Ίσως, δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει την Ελλάδα φορολογικό παράδεισο. Σύμφωνα με τον δείκτη του αμερικανικού think tank «Tax Foundation» για την ανταγωνιστικότητα των φορολογικών συστημάτων, το 2023 η Ελλάδα βρίσκεται στην 25η θέση, σε σύνολο 38 – ανεπτυγμένων – χωρών του ΟΟΣΑ.
Η δε λεγόμενη «ημέρα φορολογικής ελευθερίας» για το 2023 υπολογίζεται από το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) πως ήταν η 27η Ιουνίου ή η 177η ημέρα του έτους. Δηλαδή, μέχρι εκείνη την ημέρα οι Έλληνες εργαζόμαστε μόνο για να πληρώσουμε τους φόρους μας, ενώ στην τσέπη μας μπαίνουν τα έσοδα από τις υπόλοιπες ημέρες του έτους.
Ποιος, λοιπόν, αποφασίζει να έρθει να φορολογηθεί στην Ελλάδα; Με μια σειρά από τροποποιήσεις στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ) και τις τελευταίες ρυθμίσεις να γίνονται με τον Ν. 4714/2020, η Ελλάδα παρέχει κίνητρα για τον φορολογικό επαναπατρισμό Ελλήνων αλλά και την προσέλκυση ξένων επενδυτών και συνταξιούχων.
Οι διαφορετικές κατηγορίες ορίζονται από τα άρθρα 5Α, 5Β και 5Γ του ΚΦΕ, που αφορούν τους μεγάλους επενδυτές, τους συνταξιούχους, τους μισθωτούς και τους ελεύθερους επαγγελματίες, αντίστοιχα. Ο δικηγόρος Θεόδωρος Σκουζός, που αναλαμβάνει υποθέσεις μεταφοράς φορολογικής κατοικίας στην Ελλάδα, εξηγεί:
Προσέλκυση «μεγάλου πλούτου»
«Το 5Α στοχεύει στην προσέλκυση φορολογουμένων ‘μεγάλου πλούτου’ (High Net Worth Individuals) που δεν ήταν κάτοικοι Ελλάδας τα προηγούμενα επτά χρόνια και προβλέπει την καταβολή ποσού 100.000 ευρώ ετησίως σε εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης του ιδιώτη για το παγκόσμιο εισόδημά του». Δηλαδή, πληρώνοντας 100.000 ευρώ τον χρόνο, ο – εκατομμυριούχος – επενδυτής απαλλάσσεται από κάθε άλλο φόρο εισοδήματος για τις διεθνείς δραστηριότητές του. Υπάρχουν, όμως, κι άλλες προϋποθέσεις:
«Ο ιδιώτης πρέπει να πραγματοποιήσει και μια επένδυση 500.000 ευρώ, η οποία μπορεί να είναι σε ακίνητα, ομόλογα, συμμετοχή σε εταιρεία κ.λπ.». «Η μέγιστη διάρκεια παραμονής στο καθεστώς είναι 15 χρόνια.
Ο μέγιστος χρόνος παραμονής παραπέμπει στην έννοια του non-domiciled individual (Non-dom), μια αγγλική έννοια που διακρίνει τον τόπο όπου κάποιος επιλέγει να διαμένει από τον τόπο που θεωρεί ‘σπίτι του’», προσθέτει ο Θεόδωρος Σκουζός.
Πάντως, σε περίπτωση που ο ίδιος άνθρωπος έχει εισοδήματα από την Ελλάδα, αυτά φορολογούνται κανονικά, όπως για κάθε έλληνα φορολογούμενο.
Το ειδικό καθεστώς μπορεί να επεκταθεί και σε συγγενικά πρόσωπα του νέου φορολογικού κατοίκου, με επιπλέον «χρέωση» 20.000 ευρώ κατ’ άτομο.
Έτσι, αν πρόκειται για ζευγάρι με υψηλά εισοδήματα από το εξωτερικό, αρκεί να πληρώνει 120.000 ευρώ συνολικά κάθε χρόνο – σε συνδυασμό, βεβαίως, με την επένδυση 500.000 ευρώ κατ’ ελάχιστο.
