, που είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός χώρος, οφείλουμε να προλάβουμε κάποια πράγματα που αφορούν την απορροή των ομβρίων και την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση”.
Ιδιαίτερα θετικό είναι ότι στην Ελλάδα δεν έχουν καταγραφεί περιπτώσεις που να δείχνουν πως η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει αρνητικά σε μεγάλο βαθμό το εγχώριο πολιτιστικό περιβάλλον.
Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια δείγματα τα οποία, σε συνδυασμό με τις δυσοίωνες κλιματικές προβλέψεις των επιστημόνων για τις επόμενες δεκαετίες, καθιστούν αναγκαία την ύπαρξη μια προληπτικής πολιτικής.
Τέτοια είναι η αύξηση της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων αλλά και ο επιβαρυντικός τρόπος που λειτουργεί η κλιματική αλλαγή επί των φυσικών φθορών που έχουν επέλθει στα μνημεία με το πέρασμα των χρόνων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Ελλάδα πρωτοστατεί λαμβάνοντας πρωτοβουλίες για την έγκαιρη θωράκιση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι άξονες της προληπτικής στρατηγικής που έχει χαράξει το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε αυτόν τον τομέα είναι τέσσερις: Διάγνωση, Εποπτεία, Πρόληψη, Θεραπεία. Στο πλαίσιο αυτών των κεντρικών αξόνων εντοπίζονται οι περιοχές που σε κίνδυνο, αξιολογείται η κατάσταση σε σχέση με τις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες και αναπτύσσονται μέθοδοι πρόληψης αλλά και θεραπείας των υπαρχόντων προβλημάτων.
Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο
Στην α’ φάση μέχρι το 2025 οι στόχοι είναι: Η δημιουργία ενός καταλόγου κλιματικής τρωτότητας σε επίπεδο χώρας, με έμφαση τις χωρικές ενότητες με μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, και ανάπτυξη ψηφιακού αποθετηρίου, σε σύνδεση με το αρχαιολογικό κτηματολόγιο.
Και εδώ είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι υπάρχει πλέον και λειτουργεί κανονικά το αρχαιολογικό κτηματολόγιο. Να καταρτιστεί ο εθνικός κατάλογος πολιτιστικών αγαθών σε κλιματικό κίνδυνο.
Σταδιακή κατάρτιση και εφαρμογή μέχρι τέλος του 2025 τουλάχιστον 12 μπορεί να είναι περισσότερα -, σχέδια προσαρμογής αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και αναθεώρηση και επικαιροποίηση των αντίστοιχων σχεδίων πολιτικής προστασίας.
Αξιολόγηση των αναγκών ενεργειακής αναβάθμισης των μουσείων του υπουργείου και ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 13 μουσείων, είτε είναι αμιγώς δημόσια μουσεία, αρχαιολογικά, είτε είναι εποπτευόμενα νομικά πρόσωπα.
Αναθεώρηση σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας των σχεδίων πολιτικής προστασίας των ευρύτερων περιοχών στις οποίες ανήκουν αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία. Το ΥΠΠΟΑ συνεργάζεται με τον αρμόδιο υφυπουργό προκειμένου να προχωρήσουν τα σχέδια αυτά .
Κατάρτιση σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και θεσμοθέτηση ειδικών χωρικών σχεδίων για αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία που χαρακτηρίζονται από αυξημένη τρωτότητα σε κλιματικούς κινδύνους. Και την επαναξιολόγηση των ζωνών. Εκπαίδευση και κατάρτιση του στελεχιακού δυναμικού του υπουργείου.
Ανάπτυξη ειδικού προγράμματος για την προστασία των υλικών των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Και εδώ πρέπει να πω ότι η Διεύθυνση Συντήρησης του Υπουργείου θα έχει καθοριστικό ρόλο και ήδη προχωρεί και επεξεργάζεται τέτοια προγράμματα.
Και τη δημιουργία ενός μηχανισμού υποστήριξης εντός του Υπουργείου, που προϋποθέτει συνεργασίες με εξειδικευμένους φορείς του δημοσίου τομέα. Μέχρι το 2030 στόχος είναι να έχουμε φτάσει στα 35 συνολικά σχέδια προσαρμογής.
”Ήδη -τόνισε η κ.Μενδώνη- πρέπει να πω ότι η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στο πρόγραμμα το οποίο δουλεύει για τα συνολικά σχέδια για τα μνημεία UNESCO προφανώς συμπεριλαμβάνει και το κεφάλαιο κλιματική αλλαγή και επιπτώσεις”.
2ος στόχος είναι η ενεργειακή αναβάθμιση 30 συνολικά μουσείων του υπουργείου, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή τους λειτουργία σε επιβαρυμένες θερμικές συνθήκες, να χαρακτηρίζονται από συνθήκες θερμικής άνεσης για τους επισκέπτες, να προστατεύονται οι συλλογές, να περιορίζονται οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, στο πνεύμα της Συνθήκης των Παρισίων και των εθνικών στόχων.
Ενεργειακή αναβάθμιση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
Τι προβλέπεται να γίνει μέχρι το 2025
Μέχρι το 2025, και ο στόχος του ΥΠΠΟΑ είναι όπως υπογράμμισε η κ.Μενδώνη :
‘’Σταδιακή κατάρτιση και εφαρμογή μέχρι τέλος του 2025 τουλάχιστον 12 – είμαστε λίγο συντηρητικοί, μπορεί να είναι περισσότερα -, αλλά μιλάμε για τουλάχιστον 12 σχέδια προσαρμογής αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και αναθεώρηση και επικαιροποίηση των αντίστοιχων σχεδίων πολιτικής προστασίας.
Αξιολόγηση των αναγκών ενεργειακής αναβάθμισης των μουσείων του υπουργείου και ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 13 μουσείων, είτε είναι αμιγώς δημόσια μουσεία, αρχαιολογικά, είτε είναι εποπτευόμενα νομικά πρόσωπα. “Είναι -τόνισε η υπουργός-12 αυτοί χώροι οι οποίοι θα πρέπει να προλάβουμε τυχόν επιπτώσεις. Κάποιοι ίσως έχουν μία μεγαλύτερη ανάγκη.
Συνδέονται όμως και με τα μνημεία UNESCO”. Οι δώδεκα, λοιπόν, χώροι, είναι εκτός από την Ακρόπολη των Αθηνών, που ήδη εκπονείται η μελέτη αυτή, οι Μυκήνες, ο Ναός του Επικούριου Διός, το Δίον, οι Δελφοί, η Ολυμπία, οι Φίλιπποι, τα μινωικά ανάκτορα, η Δήλος, η Σάμος, δηλαδή το Ηραίο, η Ρόδος και ο Μυστράς.
Και στην περίπτωση των μουσείων ξεκινάμε από τους Δελφούς, την Ολυμπία, την Πάτρα, το Μουσείο Ηρακλείου, το Μουσείο Ιωαννίνων, της Θήβας, οι Βασιλικοί Τάφοι στη Βεργίνα, η Πέλλα, η Καβάλα, το Μουσείο της Χίου, το Παλαιό της Σπάρτης, το Τατόι και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Αυτά είναι τα πρώτα δεκατρία.
Η ίδια επεσήμανε ότι τα μινωικά ανάκτορα του νησιού είναι ήδη σε διαδικασία κατάρτισης φακέλου για την υποψηφιότητα στην UNESCO.