Μετά το κλείσιμο από την Ουκρανία του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαβλέπει κινδύνους στον εφοδιασμό των Βαλκανικών χωρών.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ENTSOG) εκτιμά σε μελέτη του ότι «οι χώρες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν περισσότερο σε αυτές τις περιπτώσεις θα είναι η Κροατία, η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σερβία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Βόρεια Μακεδονία και η Μολδαβία.
Στα τέλη Δεκεμβρίου, ο Οργανισμός της Ε.Ε. για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) παρουσίασε την έκθεση του ENTSOG σχετικά με την ικανότητα της ευρωπαϊκής υποδομής φυσικού αερίου να καλύψει τη ζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη τη μείωση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και την αύξηση εξάρτησης από το LNG.
Το έγγραφο αναλύει την ικανότητα των ευρωπαϊκών υποδομών να ανταποκριθούν στη ζήτηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2025, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη αναπλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου κατά 90%, που θέλει η ΕΕ πριν το νέο χειμώνα.
Το ENTSOG καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η ευρωπαϊκή υποδομή είναι ικανή να καλύψει τη ζήτηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2025, ακόμη και χωρίς ρωσικό αέριο, αλλά σε ένα σενάριο κρύου χειμώνα, θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα για να επιτευχθεί ο στόχος αποθήκευσης 90% μέχρι το τέλος του καλοκαιριού»
Το φυσικό αέριο στην Ελλάδα
Η χώρα μας καλύπτει ακόμη με ρωσικό φυσικό αέριο το 60% των αναγκών της, αλλά ο εφοδιασμός της γίνεται από τον αγωγό TurkStream που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα.
Μικρότερες ποσότητες εισάγονται από από το Αζερμπαϊτζάν με τον αγωγό TAP.
Σε κύρια πηγή εφοδιασμού με αέριο αναδεικνυεται ο τερματικός σταθμός LNG στη Ρεβυθούσα, αλλά και στην Αλεξανδρούπολη, που εφοδιάζουν και βαλκανικές χώρες. Το φυσικό αέριο που φτάνει στην βαλκανική αγορά μέσω Ελλάδας μεταφέρεται μέσω του ελληνοβουλγαρικου αγωγού IGB.
Στον εφοδιασμό των βαλκανικών χωρών αλλά και της Ουκρανίας με LNG, σημαντικό ρόλο αρχίζει να παίζει και η Αλεξανδρούπολη, όπου γίνεται η επαναεριοποίηση του για να μεταφερθεί μέσω του IGB στη βαλκανική αγορά.
Ακριβαίνει η ενέργεια
Ήδη πάντως, οι τιμές της ενέργειας ακριβαίνουν φέτος με την απότομη αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη, με το κλείδωμα της Ουκρανίας στο ρωσικό φυσικό αέριο και την απειλή διακοπής της προσφοράς από το Κατάρ.
Οι τιμές στην αγορά TTF του Αμστερνταμ, μπορεί να υποχώρησαν κάτω από τα 23 ευρώ/MWh το πρώτο τρίμηνο του 2024, για να υπερδιπλασιαστούν όμως και να ξεπεράσουν τα 50 ευρώ τη μεγαβατώρα,στο τέλος Δεκεμβρίου. Η αγορά προεξοφλεί μάλιστα ότι θα φτάσουν έως και τα 70 ευρώ.
«Η Ευρώπη μετατρέπει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, σε εξάρτηση από το αμερικανικό LNG και οι τιμές στις διεθνείς αγορές έχουν ήδη αρχίσει να αντικατοπτρίζουν αυτήν την κατάσταση, η οποία μπορεί να φανεί και στα ναύλα των πλοίων τους επόμενους μήνες», λένε στη «Ναυτεμπορική» παράγοντες της αγοράς ενέργειας.
Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, επικεφαλής της Eurometaux και πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metlen τόνισε άλλωστε ότι «η άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου το τελευταίο δίμηνο ενδέχεται να στοιχίσει στην Ευρώπη 70-100 δισ. ευρώ». Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος σημείωσε μάλιστα ότι η διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου στην κεντρική Ευρώπη από την Ουκρανία έρχεται σε μία πολύ κακή στιγμή για την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Η ACER υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης υψηλών επιπέδων αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ε.Ε., αλλά προειδοποιεί επίσης για τους κινδύνους πρόωρης απόσυρσης των αποθεμάτων, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει την ευελιξία του συστήματος και να αυξήσει τον κίνδυνο περιορισμού της ζήτησης.
Σχέδιο της Ε.Ε. τον Μάρτιο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίζεται βέβαια καθησυχαστική αναφορικά με τους κινδύνους για την προμήθεια φυσικού αερίου, αλλά ήδη προετοιμάζει ένα σχέδιο διαχείρισης που θα παρουσιάσει τον ερχόμενο Μάρτιο.
Ήδη όμως έχουν ξεσπάσει εντάσεις ανάμεσα στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από τη διακοπή ρωσικού φυσικού αερίου, όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Αυστρία.
Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, χαρακτήρισε την απόφαση της Ουκρανίας να αποτρέψει τη διέλευση ρωσικού φυσικού αερίου από το έδαφός της ως «δολιοφθορά κατά των δημόσιων οικονομικών».
Σύμφωνα με τον Σλοβάκο πρωθυπουργό, «η Ε.Ε θα χάσει μεταξύ 60 και 70 δισεκατομμυρίων επιπλέον ευρώ» λόγω αυτής της περικοπής της προσφοράς, βάσει μελέτης της σλοβακικής εταιρείας φυσικού αερίου SPP. «Το μόνο πράγμα που θα επιτευχθεί από αυτή την απόφαση είναι η αύξηση των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη», είπε ο Φίτσο, που πρόσφατα μετέβη στη Μόσχα για συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν.
Την επόμενη Τρίτη θα πραγματοποιηθεί πάντως στις Βρυξέλλες συνάντηση αντιπροσωπειών από τη Σλοβακία και την Ουκρανία για την αντιμετώπιση αυτής της διαφοράς.
Ο Φίτσο απειλεί πώς εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η Μπρατισλάβα θα αναλάβει δράση. «Είμαστε έτοιμοι να προτείνουμε τη διακοπή της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία, αλλά και να μειώσουμε ουσιαστικά την υποστήριξη προς τους 127.000 Ουκρανούς πρόσφυγες στη Σλοβακική επικράτεια», προειδοποίησε ο Σλοβάκος πρωθυπουργός.
Πηγή: naftemporiki.gr