Στο… παρά πέντε σώθηκε από την πυρκαγιά της 23ης Σεπτεμβρίου. Ποιος τον προστατεύει, όμως, από το νομικό κενό που υπάρχει στην κατοχύρωσή του; Ο μεγάλος θησαυρός του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που δεν είναι άλλος από τις συλλογές του έχει ανάγκη από νομική κάλυψη, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει.
Ο βιολόγος στο ΜΦΙΚ, κ. Πέτρος Λυμπεράκης, μεταβαίνει σήμερα στην Αθήνα και θα έχει αύριο, Πέμπτη, ραντεβού στο Υπουργείο Παιδείας προκειμένου να προχωρήσει το θέμα της θεσμικής κατοχύρωσης των συλλογών του Μουσείου.
Όπως εξηγεί στην «Π», σήμερα υπάρχουν κάποια θεσμικά, νομικά κενά που πρέπει να καλυφθούν. Όπως λέει, οι συλλογές δεν είναι απλώς κάποια μαζεμένα αντικείμενα, αν κάποιος διατηρεί συλλογές πρέπει να «τρέχει» ορισμένες διαδικασίες, όπως την ψηφιακή καταγραφή τους, τη διατήρηση βάσης δεδομένων, τη φροντίδα τους και τον εμπλουτισμό τους.
«Ο στόχος μας είναι η προστασία τους στο διηνεκές, το να πει κάποιος έχω 100 βαζάκια, από μόνο του αυτό δεν λέει τίποτα. Αντίθετα, μία οργανωμένη κατάσταση προστατεύει τις ίδιες τις συλλογές», αναφέρει ο κ. Λυμπεράκης. Μπορεί, όπως λέει, κάποια στιγμή κάποιος να αποφασίσει να πετάξει τις συλλογές, αυτό έχει συμβεί σε άλλες χώρες για λόγους, μεταξύ άλλων, εξοικονόμησης χώρου. Αν κατοχυρωθούν θεσμικά, θα μπορούν να μεταφερθούν σε άλλο Πανεπιστήμιο ή Μουσείο, εντός ή εκτός Ελλάδας, που μπορεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον για να τις αποκτήσει.
Αντίστοιχα, κάτι ανάλογο συνέβη με τη Παλαιοντολογική Συλλογή του Γερμανού παλαιοντολόγου Siegfried Ε. Kuss, που το Νοέμβριο του 2008 ήρθε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Καρλσρούης.
Αναλυτικά, η συλλογή που επιστράφηκε αποτελείται από 8.200 δείγματα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, απολιθωμένων οστών. Η συλλογή αυτή δημιουργήθηκε από τις πολύχρονες ερευνητικές δραστηριότητες του Kuss στην Κρήτη και σε άλλα νησιά του νοτίου Αιγαίου. Επίσης, στη συλλογή ανήκουν σημαντικός αριθμός δειγμάτων από νάνους ιπποπόταμους της Κύπρου, τους οποίους συνέλεξε ο καθ. Ν. Creutzburg το 1963, καθώς επίσης και αρκετά οστά του ιδιόμορφου μυρηκαστικού Myotragocerus από τη Μαγιόρκα (Βαλεαρίδες).
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα δείγματα Μειοκαινικής ηλικίας (12-10 εκατ. χρόνων) καθώς περιλαμβάνουν τα παλαιότερα χερσαία απολιθώματα της Κρήτης (καμηλοπαρδάλεις, ρινόκεροι, χελώνες κ.ά.). Το Πλειστοκαινικό υλικό (των τελευταίων 2 εκατ. χρόνων), που αποτελεί και την κύρια μάζα της συλλογής, αποτελείται κυρίως από ενδημικές μορφές ελαφιών της Κρήτης (όπως τα ελάφια Candiacervus ropalophorus, Candiacervus cretensis κ.ά.) αλλά και υλικό από την Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο και Κύθηρα.
Επίσης έχει ενδημικούς μικρόσωμους ελέφαντες (Elephas creutzburgi) και νάνους ιπποπόταμους (Hipppopotamus creutzburgi) της Κρήτης, οστά από χελώνες και μια πληθώρα οστών πτηνών και μικρών θηλαστικών.
Σημειώνεται ότι στο υλικό αυτό περιέχονται και τρία μοναδικά για την επιστήμη δείγματα. Είναι τα δείγματα – οι ολότυποι – από τα οποία προσδιορίστηκαν για πρώτη φορά ο ελέφαντας της Κρήτης, Elephas creutzburgi και δύο είδη ελαφιών από την Κάσο (Candiacervus cerigensis) και την Κάρπαθο (Candiacervus pigadiensis).
Ο κ. Λυμπεράκης αναφέρει πως είναι ανάγκη να υπάρχει ένας τρόπος να προβλέπεται αυτή η μεταφορά, να έχουν οι συλλογές ταυτότητα, υπόσταση, θεσμική κατοχύρωση.
Στην πρόσφατη πυρκαγιά, οι επιστήμονες του Μουσείου φοβήθηκαν πως οι συλλογές θα χάνονταν για πάντα. Πρόκειται για τη δουλειά 100 επιστημόνων τα τελευταία 30 χρόνια που δεν υπάρχει τρόπος να συγκεντρωθούν από το μηδέν όλα τα δείγματα. «Πώς θα πάει κανείς στη Συρία , όπου υπάρχει εμπόλεμη κατάσταση, στη Λιβύη, σε 150 βραχονησίδες στο Αιγαίο ; Αυτό δε γίνεται ξανά», λέει ο κ. Λυμπεράκης.
Το Μουσείο διαθέτει 2,5 εκ δείγματα απολιθωμάτων, πετρωμάτων από όλη την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι συλλογές του χωρίζονται σε χερσαίων μαλακίων, αρθροπόδων, αμφιβίων, ερπετών, πουλιών, θηλαστικών, βοτανικής και γεωποικιλότητας.
Αύριο η απόφαση της Συγκλήτου
Μπορεί οι συλλογές να γλύτωσαν από τις φλόγες, δεν συνέβη, όμως, το ίδιο για τα γραφεία που διατηρούσε το Μουσείο στα προκάτ κτήρια που, όπως έχει γράψει η «Π», έχουν κριθεί κατεδαφιστέα. Τις προηγούμενες βδομάδες η Σύγκλητος αναμενόταν να δώσει το «πράσινο φως» για τη μετεγκατάσταση του Μουσείου στα λευκά κτήρια του Πανεπιστημίου Κρήτης στην Κνωσό, αναβλήθηκε, όμως, η συνεδρίαση λόγω της διαμαρτυρίας των εστιακών φοιτητών. Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί αύριο, Πέμπτη, στη συνεδρίαση του οργάνου.