Αν και όλοι αναμένουν σκληρά παζάρια για το πακέτο των 750 δις που πρότεινε η Κομισιόν,καθώς ήδη άρχισαν τα όργανα ότι δεν θα δίνονται λευκές επιταγες σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,από φέτος τον Οκτώβριο θα είναι δυνατή η υποβολή των πρώτων εθνικών σχεδίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να παρουσιάζουν τη μεταρρυθμιστική και επενδυτική ατζέντα των χωρών για τα επόμενα τέσσερα χρόνια έως το 2024.
υποβολή τους -πέραν των πρώτων σχεδίων που θα είναι δυνατή από φέτος για να επιταχυνθεί η παροχή στήριξης- θα γίνεται έως τις 31 Απριλίου του 2021 και του 2022.
Οι επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να δίνουν έμφαση στα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και ιδιαίτερα σε αυτά που αφορούν στη μετάβαση σε μία πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Η Κομισιόν θα αξιολογεί τα σχέδια με βάση διαφανή κριτήρια και θα αποφασίζει για τη χρηματοδοτική βοήθεια που θα δοθεί στη χώρα-μέλος (με τη μορφή επιχορήγησης και, εφόσον ζητηθεί, δανείου).
Οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια θα εκταμιεύονται σε δόσεις με την ολοκλήρωση κάποιων ορόσημων και στόχων που θα καθορίζονται από τις χώρες-μέλη στα σχέδιά τους.
Ακόμα και μέσα στο 2020 προεκταμιεύσεις
Σύμφωνα με τον υπουργο Ανάπτυξης κ.Α.Γεωργιάδη αν και “ο στόχος είναι τύποις το πρόγραμμα να ισχύσει το 2021, θα προσπαθήσουν να γίνουν προεκταμιεύσεις μέσα στο 2020”.
Ωστόσο ο κ. Γεωργιάδης τόνισε ότι “τα λεφτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τον μετασχηματισμό της χώρας. Να ρίξουμε βάρος στη μεταποίηση, τη βιομηχανία, τον πρωτογενή τομέα με σύγχρονες τεχνικές παραγωγές, η έρευνα και η τεχνολογία. Και τον τουρισμό τον θέλουμε αλλά δεν μπορούμε να στηριζόμαστε μόνο στον τουρισμό”.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς,ανακοίνωσε πως παρόλο που για νομικούς λόγους και λόγω του ότι ο δανεισμός όπως και η έγκριση από τα κράτη – μέλη θα πάρει λίγο χρόνο και νομικά θα οδηγήσει στην 1η Ιανουάριου του 2021, μπορούμε ήδη φέτος να κάνουμε πολλά με τις λεγόμενες «προτάσεις γέφυρα».
«Δηλαδή ορισμένα προγράμματα από το ισχύον πλαίσιο μπορούμε να τα παντρέψουμε με το επόμενο με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουμε επιδοτήσεις ήδη από φέτος μεταξύ αυτών και αυτές που έχουν ήδη αποφασισθεί στο πλαίσιο του προγράμματος SURE, δηλαδή βοήθεια της βραχυπρόθεσμης ανεργίας που είναι επίσης διαθέσιμα φέτος», σημειώνει ο ίδιος.
Δεν θα είναι λευκές επιταγές
Το Ταμείο Ανάκαμψης που προτείνει η Κομισιόν δεν θα χορηγεί λευκές επιταγές στα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια θα συνοδεύονται από όρους για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και την έμφαση στις προτεραιότητες που δίνει η Ένωση στις πράσινες πολιτικές και την ψηφιακή επανάσταση.
Ένα 24ωρο μετά την παρουσίαση του άνευ προηγουμένου σχεδίου της Κομισιόν για την στήριξη των οικονομιών των «27» προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ύφεση από την πανδημία του κορωνοϊού ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόφσκις κι ο Ευρωπαίος επίτροπος για τις οικονομικές υποθέσεις Πάολο Τζεντιλόνι παρουσίασαν τους όρους υπό τους οποίους τα κράτη μέλη θα μπορούν να επωφεληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Για να έχουν πρόσβαση σ’ αυτούς τους πόρους οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα πρέπει να προετοιμάσουν σχέδια για τη μεταρρυθμιστικές και επενδυτικές τους ατζέντες μέχρι το 2024, και εφόσον εγκριθούν η Κομισιόν θα χορηγεί τα ποσά σε δόσεις κάθε φορά που θα εκπληρώνονται συγκεκριμένοι στόχοι που θα έχουν προτείνει οι ίδιες οι κυβερνήσεις.
