Πανηγυρική νίκη πέτυχε ο Δήμος Ηρακλείου, καθώς διασφάλισε την επαναλειτουργία του Κουμπέ, μετά τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το οποίο ενέκρινε τη χρήση του ως παραδοσιακού καφενείου. Την απόφαση παρέλαβε και επισήμως η Λότζια και τώρα με τη “βούλα” της υπουργού Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου δρομολογεί τις διαδικασίες για την άμεση επαναλειτουργία του καφενείου.
Η απόφαση του ανώτατου οργάνου αποτελεί όχι μόνο δικαίωση του Δήμου, αλλά και σημαντική επιτυχία, με δεδομένο το γεγονός ότι η εισήγηση της τοπικής αρχαιολογικής υπηρεσίας ήταν αρνητική, και μάλιστα η διακοπή της λειτουργίας του παραδοσιακού καφενείου έγινε με έγγραφη παρέμβασή της. Ωστόσο το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο φαίνεται ότι υιοθετεί καθολικά την επιχειρηματολογία που πρόβαλε ο Δήμος Ηρακλείου τεκμηριώνοντας ιστορικά τη σύνδεση του μνημείου με την πόλη για πάνω από έναν αιώνα.
Η επαναλειτουργία του μνημείου ήταν ένα προσωπικό στοίχημα του δημάρχου κ. Β. Λαμπρινού, ο οποίος είχε δηλώσει την αποφασιστικότητά του να μην επιτρέψει να ξεριζωθεί βίαια μια τέτοια λειτουργία στην πόλη, χωρίς κανένα ουσιαστικό λόγο. Μάλιστα στη συνεδρίαση του ΚΑΣ συμμετείχε και ο ίδιος και τεκμηρίωσε εμφατικά το αίτημα του Δήμου για την επαναλειτουργία του μνημείου.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η τοπική αρχαιολογία έχει εντελώς αρνητική άποψη για τη χρήση του Κουμπέ ξεκαθαρίζοντας ότι δεν επιθυμεί την επαναλειτουργία του ως καφενείου. Ο Δήμος κατέθεσε ιεραρχική προσφυγή, και απαντώντας η υπηρεσία στην επαναδιατύπωση του αιτήματος της Λότζια, επέμεινε στην απόρριψή του, προτείνοντας εναλλακτικά τη λειτουργία info point στο εσωτερικό του μνημείου. Το θέμα οδηγήθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το οποίο υιοθέτησε την άποψη του Δήμου Ηρακλείου, ο οποίος αγωνίστηκε για να ανακόψει τον εξοστρακισμό του ιστορικού καφενείου που λειτουργούσε ως τέτοιο από τις αρχές του 1.900!
Με δηλώσεις του στην «Π» ο πρόεδρος της ΔΕΠΤΑΗ κ. Μηνάς Καπετανάκης (στον οποίο είχε ανατεθεί η ευθύνη διαχείρισης της υπόθεσης) εξέφρασε τη χαρά και την περηφάνεια του για την απόφαση του ΚΑΣ σχετικά με την επαναλειτουργία του Κουμπέ, ο οποίος είναι εδώ και δεκαετίες συνυφασμένη με τη ζωή και την ιστορία του Ηρακλείου. «Τις επόμενες μέρες θα έρθουμε σε επαφή με την αρχαιολογική υπηρεσία προκειμένου να εφαρμόσουμε την απόφαση του ΚΑΣ, την οποία σε κάθε περίπτωση από την πλευρά μας θα τηρήσουμε στο ακέραιο και ευλαβικά».
Τι λέει η απόφαση του ΚΑΣ
Η έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στο αίτημα της Λότζια για την επαναλειτουργία του Κουμπέ, έγινε με ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που προβλέπει αυστηρά τη λειτουργία παραδοσιακού καφενείου. Ειδικότερα, ανάμεσα στις δεσμεύσεις του Δήμου, είναι να δρομολογήσει την ανακεράμωση της στέγης και την αποκατάσταση του μνημείου, μετά απο έγκριση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων.
Επίσης η απόφαση προβλέπει ότι «το καφενείο θα πρέπει να περιοριστεί αποκλειστικά στην παρασκευή και σερβίρισμα καφέ και ροφημάτων, χωρίς την κατασκευή παρασκευαστηρίου πρόχειρων γευμάτων, το οποίο θα επιβαρύνει το μνημείο.
