“Δεν βλέπεις τι γίνεται με τους σημερινούς γάμους και εσύ ασχολείσαι με τον γάμο του Κουτρούλη” εύλογα θα μου το έλεγε κάποιος αναγνώστης και με το δίκιο του.
“Περί γάμων” βέβαια ο λόγος, αφού ο κοροναϊός “κτυπά” και αυτούς. Και τότε; Επιτήρηση, πρόστιμα, παρατηρήσεις στους νεόνυμφους και στα πεθερικά, ενίοτε δε και γιουχαΐσματα. Και όταν τα άτομα είναι υπερπολλαπλάσια, παρουσία της αστυνομίας! βέβαια, γίνονται πράματα και θαύματα.
Ωστόσο, το δαιμόνιο του Έλληνα δεν παύει να λειτουργεί και πάντοτε επινοεί λύσεις… έστω και στον δρόμο. Τότε στήνονται τα τραπέζια με το παραδοσιακό πιλαφόγαμο (πρόκειται για νόμιμη γλωσσική αναστροφή της λέξης), φυσικά ψητό, με όρθιους καλεσμένους και η νύφη έχει τον πρώτο λόγο στο χορό.
Και καλά μέχρι εδώ, υπάρχει και η συνέχεια, “κλου” την λένε κάποιοι. Όσοι δεν κατόρθωσαν να κάτσουν σε τραπέζι και έπρεπε αναγκαστικά να φύγουν εκτός από τις μπομπονιέρες έπαιρναν και το μερίδιο που τους αναλογούσε. Τσάντες με βραστό, ψητό και μια φιάλη ουίσκι! Για κρασί ή κάποιο εγχώριο ποτό δεν έχω σχετικές πληροφορίες. Θα μπορούσε βέβαια οι καλεσμένοι ν’ αποχωρήσουν και να γίνει δωρεάν διανομή των παραπάνω από τους ντελιβεράδες, ένα κίνητρο για να κινηθεί οικονομικά και αυτός ο κλάδος. Ας είναι…
Αυτά και άλλα πολλά με ώθησαν να ανατρέξω σ’ έναν από τους πιο γνωστούς γάμους σε όλους μας, “του Κουτρούλη τον γάμο”! Αναδιφώντας την ιστορία ας δούμε την εξήγηση αυτής της λαϊκής ρήσης. Την ξέρουν βέβαια όλοι, αφού λέγεται από το ένα άκρο έως το άλλο της πατρίδος μας, στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα. Λίγοι όμως θα ξέρουν ότι ο Κουτρούλης αυτός έζησε πραγματικά και που ο γάμος του, που κυριολεκτικά κατάντησε περιβόητος, έγινε κι αυτός πραγματικά. Μα πως έχει με λίγα λόγια η περίεργη αυτή ιστορία:
Ο Ιωάννης Κουτρούλης έζησε κατά τον 14ο αιώνα στη Μεθώνη. Ήταν “καβαλλάριος” δηλ. “ιππότης”, και παντρεμένος ζούσε στην επαρχιακή κοινωνία την ήσυχη οικογενειακή ζωή. Καθώς φαίνεται όμως κάποια στιγμή εξέκλινε από την ευθεία του συζυγικού βίου. Τα έμπλεξε με κάποια άλλη κι αυτή πολύ ήθελε και να την παντρευθή. Το σκάνδαλο βέβαια ήταν μεγάλο και στη μικρή κοινωνία της Μεθώνης γινόταν ακόμη μεγαλύτερο. Ακριβώς δε για να περιορισθή το κακό αυτό από τον παράνομο “συνοικισμό” των δύο παντρεμένων αναγκάστηκε και η Εκκλησία να αφορίση τη γυναίκα που άφησε τον πρώτον της άνδρα για να ζήση με τον Κουτρούλη.
Παρ’ όλα αυτά όμως ο Κουτρούλης επέμενε σώνει και καλά να την παντρευθή. Αλλά πως θα παντρευότανε για δεύτερη φορά, αφού ο πρώτος γάμος ήταν νόμιμος και ισχυρός και δεν είχε διαλυθή; Με τις προϋποθέσεις αυτές ο δεύτερος γάμος του Κουτρούλη ήταν νομικώς αδύνατος.
Αλλά ούτε και διαζύγιο από την πρώτη γυναίκα μπορούσε να πάρη ο ιππότης Κουτρούλης. Ο Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός (482-565) με την περίφημη Νεαρά 117 του 542 είχε καθορίσει τους λόγους διαζυγίου. Σύμφωνα με την παράγραφο Ε’, κεφ. 9 της βυζαντινής αυτής διατάξεως “εάν ο ανήρ.. διάγων εν ετέρω οι ω μετά άλλης γυναικός συνεχώς μένων ελέγχηται, και άπαξ και δις εγκληθείς ή δια των εαυτού γονέων ή δια των γης γυναικός ή δι’ ετέρων τινών αξιοπίστων μαρτύρων της τοιαύτης ασελγείας μη απόσχητοι εξ είναι τη γυναικί και υπερ ταύτης της αιτίας διαλύειν τον γάμον…”. Συνεπώς στην περίπτωση αυτή δικαίωμα διαζυγίου δεν έχει ο Κουτρούλης αλλά η Κουτρούλαινα. Εκτός όμως απ’ αυτό υπήρχε και άλλο εμπόδιο. Ο πρώτος σύζυγος της παντρεμένης που δεν υποχωρούσε καθόλου.