Η δεύτερη κατηγορία κινήτρων αφορά τους συνταξιούχους.
Ο δικηγόρος εξηγεί: «Το 5Β στοχεύει στην προσέλκυση ξένων συνταξιούχων, προσφέροντάς τους φορολογικό συντελεστή 7%. Και σε αυτό το καθεστώς, τυχόν εισόδημα ελληνικής πηγής φορολογείται κανονικά, ενώ η μέγιστη διάρκεια του καθεστώτος είναι πάλι τα 15 έτη».
Κίνητρα… επιστροφής
Τέλος, τα κίνητρα που περιγράφονται στην παράγραφο 5Γ του ΚΦΕ αφορούν κυρίως έλληνες εργαζομένους που έφυγαν για το εξωτερικό και επιθυμούν να επιστρέψουν. «Το 5Γ στοχεύει στην προσέλκυση εργαζομένων ή αυτοαπασχολουμένων που δεν ήταν κάτοικοι Ελλάδας για περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών, δίνοντας κίνητρο έκπτωσης 50% στον φόρο εισοδήματος από την εργασία τους στην Ελλάδα.
Και εδώ υπάρχει μέγιστος χρόνος για το όφελος στα επτά έτη, καθώς και η πρόσθετη προϋπόθεση η θέση εργασίας που καλύπτεται να είναι ‘νέα’», διευκρινίζει ο Θεόδωρος Σκουζός, που θεωρεί την τελευταία δικλίδα μάλλον άστοχη.
Πόσοι είναι, όμως, οι άνθρωποι που έχουν εκμεταλλευτεί τις εν λόγω διατάξεις; Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσαν «ΤΑ ΝΕΑ» από την ΑΑΔΕ, οι αλλαγές φορολογικής κατοικίας φτάνουν τις 8.350. Οι περισσότερες (6.817, 82%) αφορούν την τρίτη κατηγορία (5Γ), που είναι και η λιγότερο προσοδοφόρα για τα κρατικά ταμεία.
Ωστόσο, τα 293 άτομα (3,5%) που φορολογούνται στην Ελλάδα με το καθεστώς Non-dom της παραγράφου 5Α δεν είναι λίγα, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τα χρήματα που έχουν επενδύσει στη χώρα για να υπαχθούν στο εν λόγω καθεστώς.
Με έναν απλό υπολογισμό, τα συγκεκριμένα άτομα έχουν επενδύσει συνολικά τουλάχιστον 146,5 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, μέσω τοποθετήσεων σε μετοχές, ομόλογα, ακίνητα κ.λπ. Επιπλέον, συνεισφέρουν κατ’ ελάχιστο 29,3 εκατ. ευρώ στα ετήσια φορολογικά έσοδα, δίνοντας έτσι μια σημαντική ρευστότητα στο κράτος.
Τέλος, οι ξένοι συνταξιούχοι που έχουν γίνει φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας με τις διατάξεις του άρθρου 5Β του ΚΦΕ ανέρχονται σε 1.240. Καθώς πρόκειται κυρίως για εύπορους συνταξιούχους ευρωπαϊκών χωρών που διαλέγουν να περάσουν τα χρόνια της σύνταξης στη χώρα μας, τα φορολογικά έσοδα που προκύπτουν από τη «μεταγραφή» τους στα ελληνικά φορολογικά μητρώα δεν είναι αμελητέα.
«Εκ της εμπειρίας μας, οι περισσότεροι συνταξιούχοι εγκαθίστανται στη νησιωτική Ελλάδα, ενδεικτικά στη Λέσβο, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη», επισημαίνει η δικηγόρος Χριστίνα Γεωργάκη.
Σύμφωνα με πηγές της ΑΑΔΕ, άλλωστε, η απόρριψη των αιτήσεων είναι σπάνιο φαινόμενο, αφού οι ενδιαφερόμενοι είναι συνήθως καλά ενημερωμένοι για τις δυνατότητες και τα κίνητρα που τους προσφέρονται, ενώ η υποβολή των αιτήσεων γίνεται από επαγγελματίες με σχετική εμπειρία.