Η διαδεδομένη πρακτική των παραπλανητικών εκπτώσεων και προσφορών, που συχνά δημιουργούσε σύγχυση στους καταναλωτές, αντιμετωπίζεται πλέον με αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας, που έχει ήδη τεθεί σε ισχύ, επιβάλλει μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμολογιακές πρακτικές των επιχειρήσεων, ενώ από σήμερα, 17 Μαρτίου, ξεκινούν και επίσημα εντατικοί έλεγχοι από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης.
Μεταξύ άλλων, καθορίζεται με σαφήνεια ότι η αρχική τιμή, βάσει της οποίας υπολογίζεται η έκπτωση, πρέπει να είναι η χαμηλότερη των τελευταίων 30 ημερών, ενώ απαγορεύονται πρακτικές όπως η τεχνητή αύξηση τιμών πριν από περιόδους εκπτώσεων.
Με αυτόν τον τρόπο, καθίσταται ξεκάθαρο τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στους καταναλωτές τι συνιστά έκπτωση και προσφορά και πώς πρέπει να γίνονται οι σχετικές προωθητικές ενέργειες, ενώ βασικός στόχος είναι η ενίσχυση τη διαφάνειας και του ανταγωνισμού στην αγορά.
Τι αλλάζει
Ορισμός αρχικής τιμής: Η «αρχική τιμή» από την οποία υπολογίζεται η έκπτωση πρέπει να είναι η χαμηλότερη τιμή στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες. Αυτό αποτρέπει τη χρήση παλαιότερων ή τεχνητά αυξημένων τιμών ως βάση για την έκπτωση.
Αποφυγή πλασματικών εκπτώσεων: Οι έμποροι δεν μπορούν να παρουσιάζουν εκπτώσεις βασισμένες σε «φουσκωμένες» τιμές ή τιμές που δεν ίσχυαν πρόσφατα, διασφαλίζοντας έτσι την αλήθεια των προσφορών.
Εξαιρέσεις: Τα ευαλλοίωτα προϊόντα, ιδίως όσα έχουν διάρκεια ζωής μικρότερη από 30 ημέρες, εξαιρούνται από τον Κώδικα. Ωστόσο, παραβιάσεις σε αυτές τις περιπτώσεις τιμωρούνται βάσει των γενικών διατάξεων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
Εκπτώσεις
Πλασματικές εκπτώσεις που καταργούνται
Τεχνητή αύξηση τιμής πριν την έκπτωση: Αύξηση της τιμής ενός προϊόντος λίγο πριν την περίοδο εκπτώσεων και στη συνέχεια παρουσίαση μεγάλης έκπτωσης, ενώ η τελική τιμή είναι ίδια ή υψηλότερη από την προηγούμενη.
Προσφορές «1+1 δώρο» χωρίς πραγματικό όφελος: Προσφορά δύο προϊόντων μαζί, παρουσιάζοντας το δεύτερο ως «δώρο», ενώ η τιμή είναι ίδια με την αγορά των δύο προϊόντων ξεχωριστά.
Ψευδείς αρχικές τιμές: Αναφορά σε αρχικές τιμές που δεν ίσχυαν ποτέ, ώστε η έκπτωση να φαίνεται μεγαλύτερη από την πραγματική.
Αναλυτικά παραδείγματα πλασματικής έκπτωσης
Ένας έμπορος πωλεί μία τηλεόραση με έκπτωση από 5.000 ευρώ αρχική τιμή σε 1.000 ευρώ τελική τιμή, με «έκπτωση» 80% ή «όφελος» 4.000 ευρώ. Ωστόσο, ο έμπορος δεν πούλησε ποτέ το συγκεκριμένο μοντέλο τηλεόρασης με 5.000 ευρώ. Απλά αναφέρει τη φουσκωμένη αυτή τιμή ως «τιμή κατασκευαστή» ή «τιμή τιμοκαταλόγου» ή δεν κάνει καμία αναφορά ως προς την προέλευσή της.
Η αλήθεια είναι ότι ο έμπορος πωλούσε την τηλεόραση 1.000 ευρώ τους τελευταίους 6 μήνες και η «έκπτωση» δεν είναι πραγματική, ούτε η τιμή των 1.000 ευρώ είναι «ευκαιρία». Είναι απλά η συνηθισμένη τιμή στην οποία πωλείται η συγκεκριμένη τηλεόραση.
Ένας έμπορος ηλεκτρονικών ειδών πωλεί ψυγεία. Όλον τον Ιούνιο πωλούσε ένα συγκεκριμένο μοντέλο ψυγείου 1.000 ευρώ. Με την έναρξη των θερινών εκπτώσεων, τον Ιούλιο, αυξάνει την τιμή σε 1.200 ευρώ και επικαλείται ότι κάνει έκπτωση 20% από μία πλασματική αρχική τιμή 1.500 ευρώ.
