Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης κρίσης απαιτείται να χαραχθεί ανάμεσα στους αυτοδιοικητικούς και όλους τους εμπλεκόμενους τοπικούς φορείς, αφού μόνο μέσα από αυτό το πρίσμα μπορεί να αντιμετωπισθεί το πιο ξηρικό έτος των τελευταίων χρόνων, που, όπως όλα δείχνουν, διανύουμε.
Συγκεκριμένα, θα πρέπει να μπει άμεσα στο τραπέζι του διαλόγου ο προγραμματισμός της κάλυψης των αναγκών της θερινής περιόδου με αιχμή του δόρατος την προ των πυλών νέα τουριστική σεζόν, που όπως όλα δείχνουν θα είναι μία από τις μεγαλύτερες των τελευταίων χρόνων.
Αυτή είναι μια από τις βασικές εκτιμήσεις του Χαράλαμπου Φασουλά, δρος γεωλόγου και έφορου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, ο οποίος μιλά σήμερα στην «Π» αναδεικνύοντας κρίσιμες πτυχές του εφιάλτη της λειψυδρίας που συνδέεται άρρηκτα με την κλιματική αλλαγή.
Ο ίδιος εξηγεί γιατί οι νέες γεωτρήσεις δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να ληφθούν αμέσως μέτρα για την καταστολή της υπερκατανάλωσης και της ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων.
Τι λένε τα στοιχεία
Όπως εξηγεί ο δρ. γεωλόγος Χαρ. Φασουλάς τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι ακόμα και σε μια ξηρή περίοδο πέφτουν γύρω στα 5 δισεκατομμύρια κυβικά νερού στην Κρήτη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν αφαιρέσεις, το 60% το οποίο εξατμίζεται, μένουν γύρω στα 2 δισεκατομμύρια στο νησί σαν ωφέλιμο νερό. Αυτό θεωρητικά συμβαίνει ακόμα και στην πιο ξηρή χρονιά.
Στην ουσία όμως τα δεδομένα αυτά σε ένα βαθμό είναι λίγο πλασματικά, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ δείχνουν ότι έχουμε υπερδιπλάσια ποσότητα στη διάθεσή μας. Το γεγονός ότι δεν καταφέρνουμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας, όπως εξηγεί ο κ. Φασουλάς, συνδέεται με δύο βασικά στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι το περισσότερο νερό πέφτει στα βουνά και στο δυτικό τμήμα της Κρήτης και όχι στις περιοχές που τα έχουμε πραγματική ανάγκη.
Άρα υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα ανισικατανομής, αφού έχουμε υψηλή κάλυψη νερού στα δυτικά, όπου δεν υπάρχουν τόσο μεγάλες ανάγκες όσο στη βόρεια, κεντρική και ανατολική Κρήτη και τις τουριστικές περιοχές. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι αναγκαστικά μια μεγάλη ποσότητα νερού θα χαθεί, όσα φράγματα και αν κατασκευαστούν. Σύμφωνα με τον ίδιο, η φετινή χρονιά είναι όπως όλα δείχνουν, μια από τις πιο ξηρές χρονιές που έχουν καταγραφεί
. Ειδικότερα στα Χανιά οι βροχοπτώσεις προσδιορίζονται στα 250 χιλιοστά, αριθμός που είναι ακόμα χαμηλότερος ακόμα και από τον μέσο όρο που φτάνει τα 700 χιλιοστά. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στην Αγία Βαρβάρα όπου οι βροχοπτώσεις φτάνουν τα 200 χιλιοστά, την ίδια ώρα που τα χαμηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί στην περιοχή αυτή φτάνουν τα 800 χιλιοστά. Τα στοιχεία αυτά λοιπόν δείχνουν ότι μάλλον πηγαίνουμε για μια από τις πιο ξηρές χρονιές.
Οι κρίσιμες πτυχές του εφιάλτη της λειψυδρίας.
Μια από τις πιο κρίσιμες πτυχές της θεαματικής μείωσης των βροχοπτώσεων είναι ότι λειτουργεί σε συνδυαστικά με τις υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται. Αυτά τα δύο στοιχεία δημιουργούν ένα εφιαλτικό σκηνικό που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο μέσα από ένα συγκροτημένο σχέδιο κρίσης, διότι περί αυτού πρόκειται… Αυτό εξηγεί ο κ. Φασουλάς με δηλώσεις του στην «Π», παράλληλα με τη μείωση των βροχοπτώσεων θα πρέπει να μη διαφύγουν την προσοχή μας οι υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται.
Δηλαδή από πέρσι και διαδοχικά φέτος κάθε μήνα καταγράφονται υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες από ιστορικό χρόνο. Δηλαδή από τότε που έχουμε καταγραφές κάθε μήνας που έκλεινε πέρυσι κατέγραφε μεγαλύτερη μέση μηνιαία θερμοκρασία σε σχέση με τα επίπεδα όλων των εποχών. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε μια σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας. Το στοιχείο αυτό έχει δύο επιπτώσεις. Το πρώτο είναι ότι εξατμίζεται αμέσως το νερό που υπάρχει επιφανειακά.
Δηλαδή εξατμίζονται με μεγαλύτερη ταχύτητα οι ποσότητες νερού σε σχέση με τους παρελθοντικούς χρόνους. Το στοιχείο αυτό είναι πάρα πολύ κρίσιμο, διότι, όπως εξηγεί ο κ. Φασουλάς, καταρρίπτει το επιχείρημα που διατυπώνεται ότι, εάν σημειωθούν περισσότερες βροχές τους επόμενους μήνας, θα ανακουφιστεί ένα σημαντικό μέρος των αναγκών μας.
