Το 1999 ο Δημήτρης Εϊπίδης εμπνεύστηκε και δημιούργησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ως συμπληρωματική διοργάνωση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που μετρούσε ήδη σαράντα χρόνια επιτυχημένης πορείας από το 1960, όταν ιδρύθηκε από τον Παύλο Ζάννα.
Φέτος, υπό τη γενική διεύθυνση της Ελίζ Ζαλαντό και την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ηρακλειώτη κριτικού κινηματογράφου Ορέστη Ανδρεαδάκη, οι οποίοι το 2016 διαδέχτηκαν τον Εϊπίδη, το φεστιβάλ συμπληρώνει είκοσι χρόνια προσφοράς, έχοντας καταστεί ένας από τους σημαντικότερους ευρωπαϊκούς θεσμούς στον χώρο του ντοκιμαντέρ.
Η επετειακή διοργάνωση ξεκίνησε χτες, Παρασκευή, θα διαρκέσει ως την Κυριακή 11 Μαρτίου κι η «Π» θα παρακολουθήσει τις προβολές της για τρεις μέρες, από τις 5 ως τις 8 Μαρτίου.
Το πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ αποτελείται από 180 ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους και 48 μικρού μήκους, από τα οποία 53 μεγάλου και 25 μικρού μήκους είναι ελληνικά.
Σχετικά με το σκεπτικό πίσω από το φετινό φεστιβάλ, ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης εξηγεί ότι τα ντοκιμαντέρ που επιλέχτηκαν από την ομάδα προγραμματισμού με επικεφαλής τον Δημήτρη Κερκινό είναι “μαχητικά, πρωτοποριακά, ψυχαγωγικά.
Μιλούν για την παγκόσμια κοινωνία μας, την πολιτική, την ταυτότητα, τη μνήμη, το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και για το φαγητό, τη μουσική, το σινεμά, τις τέχνες, τον έρωτα, άρα μιλούν για την ίδια τη ζωή.
Ειδικότερα στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα προβάλλουμε δέκα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, τα οποία είναι η πρώτη ή η δεύτερη δουλειά νέων και πολλά υποσχόμενων δημιουργών.
Η επιλογή τους έγινε με τον ίδιο τρόπο που έγινε και η επιλογή των ταινιών στο φεστιβάλ του Νοεμβρίου: με πυξίδα δηλαδή ένα θέμα δανεισμένο από ένα βιβλίο. Αυτή τη φορά επιλέξαμε ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, το «Ζωή οδηγίες χρήσεως» («La Vie mode d’ emploi», Ζορζ Περέκ, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Ύψιλον). Πρόκειται για ένα βιβλίο ποταμό, 600 σελίδων, 2.000 χαρακτήρων και εκατοντάδων ιστοριών, το οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή σαν ένα παζλ που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ποτέ.
Οι οκτώ ξένες ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος έχουν ήδη ανακοινωθεί ενώ οι δύο ελληνικές είναι το «Obscuro Barroco» της Ευαγγελίας Κρανιώτη το οποίο κέρδισε βραβείο επιτροπής Teddy στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βερολίνου και το ντοκιμαντέρ «Στο σώμα της» του Ζαχαρία Μαυροειδή”.
Το φεστιβάλ ξεκίνησε με το διακεκριμένο ντοκιμαντέρ της Ανιές Βαρντά «Πρόσωπα και ιστορίες» («Visages Villages», 2017), που συν-σκηνοθέτησε με τον Γάλλο φωτογράφο/ εικαστικό JR και το οποίο είναι υποψήφιο για το φετινό Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ. Η θρυλική ελληνικής καταγωγής γαλλίδα σκηνοθέτρια αποτελεί τιμώμενο πρόσωπο του φεστιβάλ, στο οποίο θα προβληθούν δέκα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ της φιλμογραφίας της.
Στα άλλα αφιερώματα της διοργάνωσης, η σημαντική φυσιογνωμία του αμερικανικού ανεξάρτητου σινεμά, Σάρα Ντράιβερ, θα παρουσιάσει τα αγαπημένα της ντοκιμαντέρ και θα συνομιλήσει με το κοινό, ενώ θα παρουσιάσει επίσης το τελευταίο της ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του διάσημου ζωγράφου Ζαν Μισέλ Μπασκιά. Η προβολή θα πλαισιωθεί από συζήτηση της σκηνοθέτριας με τον Ντένις Λιμ, διευθυντή προγράμματος του Lincoln Center σήμερα Σάββατο στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.