Ο άνθρωπος ήθελε τη γυναίκα του και δεν εννοούσε να κάμη καμμία παραχώρησι στον Κουτρούλη για τον οποίον καθώς είνε φυσικόν, έπνεε μένεα. Εδώ πρέπει να σημειωθή ότι ενώ ο Κουτρούλης δεν είχε δικαίωμα διαζυγίου, ο ατυχής αυτός σύζυγος είχε δικαίωμα γιατί σύμφωνα με την παραπάνω Νεαρά “εάν (η γυνή) μη βουλομένου του ανδρός έξω του οίκου μείνη”, ο σύζυγος έχει δικαίωμα διαζυγίου.
Η όλη αυτή πολύπλοκη κατάστασις με τους δύο “παραπάνω συμβιούντας” που ήθελαν αλλά δεν μπορούσαν να πάρουν διαζύγιο από τον πρώτο τους γάμο και τους δύο συζύγους που είχαν δικαίωμα διαζυγίου για να μη γίνη ο γάμος του Κουτρούλη, κράτησε 17 ολόκληρα χρόνια.
Φαίνεται όμως ότι λίγο αργότερα τα πράγματα πήραν ευχάριστη τροπή. Ο Δεσπότης της Μεθώνης Καλογέννητος έδωσε επί τέλους λίγο πριν πεθάνη διαζύγιο στην αφωρισμένη. Η μέλουσα κυρία Κουτρούλαινα υπέβαλε την επισκοπινή αυτή απόφασι για το διαζύγιό της στον Πατριάρχη Αντώνιο τον Δ’. Ο Πατριάρχης τότε κατά το 1934, ανέθεσε στον Μητροπολίτη Μονεμβασίας και στον Επίσκοπο Μεθώνης να ευλογίσουν τον γάμο, αφού όπως πρώτα πιστοποιήσουν ότι “ο Κουτρούλης ουδεμίαν ιδιαιτέραν σχέσιν είχε με την γυναίκα μεθ’ ης συνώκει, εφ’ όσον αύτη έζη μετά του πρώτου συζύγου της”.
‘Άλλα βάσανα τότε. Γιατί βέβαια δεν ήτο και τόσο εύκολη μια τέτοια εξέτασις. Το ζήτημα λοιπόν από 17 ολόκληρα χρόνια συζητούσε η κοινωνία της Μεθώνης. Αν δηλ. θα γίνη ή δεν θα γίνη ο γάμος του Κουτρούλη, αποκορυφώθηκε. Τώρα μάλιστα η λύσις της κωμικοτραγικής αυτής καταστάσεως επηρτάτο από το αποτέλεσμα που θα είχε η έρευνα των δύο ιεραρχών. Φαντασθήτε τι έγινε, όταν οι δύο ιεράρχαι εκήρυξαν τον Κουτρούλη αθώον και επέτρεψαν τον γάμον. “Έγινε του Κουτρούλη ο γάμος”, ήταν το άγγελμα που διαδόθηκε σ΄όλη εκείνη την κοινωνία, η οποία 17 ολόκληρα χρόνια ταλαιπωρήθηκε με το ερώτημα “αν θα γίνη ή δεν θα γίνη”.
‘Επειτα απ’ όλα αυτά στο γάμο έγινε γλέντι τρικούβερτο, πανηγύρι σωστό, για δύο λόγους: Και για να ικανοποιηθή ο “καβαλλάριος κυρ Ιωάννης Κουτρούλης” που τόσα υπέφερε επί 17 χρόνια αλλά και για πείσμα του πρώτου συζύγου…
Έτσι βγήκε η παροιμία “Εγινε του Κουτρούλη ο γάμος”.
Σιγά-σιγά και το ρήμα “έγινε” έφυγε και τώρα λέγεται μονάχα “Του Κουτρούλη ο γάμος”. Λέγεται επίσης “Του Κουτρούλη το πανηγύρι”.
Τέτοιες μέρες… εν μέσω πανδημίας και μάλιστα επερχόμενου δεύτερου κύματος, ας αντισταθούμε μένοντας όρθιοι.
Ας ακούσουμε τις γνώμες και τις συμβουλές των ειδικών για να μη δώσουμε ευκαιρίες στον αόρατο και ύπουλο εχθρό ο οποίος πάντα παραμονεύει και ζητά να βρει ευκαιρίες και προϋποθέσεις, μέσω μεγάλων συναθροίσεων, μέσω γάμων και πανηγυριών, μέσω των πολυπληθών καλοκαιρινών εκδηλώσεων.
Ούτως ή άλλως οι παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, οι συναντήσεις μπορούν να περιμένουν για την επόμενη χρονιά, όταν θα έχουμε ηρεμήσει, βρίσκοντας το δρόμο μας και τους εαυτούς μας!