Η εκτίμηση αυτή δεν ευσταθεί, όπως εξηγεί, διότι όσο νερό και αν πέσει στην ουσία από τον Φεβρουάριο και μετά είναι μάλλον άχρηστο. Διότι, εάν ακολουθηθούν αυτές οι θερμοκρασίες που έχουμε τώρα, ό,τι νερό πέσει από τον Μάρτιο και μετά σχεδόν όλο, σε ποσοστό 80%, εξατμίζεται.
Αρνητικό στοιχείο το λίγο χιόνι…
Σύμφωνα με τον δρα γεωλόγο κ. Χαρ. Φασουλά, υπάρχει ένα ακόμα κρίσιμο στοιχείο το οποίο επιδεινώνει τον εφιάλτη της λειψυδρίας και είναι σημαντικό να αξιολογηθεί.
Το στοιχείο αφορά το γεγονός ότι δεν έχει χιονίσει πολύ στα βουνά φέτος.
Το δεδομένο αυτό ουσιαστικά επιδρά στους υπόγειους υδροφορείς που έχουν ως βασικό τους τροφοδότη τις μεγάλες ποσότητες χιονιού.
Όπως αναφέρει, το βασικό πλεονέκτημα του χιονιού, είναι ότι λιώνει αργά, μέχρι και τον Απρίλιο Μάιο, και με τον τρόπο αυτό τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφορείς, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι εμείς έχουμε τη δυνατότητα να αντλήσουμε περίσσιο νερό από τα υπόγεια νερά.
Σύμφωνα με τον κ. Φασουλά, φέτος το χιόνι είναι ελάχιστο και αν η κατάσταση αυτή εξακολουθήσει και τους επόμενους μήνες, που είναι το πιο πιθανό, τον Απρίλιο δεν θα έχουμε καθόλου χιόνι.
Άρα οι υδροφορείς, όπως όλα δείχνουν, μπορεί να σταματήσουν να τροφοδοτούνται από τον Μάιο κι έτσι τον Ιούνιο θα υπάρχει πρόβλημα στους υπόγειους υδροφορείς.
Δεν μας σώζουν οι γεωτρήσεις
Αυτό μοιραία, σύμφωνα με τον κ. Φασουλά, επηρεάζει τη λειτουργία των γεωτρήσεων, αφού το νερό που τραβάμε από αυτές είναι ουσιαστικά το νερό των βουνών, το οποίο κατεβαίνει από τα χιόνια που λιώνουν.
Τα δεδομένα αυτά δείχνουν με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το μέγεθος του προβλήματος που θα έχουμε το καλοκαίρι. Παράλληλα δείχνουν ότι τα σχέδια της αυτοδιοίκησης να λύσει το πρόβλημα με νέες γεωτρήσεις όχι μόνο δεν έχει νόημα, αλλά θα δημιουργήσει τεράστια θέματα μελλοντικά σε σχέση με τα υπόγεια νερά. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει, πρόκειται για ένα τεράστιο πρόβλημα αφού, εάν γίνουν υπεραντλήσεις νερού, ουσιαστικά καταστρέφονται όλοι οι υπόγειοι υδροφορείς, καθώς από την επόμενη χρονιά δεν θα μπορεί να μπει νερό μέσα στα υπόγεια πετρώματα, είτε γιατί κατεβαίνει η θάλασσα και γίνεται υφάλμυρη, είτε γιατί συμπυκνώνονται οι υδροφορείς.
Συνεπώς δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε γεωτρήσεις για να καλύψουμε το νερό που μας λείπει.
Όπως εξηγεί ο κ. Φασουλάς, αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι ο υπόγειος υδροφορέας δεν μπορεί να γίνεται αντιληπτός σαν ένα γεμάτο ντεπόζιτο νερού το οποίο συνεχώς αποθηκεύεται. Αργά αργά οι συγκεντρωμένες ποσότητες νερού χάνονται καθώς καταλήγουν στη θάλασσα…
Σχέδιο διαχείρισης της κρίσης
Το κρίσιμο ζήτημα σύμφωνα με τον δρα γεωλόγο κ. Φασουλά είναι ότι στην κατάσταση που βρισκόμαστε είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα σχέδιο διαχείρισης κρίσης διότι περί αυτού πρόκεται.
Αναγκαστικό μέτρο θα είναι η ελλειμματική άρδευση και επίσης να γίνει συνείδηση στους πολίτες με κάθε τρόπο να μην κατασπαταλούν αλλά να διαχειρίζονται ορθολογικά το πολύτιμο αγαθό που λέγεται νερό. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα, όπως για παράδειγμα το πότισμα των ελιών μας, που είναι ένα μεσογειακό είδος, το οποίο μεγαλώνει και χωρίς νερό.
Με άλλα λόγια είναι αναγκαίο να προσαρμοστούμε σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και για τα είδη των καλλιεργειών που μπορούμε να επιλέγουμε.
Επίσης είναι κορυφαία προτεραιότητα να γίνει μια πολύ σοβαρή αξιολόγηση από όλους τους αρμόδιους φορείς το μεγάλο ζήτημα της καλοκαιρινής σεζόν διότι οι προοπτικές για τη φετινή τουριστική σεζόν είναι εξαιρετικά ευοίωνες και αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό στοιχείο που θα πρέπει να αξιολογηθεί για να δουλέψουν τα ξενοδοχεία.