Η σχέση μεταξύ κινηματογράφου κι εικαστικών τεχνών διερευνάται περαιτέρω μέσα από την ενότητα που εγκαινιάστηκε πέρυσι και περιλαμβάνει ντοκιμαντέρ τα οποία κινούνται στο μεταίχμιο μεταξύ των δύο μορφών τέχνης. Φέτος θα προβληθεί αφιέρωμα στη Γαλλίδα Βερενά Παραβέλ και τον Βρετανό Λουσιάν Καστέν Τέιλορ, οι οποίοι θα βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουν τις ταινίες τους και να συζητήσουν σε ειδική εκδήλωση με τη σκηνοθέτρια Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη.
Επίσης, καθώς φέτος συμπληρώνεται ακριβώς μισός αιώνας από το 1968, τη χρονιά που γέννησε επαναστάσεις, συγκρούσεις, όνειρα, ελπίδες κι απογοητεύσεις, το φεστιβάλ επιστρέφει στην κρίσιμη εκείνη χρονιά κι αποκαλύπτει ελάχιστα γνωστές εξεγέρσεις ανά τον κόσμο μέσα από εφτά συγκλονιστικά ντοκιμαντέρ παραγωγής από το 1968 έως το 2017.
Τέλος, μετά το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, το διαγωνιστικό τμήμα VR (Virtual Reality: Εικονική Πραγματικότητα) θα πραγματοποιηθεί και στο 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου θα παρουσιαστούν εφτά ντοκιμαντέρ γυρισμένα με τη συγκεκριμένη τεχνική.
Κρητική εκπροσώπηση
Στο φεστιβάλ θα προβληθούν και ντοκιμαντέρ είτε φτιαγμένα από Κρητικούς σκηνοθέτες, είτε με κρητική θεματολογία. Το ντοκιμαντέρ «Το Αμάρι στις φλόγες» των Τάσου Μπιρσίμ, Γιάννη Κανελλάκη και Μανόλη Παντινάκη εστιάζει στο ολοκαύτωμα που συνέβη ταυτόχρονα σε οκτώ χωριά του Ρεθύμνου στις 22 Αυγούστου 1944, με ομαδικές εκτελέσεις 164 κατοίκων ως αντίποινα στην απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Καρλ Κράιπε.
Το «Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς: Κακόπετρος 28 Αυγούστου 1944» των Ματθαίου Φραντζεσκάκη και Βίκης Αρβελάκη αφηγείται μια παρόμοια ναζιστική κτηνωδία που εκτυλίχθηκε την ίδια περίοδο στο μικρό χωριό Κακόπετρος στον σημερινό δήμο Πλατανιά, αφήνοντας πίσω της 23 νεκρούς, λεηλατημένα σπίτια και τις ψυχές των επιζώντων ισοβίως σημαδεμένες. Πέντε απ’ αυτούς θυμούνται και αφηγούνται εκείνη τη βροχερή Δευτέρα.
Αφιερωμένο στον Νίκο Καζαντζάκη είναι το ντοκιμαντέρ «Πάνω απ’ όλα το έργο» της Τάνιας Χατζηγεωργίου, το οποίο μιλά μέσα από διάφορες μαρτυρίες και τοποθετήσεις για τις πτυχές της ζωής και του έργου του.
Στο «Συμπόσιο» του Ιάσονα Ταβλά, θα παρακολουθήσουμε στιγμές από τις συναντήσεις που συνήθιζε ο Νίκος Κούνδουρος με τους φίλους του, στο τραπέζι κάτω από τη χαρουπιά στο σπίτι του στον Άγιο Νικόλαο.
Τέλος, τη διαδρομή ενός κορυφαίου επιστήμονα, του Διονύσιου Ίκκου, ενός από τους θεμελιωτές της ενδοκρινολογίας τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ακολουθεί το ντοκιμαντέρ «Αυτοί που τόλμησαν: Διονύσιος Ίκκος» του Σταύρου Ψυλλάκη.