Η αφρικανική σκόνη, ο νοτιάς και οι υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων ημερών είναι μόνο η αρχή,, όπως όλα δείχνουν για τα δύσκολα που θα ακολουθήσουν αφού η κλιματική κρίση είναι παρούσα και έχει τα σχέδιά της για την Κρήτη. Τα προβλεπόμενα σενάρια δείχνουν άνοδο της μέσης θερμοκρασίας σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης, αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από 1,35 βαθμούς Κελσίου έως 4,50, επιμήκυνση βλαστητικής περιόδου έως και κατά 22 μέρες ανά έτος και αύξηση κατά 40 περίπου ημέρες του αριθμού ημερών εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Και αυτά είναι μόνο η αρχή, διότι, σύμφωνα με τα ίδια σενάρια, ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35οC, θα αυξηθεί από 3 ημέρες (εγγύς μέλλον) έως 22 ημέρες (σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, μακροπρόθεσμα). Επίσης προβλέπεται αύξηση του αριθμού των ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 37 βαθμών Κελσίου κατά μέσο όρο (στο σύνολο της Περιφέρειας Κρήτης ) από 1,5 ημέρα (εγγύς μέλλον) έως 10 ημέρες (σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, μακροπρόθεσμα).
Μάλιστα έχει αξιολογηθεί ότι η μεγαλύτερη μεταβολή ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 35 βαθμών Κελσίου (σενάριο RCP8.5, μακρινό μέλλον) θα εντοπίζεται στους Δήμους Φαιστού και Γόρτυνας που εκτιμάται ότι θα υπάρξει αύξηση > 30 ημέρες ανά έτος. Τα ίδια σενάρια προβλέπουν τροπικές νύχτες στην Κρήτη τις επόμενες δεκαετίες και μοιραία αύξηση του αριθμού των ημερών ανά έτος με μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό, λόγω μεταβολών θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία).
Έχουμε σχέδιο και δρομολογούνται δράσεις
«Όλοι έχουμε αρχίσει να εμπεδώνουμε σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς ότι πρέπει να κατανοήσουμε σε βάθος το φαινόμενο της κλιματικής κρίσης και θα πρέπει να συμμετέχουμε ενεργά για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της. Είναι φανερό ότι τα πράγματα αλλάζουν στις ζωές μας με γρήγορο ρυθμό και στη βάση αυτή θα πρέπει να δράσουμε».
Αυτό τονίζει με δηλώσεις του στην «Π» ο αντιπεριφερειάρχης Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Κινητικότητας Περιφέρειας Κρήτη Γιάννης Αναστασάκης, σημειώνοντας ότι η Περιφέρεια Κρήτης και προσωπικά ο περιφερειάρχης Στ. Αρναουράκης από πολύ νωρίς είχαν εντοπίσει αυτή την αναγκαιότητα και στο πλαίσιο αυτό ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ). Ήδη υλοποιούνται έργα και δράσεις από την Περιφέρεια Κρήτης που σχετίζονται με τα Μέτρα που περιγράφονται στο ΠεΣΠΚΑ. Ήδη ωριμάζουν νέα έργα.
Ακολουθεί περαιτέρω εξειδίκευση για νέες δράσεις και έργα. Σύμφωνα με τον κ. Αναστασάκη και τη συνεργάτιδα και σύμβουλό του, Ευγενία Στυλιανού, ο περιφερειάρχης έχει ψηλά στην ατζέντα του τα θέματα προσαρμογής και θωράκισης του νησιού στην κλιματική αλλαγή και αναζητά διαρκώς νέες χρηματοδοτήσεις προς την κατεύθυνση αυτή.
«Η δουλειά μας εξελίσσει την σημαντική δουλειά που έχει γίνει μέχρι τώρα και τις πρωτοβουλίες που ήδη υπάρχουν και βασίζεται στην γόνιμη συνεργασία με όλους τους συναρμόδιους αντιπεριφερειάρχες και τις Γενικές Δ/νσεις. Το θέμα όμως αυτό δεν αφορά μόνο στην Περιφέρεια ως διοικητικό μηχανισμό, αλλά όλους όσοι δραστηριοποιούνται στο νησί, από τους δημόσιους και τους ιδιωτικούς φορείς μέχρι και τους απλούς πολίτες. Είναι μια υπόθεση που αφορά όλους μας και ο καθένας έχει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί».