Οι όροι για τα δάνεια και τις επιχορηγήσεις ίσως κατευνάσουν τις ανησυχίες των σκληροπυρηνικών στην ΕΕ
Σε ορισμένες χώρες τις ΕΕ η σύνδεση της εκταμίευσης χρηματικών ποσών με την εκπλήρωση συγκεκριμένων προαπαιτούμενων πιθανώς θα αναβιώσει μνήμες από τα οδυνηρά προγράμματα διάσωσης, αλλά ο Πάολο Τζεντιλόνι ξεκαθάρισε ότι στη διαδικασία αυτή δεν θα περιλαμβάνονται όροι, όπως εκείνοι που απαιτούνταν π.χ. από τα μνημόνια που είχε υπογράψει η Ελλάδα.
«Θέλω να είμαι ξεκάθαρος, εδώ δεν μιλούμε για όρους και παρέμβαση των Βρυξελλών. Το θέμα είναι τα κράτη μέλη να αναλάβουν τα ίδια να ενισχύσουν την ανάπτυξή τους και τον κοινωνικό τους ιστό συμπλέοντας με τις προτεραιότητές μας, πρωτίστως τις πράσινες πολιτικές και την ψηφιακή μετάβαση», τόνισε.
Όμως, παρά τις διαβεβαιώσεις του, οι όροι αυτοί ίσως προκαλέσουν κάποια δυσαρέσκεια σε χώρες όπως η Ιταλία, που βρίσκεται σε συνεχή κόντρα κάθε χρόνο με την Κομισιόν για τον ετήσιο προϋπολογισμό τους κι όπου αρκετοί πολιτικοί δυσφορούν με την εκχώρηση στις Βρυξέλλες εξουσιών που αφορούν στην οικονομική πολιτική της χώρας.
Από την άλλη πλευρά, όπως σημειώνει το Bloomberg, το σχέδιο της Κομισιόν θα χρειαστεί τη συναίνεση όλων των κρατών μελών της ΕΕ και η υπό όρους χορήγηση των επιχορηγήσεων και των δανείων ίσως τελικά συμβάλει στο να άρουν τις ενστάσεις τους χώρες όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Δανία.
Bloonberg: Θα σπάσει πολλά ταμπου αν… περάσει
Το Bloomberg τονίζει ότι η πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ θα σπάσει, αν περάσει, πολλά ταμπού ανοίγοντας ίσως το δρόμο για μια ριζική μεταμόρφωση της ΕΕ.
Το «μυστικό» βρίσκεται στη φράση «αν περάσει». Και αυτό γιατί μετά τον αρχικό ενθουσιασμό γίνεται κατανοητό ότι πρόκειται απλά για μια πρόταση της Κομισιόν.
Το λόγο έχουν οι αρχηγοί κρατών πλέον και οι Έλληνες γνωρίζουν καλά πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις και με ποιους ρυθμούς, ενώ είναι γνωστές οι ασάφειες που μένουν.
Οι γκρίζες ζώνες
Το κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν περιέχει αρκετά θολά σημεία και γκρίζες ζώνες καθώς δεν ξεκαθαρίζεται:
– Αν στο συνολικό μερίδιο των 32 δις. ευρώ που αναλογεί στην Ελλάδα (22,5 δις ευρώ επιχορηγήσεις και 9,5 δις. ευρώ δάνεια) περιλαμβάνονται και τα κονδύλια του ΕΣΠΑ την περίοδο 2021-2027 που υπολογίζονται σε 19 δισ. ευρώ.
Με βάση την «κλείδα» κατανομής των 750 δισ. ευρώ ανά κράτος που αναφέρει στα κείμενά της η Κομισιόν, η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει επιπλέον ποσό 43,5 δισ. ευρώ μεικτά ή 33,4 δισ. ευρώ καθαρά αν αφαιρεθεί η εθνική συνδρομή (10,1 δισ. ευρώ).
