Στην κόψη του ξυραφιού βαδίζει για μία ακόμη φορά η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου, με την γεωπολιτική αβεβαιότητα να ρίχνει βαριά τη σκιά της στην πορεία του έργου βάζοντας πάγο στην ομαλή καταβολή των πληρωμών από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ προς τη γαλλική Nexans.
Τι θα σημάνει αυτή η εξέλιξη για το μέλλον της διασύνδεσης (και αν είναι προσωρινή ή μόνιμη) κανείς δεν μπορεί να προδικάσει καθώς όλα τα σενάρια είναι πάνω στο τραπέζι με καθοριστικό παράγοντα στην έκβαση των γεγονότων, τις διπλωματικές διεργασίες που διεξάγονται στο παρασκήνιο αλλά με λιγοστούς συμμάχους.
Το πισωγύρισμα
Είναι σαν να γυρίζουμε το χρόνο στο έργο τουλάχιστον επτά μήνες πίσω. Τότε που τα τουρκικά πολεμικά πλοία εμπόδισαν τις έρευνες στα νότια της Κάσου και η Νexans απειλούσε με διακοπή τον GSI, την ίδια ώρα που στον διάδρομο Αθήνας -Λευκωσίας παιζόταν ένα πινγκ πονγκ μεταξύ ΑΔΜΗΕ, ΡΑΑΕΥ, ΡΑΕΚ και κυπριακού υπουργείου Ενέργειας που κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να τινάξει το έργο στον αέρα και χρειάστηκε η παρέμβαση της κυβέρνησης για να εξομαλυνθεί το αρνητικό περιβάλλον.
Η διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πιο σοβαρά καθώς ο γεωπολιτικός παράγοντας και ο ρόλος της Τουρκίας που υπήρχαν από την πρώτη στιγμή στο έργο, αναδύονται στην επιφάνεια πιεστικά και αποδεικνύονται ρυθμιστές των εξελίξεων χωρίς μέχρι στιγμής να φαίνονται υπαρκτές οι διπλωματικές γέφυρες με Γαλλία και ΗΠΑ που θα μπορούσαν να ομαλοποιήσουν τις συνθήκες.
Τι λέει η Nexans
Από την πλευρά της η Nexans σε χθεσινή της ανακοίνωση κρατά χαμηλούς τόνους. Υποστηρίζει ότι παραμένει στο έργο εκτελώντας τις συμβατικές της υποχρεώσεις σε συνεννόηση με τον ΑΔΜΗΕ και ότι την αρχή του έργου έχει λάβει σημαντικές πληρωμές που της επιτρέπουν να μην σταματήσει την κατασκευή του καλωδίου. Πρόκειται φυσικά για μια στάση που είναι βέβαιο ότι θα επαναξιολογηθεί άμεσα και σε συνδυασμό με την στήριξη που θα λάβει ή όχι το έργο από το Παρίσι.
Το φρένο στην χρηματοδότηση του GSI και η αποχώρηση του Ιταλικού πλοίου Levoli Relume (το δεύτερο είχε αποχωρήσει προ εβδομάδων) ως αποτέλεσμα της αδυναμίας διεξαγωγής των ερευνών βυθού στα διεθνή ύδατα αποτελεί την πλέον σοβαρή παράμετρος των τελευταίων μηνών αφού δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας δυσμενούς εξέλιξης με την οποία ο Έλληνας διαχειριστής θα βρεθεί αντιμέτωπος. Κάτι άλλωστε που αποτυπώθηκε στο χρηματιστηριακό ταμπλό και χθες όταν η μετοχή της AΔΜΗΕ Συμμετοχών έκλεισε με απώλειες 4,88% με την αγορά να διαβάζει αρνητικά τα μηνύματα που εκπέμπει το ταραγμένο έργο.
Οι οικονομικές επιπτώσεις
Ο διαχειριστής έχει ήδη καταβάλλει 200 εκατ ευρώ για την κατασκευή του καλωδίου και τις υποχρεώσεις του έργου. Με βάση τη διακρατική συμφωνία που υπογράφτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο σε περίπτωση ακύρωσης του έργου χωρίς υπαιτιότητα του ΑΔΜΗΕ, ο λογαριασμός θα μεταφερθεί στους καταναλωτές και τους φορολογούμενους. Με νομοθετική ρύθμιση που ψηφίστηκε μετά το καλοκαίρι του 2024 προβλέφθηκε ότι σε περίπτωση που το έργο «καθυστερήσει ή ματαιωθεί λόγω εξωτερικών παραγόντων, ο ΑΔΜΗΕ, ανακτά το 13% του συνολικού επενδυτικού και λειτουργικού κόστους που προκύπτει, ώστε το συνολικό ποσό που ανακτάται από την Ελλάδα να ανέρχεται στο 50%, έναντι 37% στη διασυνοριακή συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου.
Το επιπλέον αυτό ποσοστό (13%) θα καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό και δεν θα επιβαρύνει τους Έλληνες καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, από τους οποίους, με απόφαση της ρυθμιστικής αρχής (ΡΑΑΕΥ), θα ανακτηθεί το 37% του κόστους.
Περιορίζει την έκθεση
Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να παγώσει μέχρι νεωτέρας το έργο δείχνει και την βούληση της να περιορίσει την έκθεση του Διαχειριστή στο έργο όσο θα συνεχίζονται οι διπλωματικές διαβουλεύσεις με την Άγκυρα, κάτι που καθιστούν προτεραιότητα κυβερνητικές πηγές προκειμένου να περιορίσουν τις οικονομίες επιπτώσεις ενός ναυαγίου.
Πλάτη στις πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης βάζει και η Κύπρος καθώς αρμόδιες πηγές τόνιζαν χθες στον Newmoney ότι είναι λογικό ο ΑΔΜΗΕ να θέλει να περιορίσει την έκθεση του στο έργο καθώς εκτός από φορέας υλοποίησής του έργου παραμένει και διαχειριστής. Η Λευκωσία δεν έχει οριστικοποιήσει και τη δική της στάση για το έργο αφού η ανταλλαγή εγγράφων για τα οικονομικά δεδομένα του έργου ώστε να πειστεί να μπει στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου συνεχίζεται.
Οι εξελίξεις πάντως με το καλώδιο που δεν παύουν να αιφνιδιάζουν εκτιμάται ότι θα συζητηθούν και στην συνάντηση που θα έχει αύριο στην Αθήνα, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο πλαίσιο της διευρυμένης άτυπης συνόδου για το Κυπριακό που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη στις 17 και 18 Μαρτίου.