Τα επόμενα χρόνια το περισσότερο από το 30% των ερπετών και αμφιβίων ενδέχεται να έχει εξαφανιστεί. Πρόκειται για μία πρόβλεψη που έχουν πραγματοποιήσει οι επιστήμονες πριν από μία δεκαετία και επιβεβαιώνεται από μία νέα έρευνα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τη συνεργασία του ερευνητή του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, κ. Δημήτρη Πουρσανίδη.
Ο διευθυντής του ΜΦΙΚ, κ. Νίκος Πουλακάκης, αναφέρει στην «Π» πως στόχος είναι να μελετήσουν την ποικιλότητα ενός γένος σαυρών στον ελληνικό χώρο που εμφανίζει μία ιδιαίτερη κατανομή, το ένα ενδημικό και μάλιστα στενοενδημικό στην Πελοπόννησο και κάποια νησιά του Ιονίου πελάγους, δεν εμφανίζεται πουθενά αλλού σε ολόκληρο τον κόσμο.
Πρόκειται για τα είδη Algyroides και συγκεκριμένα τα Α. nigropunctatus and A. moreoticus, το δεύτερο έχει πάρει το όνομά του από το Μοριά.
«Τα δύο Τμήματα Βιολογίας αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, να δώσουμε τις πληροφορίες και τα δεδομένα που έχουμε διαθέσιμα και να αναλύσουμε μέσω γενετικού υλικού, DNA, τα ζώα που έχουν συλλεχθεί και αφορούν τα συγκεκριμένα είδη για να αποκρυπτογραφήσουμε λίγο την εξελικτική τους ιστορία», εξηγεί.
Πρόκειται για ξεχωριστά είδη όσο αφορά στη βιοποικιλότητα, διαφέρουν σημαντικά από όλες τις υπόλοιπες σαύρες και τις γενεαλογικές γραμμές σαυρών που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι το ενδημικό δεν είναι μόνο ένα είδος αλλά δύο διαφορετικά, τα ζώα φαίνεται να έχουν επηρεαστεί, όσο αφορά την ιστορία τους, από την οροσειρά της Πίνδου καθώς λειτουργεί ως ένα φράγμα που εμποδίζει τους οργανισμούς που βρίσκονται εκατέρωθεν να έρθουν σε επαφή, χωρίζει δύο βιογεωγραφικές περιοχές, το αποτύπωμα αυτό φαίνεται στις συγκεκριμένες σαύρες. Την επιρροή της Πίνδου, οι επιστήμονες την έχουν δει σε πολλά ζώα και επιβεβαιώνεται και εδώ. Οι πληθυσμοί των σαυρών είναι δυτικά της Πίνδου και ανατολικά φαίνεται να έχουν μικρή επαφή, να συνυπάρχουν και να ρέει γενετικό υλικό μέσω σύζευξης, με αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου να έχουν εξελιχθεί μορφολογικά και γενετικά σε δύο διαφορετικά είδη για την επιστήμη, οπότε αυξάνεται και ο αριθμός των ενδημικών ειδών που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο.
Σε επόμενη φάση, οι επιστήμονες θα προβούν στην αναγνώριση ενός από τα δύο σε διαφορετικά είδη.
Ο διευθυντής του ΜΦΙΚ εξηγεί, ακόμα, πως στο γένος Algyroides υπάρχουν ακόμα δύο είδη στην Κορσική και την Ιβηρική Χερσόνησο και ενώ θα έπρεπε να είναι συγγενικότερα των ειδών που υπάρχουν στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, οπότε μπαίνει και ένα ερωτηματικό, κατά πόσο μπορούμε να αποδώσουμε τις σαύρες αυτές στο συγκεκριμένο γένος. Συνεπώς, ίσως έχουμε έντονη αλλαγή στην ταξινόμηση και ονοματολογία των ζώων.
Το ελληνικό θαύμα
Ο κ. Πουλακάκης αναφέρει πως συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των ενδημικών ειδών της χώρα μας. «Η Ελλάδα είναι ένα θαύμα όσο αφορά στην βιοποικιλότητα και τα μυστικά που κρύβει. Στα βουνά, στην ποικιλία των οικοσυστημάτων και την τεράστια ετερογένεια που έχει, κρύβεται μία πληροφορία που δεν την έχουμε ανακαλύψει, δεν έχουν μελετηθεί με τα απαραίτητα εργαλεία», τονίζει και προσθέτει πως πλέον με το DNA μπορούμε να διαπιστώσουμε ακόμα μεγαλύτερο πλούτο στην πανίδα και τη χλωρίδα της χώρας.
Η κλιματική αλλαγή είναι η αιτία
Μέσα από τους χάρτες κατανομής που δημιούργησε το ΙΤΕ μπορούμε να κάνουμε μία προβολή και στο μέλλον της πιθανής κατανομής που θα έχει το ζώο.
Υπάρχουν βάσεις δεδομένων στο διαδίκτυο με βιοκλιματικά δεδομένα, υγρασία, θερμοκρασία, ανάγλυφο περιοχής, και μπορούμε να κάνουμε εκτίμηση του ποια είναι η πιθανή περιοχή που θα αρέσει στο ζώο να ζει. Πιθανόν, να υπάρχουν και άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπου οι επιστήμονες θα βγουν στο πεδίο και θα βρουν το συγκεκριμένο είδος.
Ο κ. Πουλακάκης αναφέρει πως έχουμε δεδομένα 20.000 χρόνια πίσω και μοντελοποίηση για το πώς θα είναι η κατανομή του ζώου το 2070.
Φαίνεται να υπάρχει μια συρρίκνωση της κατανομής σε σχέση με το παρελθόν, σε αυτό ευθύνεται η κλιματική αλλαγή και οι παρεμβάσεις του ανθρώπου στη βιοποικιλότητα. Τα ερπετά, σαύρες, φίδια, όπως και τα αμφίβια, ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες των σπονδυλωτών όσο αφορά στις μεταβολές του κλίματος.
Έχουμε, δηλαδή, ένα «καμπανάκι» που επιβεβαιώνει την πρόβλεψη των επιστημόνων πριν από μία δεκαετία, ότι ως το 2080 θα έχει χαθεί πάνω από το 30% των ερπετών και αμφιβίων.