– Αν και τα χρήματα από το πακέτο των 750 δισ. ευρώ θα αρχίσουν να εκταμιεύονται από το 2021 η Κομισιόν προτείνει την ενίσχυση του φετινού προϋπολογισμού με 55 δισ. ευρώ σε συνδυασμό με ανακατανομή πιστώσεων προϋπολογισμού (11,5 δις. ευρώ ) σε όλα τα κράτη χωρίς να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το όφελος που θα έχουν η κάθε χώρα συνεπώς και η Ελλάδα.
Επίσης:
– Υπάρχει αναφορά για εκταμίευση των χρημάτων σε δόσεις εφόσον εκπληρώνονται συγκεκριμένα ορόσημα μεταρρυθμίσεων και για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, πράγμα που παραπέμπει στην εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας. Δηλαδή έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών από την Κομισιόν στη βάση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, της εκπλήρωσης συγκεκριμένων δεσμεύσεων και της χρήσης των κονδυλίων.
-Δεν εξειδικεύονται οι τομείς και οι δαπάνες που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο. Απλά καταγράφονται τρείς πυλώνες ενισχύσεων.
– Δεν αποσαφηνίζεται η διάρκεια αποπληρωμής του πακέτου από τις χώρες παρά μόνο ότι θα ξεκινήσει το 2028. Ένα από τα σενάρια προβλέπει ότι θα «απλωθεί» σε βάθος 30 ετών.
Αυτό που πέρασε μάλλον στα «ψιλά», είναι οι εκτενείς αναφορές στους ίδιους πόρους (own resources), που θα χρησιμοποιηθούν για να καλυφθεί μέρος της διεύρυνσης του Κοινοτικού Προϋπολογισμού. Από τα συνοδευτικά κείμενα προκύπτει σαφώς ότι ήδη υπάρχουν προτάσεις στο τραπέζι, που αφορούν στην επιβολή «πράσινων»- και όχι μόνο- φόρων.
Τα σενάρια
Με βάση το καλό σενάριο, εκτιμάται ότι οι οριστικές αποφάσεις μπορεί να ληφθούν τον Ιούλιο, αλλά από εκεί και πέρα ξεκινά μια μακρά διαδικασία, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να βγει τελικά στις αγορές για να δανειστεί κι εν συνεχεία να γίνει η κατανομή- εκταμίευση. Εάν η τελική δομή του Ταμείου δεν είναι πολύ διαφορετική από το σχέδιο της Κομισιόν, ο μηχανισμός θα είναι ανάλογος με αυτός του ΠΔΕ:
- Η κάθε χώρα θα παρουσιάζει σχέδιο και θα αιτείται χρηματοδότησης. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα απαιτείται συγχρηματοδότηση από το κράτος- μέλος, ενδεχομένως με εξαίρεση των δράσεων που θα αφορούν στην Υγεία
- Οι Βρυξέλλες θα εγκρίνουν και θα εκταμιεύουν. Για να μην υπάρχουν, μάλιστα, καθυστερήσεις, συστήνεται νέα Γενική Διεύθυνση Μεταρυθμίσεων, που θα εγκρίνει με διαδικασίες- εξπρές τα σχέδια των κρατών- μελών.
Οι ημερομηνίες – «κλειδιά»
Οι ημερομηνίες- κλειδιά, όπως αποτυπώνονται σε συνοδευτικά έγγραφα του σχεδίου της Κομισιόν, είναι οι εξής:
- Ως τον Ιούλιο: πολιτική συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της περιόδου 2021- 2027 αλλά και για τους ίδιους πόρους χρηματοδότησης
- Ως το καλοκαίρι: συζητήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο
- Ως τις αρχές του φθινοπώρου: υιοθέτηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και νομοθέτηση
- Οκτώβριος: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
- Δεκέμβριος: υιοθέτηση από του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου από το Ευρωκοινοβούλιο και διαδικασίες στα εθνικά κοινοβούλια
- Ιανουάριος 2021: έναρξη ισχύος του ΠΔΠ, μέρος του οποίου αποτελεί το Ταμείο Ανάκαμψης.
Διαβάστε επίσης σχετικά:
-
Μητσοτάκης: “Δεν θα σκορπίσουμε τα χρήματα”
-
Αλ.Τσίπρας: «Θετική εξέλιξη η πρόταση της Κομισιόν, αλλά να μην