Οι 4 στους 5 παγκόσμιοι κίνδυνοι έχουν αφετηρία την κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή έχει αρχίσει να συντελείται από το τέλος του 19ου αιώνα και τα αποτελέσματα αυτής γίνονται όλο και περισσότερο αισθητά στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Σύμφωνα με την έκθεση του World Economic Forum για το 2020, 4 από τους 5 παγκόσμιους κινδύνους σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και αφορούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις μεγάλες φυσικές καταστροφές, την απώλεια ενδιαιτημάτων, την κρίση του νερού.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως τονίζει ο κ. Αναστασάκης, δημιουργήθηκε ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, με σκοπό τη θωράκιση της Περιφέρειας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγή που αφορούν στην αύξησης της θερμοκρασίας, την αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασία, ανεμοθύελλες, καύσωνες, ψυχρές εισβολές/παγετοί, κύματα κλπ), τη μείωση των βροχοπτώσεων και τη ραγδαία εξέλιξη της διάβρωσης των ακτών.
Τα βασικά στάδια στη μελέτη ΠΕΣΠΚΑ αφορούν στην εκτίμηση αναμενόμενων κλιματικών μεταβολών στην Περιφέρεια Κρήτης, στην εκτίμηση της ευαισθησίας στον υπολογισμό της έκθεσης και στην ανάλυση της τρωτότητας. Επίσης στον προσδιορισμό των τομέων και των γεωγραφικών περιοχών που αναμένεται να πληγούν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, στη διερεύνηση των διαθέσιμων τεχνολογιών και πολιτικών προσα- ρμογής ανά τομέα.
Στόχοι του Σχεδιασμού είναι η προώθηση δράσεων και πολιτικών προσαρμογής σε όλους τους τομείς της οικονομίας με έμφαση στους πλέον ευάλωτους. Επίσης η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης, αξιολόγησης και επικαι- ροποίησης των δράσεων και πολιτικών προσαρμογής και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας.
Όλα τα σενάρια και οι ευάλωτες περιοχές
Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης του Περιφερειακού Σχεδιασμού για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή έχουν μελετηθεί επιστημονικά δεδομένα και παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκαν πιθανά σενάρια για τις επερχόμενες αλλαγές στην Περιφέρεια Κρήτης.
Άνοδος θερμοκρασίας
Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται άνοδος της μέσης θερμοκρασίας σε επίπεδο περιφέρειας, σε όλα τα σενάρια και τις χρονικές περιόδους που μελετήθηκαν. Συγκεκριμένα εκτιμάται ότι έρχεται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από 1,35 βαθμούς Κελσίου έως 4,50. Ελαφρώς μεγαλύτερες αυξήσεις εκτιμάται ότι θα υπάρξουν στα εσωτερικά και ορεινά τμήματα και μικρότερες στα παραθαλάσσια. Επίσης αναμένονται μεγαλύτερες αυξήσεις κατά τη θερινή περίοδο συγκριτικά με το σύνολο του έτους στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη (εν αντιθέσει με τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση), στην επιμήκυνση βλαστητικής περιόδου έως και κατά 22 μέρες το έτος. Επίσης αναμένεται αύξηση του αριθμού των ημερών με πολύ πιθανή εκδήλωση πυρκαγιάς κατά 40 περίπου ημέρες, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο.
Έρχονται μεγάλοι καύσωνες
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός προβλέπει ότι ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35οC θα αυξηθεί από 3 ημέρες στο εγγύς μέλλον και σε έως 22 ημέρες, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, μακροπρόθεσμα. Επίσης προβλέπεται αύξηση του αριθμού των ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 37 βαθμών Κελσίου κατά μέσο όρο στο σύνολο της περιφέρειας από 1,5 ημέρα στο εγγύς μέλλον έως 10 ημέρες, σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, μακροπρόθεσμα. Είναι εντυπωσιακό ότι η μεγαλύτερη μεταβολή ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω των 35 βαθμών Κελσίου (σενάριο RCP8.5, στο μακρινό μέλλον) εκτιμάται ότι θα καταγραφεί στους Δήμους Φαιστού και Γόρτυνας που προβλέπεται αύξηση > 30 ημέρες ανά έτος. Στις ίδιες περιοχές η μεγαλύτερη μεταβολή ημερών μέγιστης θερμοκρασίας > 37 βαθμοί Κελσίου.
