Ένα σπουδαίο ιστορικό μνημείο που μας δίνει νέες πληροφορίες για την ιστορία της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου, εντοπίστηκε στη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Πρόκειται για μια μαρμαρόγλυφη πλάκα, στην οποία υπάρχει μια επιγραφή που περιλαμβάνει ευχαριστίες προς τον Δεφτεδάρ Πασά, που επιμελήθηκε την αναστήλωση του τότε τζαμιού, μετά την καταστροφή του από σεισμό και φέρει τη χρονολογία 1811-12 (1226 – έτος Εγίρας). Η μαρμαρόγλυφη πλάκα βρισκόταν εδώ και χρόνια «κρυμμένη» πίσω από μια αποθήκη, περιμένοντας σιωπηλά, πίσω από την πολύβουη δραστηριότητα των καφετεριών, κάποιον να την ανακαλύψει και να τη φέρει στο φως για να πει την ιστορία της.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Λότζια, ο Δήμος Ηρακλείου, σε συνεργασία με την αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία, θα προχωρήσει άμεσα στην ανάδειξή της. Ο εντοπισμός του σημαντικού ιστορικού μνημείου έγινε στο πλαίσιο μιας εργολαβίας που έχει στόχο την αποκατάστασης της φθοράς που έχουν υποστεί οι εξωτερικοί κίονες της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου αλλά και των μαρμάρων που έχουν καταστραφεί.
Η ιστορία του μνημείου
Ο ναός, που οικοδομήθηκε απέναντι από το Δουκικό Ανάκτορο, κατείχε σημαντική θέση στην κοινωνία της εποχής της ενετικής κυριαρχίας. Εδώ αναλάμβαναν, με κάθε επισημότητα, τα καθήκοντά τους όλοι οι άρχοντες και αξιωματούχοι κι εδώ ζητούσε την προστασία του Αγίου ο απλός λαός.
Στον ίδιο χώρο ενταφιάζονταν μέσα σε σαρκοφάγους με ανάγλυφες παραστάσεις οι δούκες καθώς και μέλη της επίσημης αριστοκρατίας. Δύο από τους τάφους αυτούς είναι ορατοί σήμερα στην ανατολική πλευρά του ναού.
Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου κατάφερε να επιβιώσει μέσα από τους μεγάλους καταστροφικούς σεισμούς που σημειώθηκαν στο Ηράκλειο με μικρές επισκευές.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας έγινε τζαμί το Ντεφτερντάρ τζαμί, από τον Ντεφτερντάρ Αχμέτ πασά, δηλαδή τον υπεύθυνο των οικονομικών. Τότε το περιβόητο κωδωνοστάσιο, το οποίο είχαν χτίσει οι Βενετοί μιμούμενοι αυτό του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, κατεδαφίστηκε από τους Τούρκους οι οποίοι ύψωσαν στη θέση του ένα μιναρέ. Το 1923 περιήλθε στην περιουσία του Δημοσίου και στη συνέχεια του Δήμου, με σκοπό να χτιστεί στη θέση του δημοτικό θέατρο.
Ο σχεδιασμός αυτός δεν πραγματοποιήθηκε, αλλά χρησιμοποιήθηκε ως κινηματογράφος με το όνομα «Μινώα». Την περίοδο της γερμανικής Κατοχής έγινε αποθήκη τροφίμων. Το 1956 άρχισε η αναστήλωση από την Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών και το 1961 η Βασιλική του Αγίου Μάρκου εγκαινιάστηκε από το Α΄ Κρητολογικό Συνέδριο.