Θα επιτραπούν δώδεκα μόνο τραπέζια με τα αντίστοιχα τραπεζοκαθισματα, παραδοσιακού τυπου, τα οποία θα τοποθετηθούν σε ικανή απόσταση τόσο από το ίδιο το οθωμανικό μνημείο όσο και από την Κρήνη Bembo, και συγκεκριμένα ανατολικότερα της κρήνης, προς την οδό 1866, ώστε να μην εμποδίζουν την απρόσκοπτη θέασή τους. Η τοποθέτησή τους να γίνει μετά από έγκριση της Υπηρεσίας και σύμφωνα με τις υποδείξεις της.
Δεν θα επιτραπούν σκιάδια οποιουδήποτε τύπου, ώστε να μην παρεμποδίζεται η θέα των μνημείων, τα οποία είναι περίοπτα. Η σκίαση να προέρχεται αποκλειστικά από τα δέντρα της πλατείας, τα οποία δύνανται να αντικατασταθούν από μεγαλύτερα. Να τοποθετηθεί προστατευτικό κιγκλίδωμα γύρω από το αποκαλυφθέν -κατά τις εργασίες του 2015- παλαιό πλακόστρωτο ανάμεσα στις κρήνες και τμήμα βοτσαλωτού δαπέδου.
Η άδεια να ισχύει για δύο έτη από την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης. Μετά το πέρας της διετίας οι ενδιαφερόμενοι να επανέλθουν με νέα αίτηση για αδειοδότηση. Οποιαδήποτε παράβαση των όρων της παρούσας Απόφασης αίρει αυτομάτως τη χορηγηθείσα άδεια».
Το συμβόλαιο
Όπως έχει γράψει η «Π», ένα συμβόλαιο αγοράς του 1902 δείχνει ότι ο Κουμπές αγοράστηκε από τον Δήμο Ηρακλείου και σε αυτόν λειτουργούσε παραδοσιακό καφενείο. Στο πωλητήριο συμβόλαιο, ο Δήμος Ηρακλείου με νόμιμο εκπρόσωπο του τον τότε δήμαρχο Ηρακλείου Αχμέτ Ριφάτ Βέη Αφεντικάκη, αγόρασε από τον Αλή Κουμπαρατζάκη τον Κουμπέ καθώς σύμφωνα με το σχέδιο πόλης η συγκεκριμένη περιοχή της πλατείας Κορνάρου είχε χαρακτηριστεί κοινόχρηστος χώρος πλατείας.
Μάλιστα στην περιγραφή του συμβολαίου αναφέρεται ο Κουμπές ως «καφενείο ισόγειο συνορευόμενο γύρωθεν υπό δημόσιαν οδόν και της αυλής του Τζαμιού Βαλιδέ Τζαμί», επί του οποίου ο Αλής Κουμπαρατζάκης «είχε την κυριότητα και κατοχή εκ της πατρικής κληρονομιάς και εξαγοράς προ τεσσαράκοντα έτη».
Ο περίφημος τζεμπιλχανές κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς και το έργο αυτό είχε φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Το νερό αποτελούσε έκτοτε δομικό πρόβλημα της πόλης και ο Κουμπές φτιάχτηκε για να προσφέρει νερό στους περαστικούς, αλλά και τους κατοίκους που συγκεντρώνονταν για να ξεκουραστούν και να ξεδιψάσουν.
Παράλληλα το μνημείο το χρησιμοποιούσαν και οι Οθωμανοί για να πλυθούν πριν να μπουν στο Ναό του Σωτήρος τον οποίο είχαν μετατρέψει σε τζαμί της Βασιλομήτορος Βαλιδέ Σουλτάνας, το λεγόμενο Βαλιδέ Τζαμί, απ’ όπου πήρε την ονομασία της όλη η περιοχή μέχρι και σήμερα. Ο Κουμπές ήταν προαιώνια σημείο συνάθροισης και συνάντησης των πολιτών, που κατέβαιναν στην κεντρική αγορά της πόλης για να κάνουν τα ψώνια τους, να ανταλλάξουν τα νέα τους και να συμβρεθούν με κόσμο.