Περισσότερες από 3.000 υποθέσεις γονικών παροχών και δωρεών έχουν βρεθεί στο ραντάρ της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), με τους ελέγχους να φέρνουν στην επιφάνεια μια σειρά από περιπτώσεις όπου οι φορολογικοί κανόνες παραβιάστηκαν.
Διαδοχικές δωρεές που «έσπασαν» σε μικρότερα ποσά για να αποφύγουν τη φορολόγηση, μεταφορές χρημάτων χωρίς τραπεζική τεκμηρίωση, αλλά και δηλώσεις που κατατέθηκαν με ελλιπή δικαιολογητικά, οδήγησαν σε πρόσθετους φόρους και πρόστιμα. Παράλληλα, όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι ελεγκτικές αρχές ερμήνευσαν με αυστηρότητα τη νομοθεσία, επιβάλλοντας φόρους που αμφισβητήθηκαν, χωρίς ωστόσο οι περισσότεροι φορολογούμενοι να καταφέρουν να δικαιωθούν στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ).
Μετά την αύξηση του αφορολόγητου στις 800.000 ευρώ για γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ συγγενών πρώτου βαθμού, πολλοί φορολογούμενοι προχώρησαν σε μεταβιβάσεις ακινήτων, χρηματικών ποσών και μετοχών στα παιδιά τους. Ωστόσο, το βασικό σημείο-κλειδί της ρύθμισης δεν άλλαξε: η συναλλαγή έπρεπε να γίνει μέσω τραπεζικού συστήματος, διαφορετικά η εφορία την αντιμετωπίζει ως μη αναγνωρίσιμη.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση πατέρα που ήθελε να μεταφέρει στον γιο του 70.000 ευρώ, αλλά τα έδωσε σε μετρητά, καθώς οι τραπεζικοί του λογαριασμοί ήταν δεσμευμένοι. Οταν το ποσό κατατέθηκε από τον γιο του στον δικό του λογαριασμό, η εφορία επέβαλε φόρο 7.000 ευρώ, καθώς το χρήμα δεν προερχόταν από λογαριασμό του δωρητή. Σε άλλη υπόθεση, φορολογούμενος επικαλέστηκε γονική παροχή 30.000 ευρώ από τον πατέρα του, όμως επειδή η μεταφορά έγινε με μετρητά, η συναλλαγή θεωρήθηκε άκυρη και του επιβλήθηκε φόρος 3.000 ευρώ. Αντίστοιχα, παππούς που μετέφερε χρήματα σε κοινό λογαριασμό με την εγγονή του, είδε την ΑΑΔΕ να χαρακτηρίζει τη συναλλαγή ως δωρεά και να επιβάλλει φόρο 1.500 ευρώ, αφού δεν υπήρχαν έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι τα χρήματα ανήκαν αποκλειστικά στον ίδιο.
Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει αποκλειστικά για δωρεές και γονικές παροχές μεταξύ στενών συγγενών (γονείς, παιδιά, εγγόνια, σύζυγοι, σύμφωνο συμβίωσης). Αυτό σημαίνει ότι αδέλφια, θείοι, ανίψια και άλλοι συγγενείς δεν επωφελούνται από την απαλλαγή. Επιπλέον, οι χρηματικές γονικές παροχές και δωρεές πρέπει να γίνονται αποκλειστικά μέσω τραπεζικών συναλλαγών – διαφορετικά, αν τα χρήματα προέρχονται από «το σεντούκι» ή μετρητά, επιβάλλεται φόρος 10% χωρίς αφορολόγητο.
Τι ισχύει
Πρακτικά και χρηστικά: η απαλλαγή των 800.000 ευρώ δεν ισχύει ξεχωριστά για κάθε δωρεά ή γονική παροχή, αλλά ως συνολικό ποσό από το 2021 και μετά. Δηλαδή, αν κάποιος έχει ήδη λάβει γονικές παροχές ή δωρεές που αγγίζουν το όριο, κάθε επόμενη μεταβίβαση θα φορολογείται κανονικά.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις διαδοχικές δωρεές μεταξύ συγγενών, ειδικά όταν αυτές χρησιμοποιούνται για να φτάσουν σε άτομα που δεν δικαιούνται την απαλλαγή. Αν, για παράδειγμα, ένα παιδί λάβει χρήματα από τον γονέα και στη συνέχεια τα μεταφέρει στον αδελφό του, η εφορία μπορεί να θεωρήσει ότι πρόκειται για έμμεση δωρεά και να επιβάλει φόρο 20% στον τελικό αποδέκτη. Ειδικά αν το χρονικό διάστημα μεταξύ των δωρεών είναι μικρό (κάτω από έξι μήνες), αυξάνεται η πιθανότητα να χαρακτηριστεί η συναλλαγή ως καταστρατήγηση της νομοθεσίας.
Το αφορολόγητο εφαρμόζεται και στην περίπτωση που ένας γονέας μεταφέρει χρήματα απευθείας σε εργολάβο, κατασκευαστή ή πωλητή για την αγορά ακινήτου από το παιδί του, αρκεί η συναλλαγή να γίνεται μέσω τράπεζας ή με τραπεζική επιταγή.
Σε περιπτώσεις που τα χρήματα κατατίθενται σε κοινό λογαριασμό του δωρεοδόχου με τρίτο πρόσωπο, η εφορία εξετάζει αν το ποσό χρησιμοποιείται από τον δικαιούχο της γονικής παροχής ή από το τρίτο πρόσωπο. Αν αποδειχθεί ότι έχει διατεθεί από το τρίτο πρόσωπο, τότε επιβάλλεται φόρος δωρεάς.
Την ίδια ώρα, η ΑΑΔΕ ανοίγει ένα νέο «παράθυρο» για όσους κινδύνευαν με υπερφορολόγηση λόγω εκπρόθεσμων δηλώσεων δωρεών και γονικών παροχών. Μέχρι σήμερα, τα ποσά των δωρεών έπρεπε να δηλωθούν μέσα στο φορολογικό έτος στο οποίο αφορούσαν, αλλιώς δεν αναγνωρίζονταν για την κάλυψη τεκμηρίων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί φορολογούμενοι να βρίσκονται αντιμέτωποι με πρόσθετους φόρους, καθώς τα χρήματα που είχαν λάβει από γονείς ή συγγενείς δεν υπολογίζονταν, οδηγώντας σε επιβαρύνσεις βάσει τεκμηρίων διαβίωσης.
Με τη νέα ρύθμιση, η εφορία θα λαμβάνει υπόψη τα ποσά των δωρεών και των γονικών παροχών ακόμα και αν δηλωθούν εκπρόθεσμα, αρκεί να υπάρχουν αποδείξεις για τη μεταφορά των χρημάτων μέσω τραπεζικού συστήματος, να είχαν εισπραχθεί πριν από τη σχετική δαπάνη και να έχουν φορολογηθεί ή απαλλαχθεί νόμιμα.