Έρχονται τροπικές νύχτες
Στον Περιφερειακό Σχεδιασμό για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή προβλέπεται ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη η αύξηση του αριθμού ημερών με Tmin > 20 βαθμών Κελσίου τροπικές νύχτες κατά τις επόμενες δεκαετίες, κατά μέσο όρο από 25 ημέρες περίοδος 2021-2040 έως 80 ημέρες σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, περίοδος 2081-2100. Επίσης προβλέπεται αύξηση αριθμού ημερών ανά έτος με μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό, λόγω μεταβολών θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία).
Βροχοπτώσεις
Σύμφωνα με τον Περιφερειακό Σχεδιασμό αναμένεται σταδιακή μείωση της βροχόπτωσης, σύμφωνα με το ενδιάμεσο και το πιο δυσμενές σενάριο. Η μεγαλύτερη μείωση μέσης τιμής βροχόπτωσης (στην περιφέρεια ως σύνολο) κατά 187mm (27%) την περίοδο 2081-2100 προβλέπεται σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο. Επίσης προβλέπεται, αύξηση των συνεχόμενων ημερών χωρίς βροχόπτωση από 5 έως 25 περίπου ημέρες σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, για την περίοδο 2081-2100. Ακόμα προβλέπεται μεγαλύτερη μεταβολή συνεχόμενων ξηρών ημερών στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου κατά 30 μέρες το έτος, περίοδος 2081-2100).
Κίνδυνοι πλημμύρας
Στον περιφερειακό σχεδιασμό προβλέπεται αύξηση της μέγιστης ποσότητας νερού κατακρημνίσεων εντός 24ώρου και εντός 48ώρου, έως 20% μακροπρόθεσμα, στα βόρεια παραθαλάσσια τμήματα της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων. Μικρότερη αύξηση εκτιμάται ότι θα καταγραφεί στα βόρεια παραθαλάσσια τμήματα των Δήμων Ρεθύμνου, Ηρακλείου, Χερσονήσου και Αγίου Νικολάου. Οι παραπάνω περιοχές θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον μεγαλύτερο κίνδυνο πλημμύρας. Επίσης προβλέπεται αύξηση του αριθμού ημερών του έτους με ακραία βροχόπτωση (δυνητικά πλημμυρικά φαινόμενα) στις ίδιες περιοχές μακροπρόσθεσμα.
Μείωση του παγετού
Άλλο ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο του Περιφερειακού Σχεδιασμού αφορά στην πρόβλεψη που δίνει για τη μείωση αριθμού ημερών ολικού παγετού ανά έτος. Όπως αναφέρει, αναμένεται σταδιακά σχεδόν να εξαλειφθούν ακόμα και στα ορεινά (έως 1.500 m) και μείωση νυχτερινού παγετού (Τmin<0oC) μελλοντικά σε όλα τα σενάρια. Επίσης προβλέπεται μείωση της χιονοκάλυψης στις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με το ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο. Μάλιστα το δυσμενές σενάριο προβλέπει ότι η μείωση αυτή την περίοδο 2081 – 2100 θα φτάσει μέχρι το έως 90%. Επίσης προβλέπεται ότι οι χιονοκαλυμμένες εκτάσεις σχεδόν θα εξαφανιστούν στο σύνολο της Κρήτης έως τουλάχιστον τα 1.500m κατά το απώτερο μέλλον.
Ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας
Σύμφωνα με τον Περιφερειακό Σχεδιασμό, η στάθμη της θάλασσας μελλοντικά θα ανέβει. Η μέγιστη τιμή ανόδου εκτιμάται από 15cm την περίοδο 2021-2040 και έως 60-70 cm μακροπρόθεσμα, στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο αντίστοιχα. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι παράκτιες περιοχές όλης της βόρειας Κρήτης όπου προβλέπονται αυξήσεις > 0.75 m στο δυσμενές σενάριο κατά τον μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.