Προφανώς, η έκπτωση αυτή είναι πλασματική, αφού ο έμπορος, λίγες ημέρες πριν πωλούσε φθηνότερα το ψυγείο. Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι οι καταναλωτές περιμένουν τις θερινές εκπτώσεις για να κάνουν τα ψώνια τους, αύξησε την τιμή κατά 200 ευρώ την πρώτη εβδομάδα των εκπτώσεων επικαλούμενος δήθεν «έκπτωση» 300 ευρώ από μία τιμή 1.500 ευρώ, στην οποία είτε δεν πούλησε ποτέ είτε είχε πουλήσει πολύ παλιότερα, όταν το μοντέλο ήταν καινούριο.
Ένας έμπορος πωλεί γυαλιά ηλίου. Κατά τη διάρκεια της Black Friday προσφέρει ένα συγκεκριμένο μοντέλο με έκπτωση 50%, από 300 ευρώ αρχική τιμή, σε 150 ευρώ τελική τιμή. Ωστόσο, και πριν από 20 ημέρες πωλούσε το ίδιο μοντέλο 150 ευρώ, αύξησε την τιμή του λίγες ημέρες πριν από την Black Friday σε 300 ευρώ και έκανε δήθεν «έκπτωση» 50% και συνέχισε να το πουλά στη συνηθισμένη του τιμή, δηλαδή, 150 ευρώ.
Ένας έμπορος πωλεί σαμπουάν 1+1 «δώρο», σε «δεμένη» συσκευασία, καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Εδώ δεν υπάρχει πραγματική έκπτωση, αφού ο έμπορος δεν πωλεί ποτέ μία μονάδα σαμπουάν μόνη της, οπότε η λέξη «δώρο» δεν έχει κάποιο νόημα.
Αυτό που, στην πράξη, κάνει ο έμπορος είναι να υποχρεώνει τον καταναλωτή να αγοράζει τουλάχιστον δύο μονάδες του προϊόντος κάθε φορά που ψωνίζει, σε μια συνηθισμένη τιμή διαφημίζοντας τη δεύτερη μονάδα ως «δήθεν» δώρο. Προφανώς, σε αυτήν την περίπτωση, η λέξη «δώρο» είναι πλασματική, αφού ο καταναλωτής ποτέ δεν μπορούσε να αγοράσει μία μονάδα σαμπουάν μόνη της, έτσι ώστε να προκύπτει και η έννοια του «δώρου».
Ένας έμπορος πωλεί αφρόλουτρα με έκπτωση, από 8 ευρώ αρχική τιμή σε 4 ευρώ τελική τιμή. Στο καρτελάκι αναφέρεται ότι «κερδίζετε 4 ευρώ».
Στη συνέχεια, ο έμπορος αποφασίζει να ανατιμήσει το προϊόν από 4 ευρώ τελική τιμή σε 5 ευρώ τελική τιμή. Προκειμένου να κάνει την ανατίμηση λιγότερο αντιληπτή από τον καταναλωτή, αποφασίζει να «φουσκώσει» την αρχική τιμή από 8 ευρώ σε 10 ευρώ.
Το νέο καρτελάκι αναφέρει «από 10 ευρώ, τώρα 5 ευρώ», ενώ, επίσης, αναφέρεται ότι «κερδίζετε 5 ευρώ». Εδώ η «έκπτωση» είναι πλασματική, αφού -μεταξύ άλλων- ο έμπορος ανατίμησε το προϊόν κατά 1 ευρώ, αλλά ενημερώνει τον καταναλωτή ότι μετά την ανατίμηση, ο καταναλωτής κερδίζει 1 ευρώ περισσότερο.
Κυρώσεις
Σε περίπτωση παραβίασης του Κώδικα, επιβάλλονται πρόστιμα που μπορεί να φτάσουν έως και τα 3 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, επιβάλλεται πρόστιμο από 5.000 ευρώ έως 1.500.000 ευρώ, και σε περίπτωση υποτροπής εντός πενταετίας έως 3.000.000 ευρώ.
Επίσης, για σοβαρές παραβάσεις που επισύρουν πρόστιμο που ξεπερνά τις 50.000 ευρώ, το όνομα της επιχείρησης, καθώς και περιληπτικά στοιχεία για την παράβαση, δημοσιεύονται από το υπουργείο Ανάπτυξης.
Οι καταναλωτές μπορούν να καταγγέλλουν παραπλανητικές εκπτώσεις και προσφορές μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης: https://kataggelies.mindev.gov.gr/