Το “Bon Marche” στο Βεζασλέρ Ταρσί, την σημερινή οδό Αγίου Μηνά
Το “Bon Marche” στο Βεζασλέρ Ταρσί, την σημερινή οδό Αγίου Μηνά

Μια νέα θέση στην ιστορία της πόλης του Ηρακλείου ετοιμάζεται να πάρει το διατηρητέο κτήριο που είναι γνωστό  με την επωνυμία “Βon Marche” στον Άγιο Μηνά που τώρα θα λειτουργήσει ως τούρκικο χαμάμ, από τις κυρίες Μύρα Χανδρινού και Παρασκευή Βακωνάκη.

Όπως είπε στην “Π” η αρχαιολόγος κ. Λιάνα Σταρίδα, το συγκεκριμένο οίκημα  “αναφέρεται για πρώτη φορά στην εφημερίδα ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ φύλλο 7/4/1894 ως Au Bon Marche των Αλή Μαζαρζαδέ και αδελφού, γιών του Χουσεϊν Μωχαρέμ Λιτσαρδάκη και βρισκόταν στο Βεζασλέρ Τσαρσί (οδός Αγ. Μηνά). Το κτήριο ήταν κατάστημα πώλησης υφασμάτων.

Έχει μορφολογικά στοιχεία νεοκλασικής και βαλκανικής αρχιτεκτονικής με υπέροχο αισθητικό αποτέλεσμα. Είναι διώροφο με υπόγειο, κτισμένο από πέτρα και ξύλο και στεγάζεται με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη. Η πρόσοψή του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και στον όροφο διαμορφώνεται το σαχνισί με τοξοειδές κεντρικό άνοιγμα εκατέρωθεν του οποίου σχηματίζονται δύο αβαθείς κόγχες.  Εσωτερικά δημιουργείται αίθριο με περίτεχνο ξύλινο κιγκλίδωμα”.

Έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης και ελέγχεται από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης.

“Ενοικιάσαμε το κτήριο από τους σημερινούς ιδιοκτήτες Νατάσα και Μιχάλη Τσιχλάκη και ήταν η πρώτη επιλογή μας να το μετατρέψουμε σ’ ένα παραδοσιακό τούρκικο χαμάμ, που λείπει από την πόλη”, μας είπε η κ. Χανδρινού. Η ίδια σημείωσε ότι ήταν πολύ κοπιώδης η προσπάθεια της μεταμόρφωσης και της λειτουργίας του, αφού υπήρχαν πολλές και σύνθετες διαδικασίες που έπρεπε να ακολουθηθούν με βάση τα ζητούμενα από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων.

Το χαμάμ θα είναι σε λειτουργία σε σύντομο διάστημα και το έργο της αναπαλαίωσής του ανέλαβαν η αρχιτέκτων μηχανικός Δέσποινα Λουκαδάκη και ο πολιτικός μηχανικός Γιώργος Σαμιώτης.

Το κτήριο ανήκε στη μουσουλμανική οικογένεια Λιτσαρδάκη
Το κτήριο ανήκε στη μουσουλμανική οικογένεια Λιτσαρδάκη

Η ιστορία του

Η ιστορία του “Bon Marche” ξετυλίγεται από τους σημερινούς ιδιοκτήτες του κτίσματος, την οικογένεια Τσιχλάκη.

“Το διατηρητέο διώροφο κτήριο στην οδό Αγ. Μηνά 8 ανήκε στη μουσουλμανική οικογένεια Λιτσαρδάκη.

Η έναρξη των εργασιών ανέγερσης του κτηρίου τοποθετείται γύρω στα 1687 “η χρονολογία αυτή βρίσκεται σφυρηλατημένη στο πλαϊνό παράθυρο του α’ ορόφου”.

Λίγο πριν την αποπεράτωση των οικοδομικών εργασιών, ο ιδιοκτήτης του ανεγειρόμενου κτηρίου Χουσεΐν Μουχαρέμ Λιτσαρδάκης ζήτησε από τη Μέκκα  θρησκευτικό έμβλημα για να τοποθετηθεί στο κτήριο. Πραγματικά, στάλθηκε το έμβλημα μαζί με το φιρμάνι το οποίο υπογραφόταν από τον μεγαλειότατο Αμπού Ελ Αγκαγιά Ζαχαράτ 1309 (Έτος Εγίρας).

Το κτήριο από την αρχή προοριζόταν για επαγγελματική στέγη.

Αποτελεί ένα ενδιαφέρον δείγμα τούρκικου κτηρίου όπου έχουν χρησιμοποιηθεί νεοκλασικά στοιχεία και στοιχεία της Βαλκανικής Αρχιτεκτονικής με άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα.

Στο ισόγειο το χαρακτηρηστικό και μεγάλου πλάτους χαμηλωμένο τόξο από   τώρινους λοξευτούς αψιδόλιθους της εισόδου έχει συνδυαστεί με τα Νεοκλασσικά στοιχεία των θυρωμάτων και έχει επίκρανο και κλειδί τόξου με επιπεδόγλυφες διακοσμήσεις ανατολίτικης επιρροής.

Στον πρώτο όροφο, στον στεγασμένο εξώστη και συγκεκριμένα στο κέντρο, υπάρχει επιγραφή στα ελληνικά και στα τούρκικα “Χουσεΐν Μουχαρέμ Λιτσαρδάκης 1893-1311 (έτος εγίρας) στην αριστερή αναγράφεται η επωνυμία του κτηρίου “Οθωμανικό ALL BON MARCH” το οποίο αποδίδεται η επωνυμία, στα τουρκικά, στη δεξιά επιγραφή.

Στο κέντρο του στεγαστικού εξώστη υπάρχει ημικυκλική μαρμαρόγλυφη τουρκική επιγραφή η οποία αποτελεί αντίγραφο της επιγραφής που στάλθηκε από τη Μέκκα.

Ο χώρος του Λουτρού, στο πρώτο παραδοσιακό χαμάμ της πόλης του Ηρακλείου
Ο χώρος του Λουτρού, στο πρώτο παραδοσιακό χαμάμ της πόλης του Ηρακλείου

Το κτήριο εγκαινιάστηκε το 1893. Ο ιδιοκτήτης του Χουσεΐν Μουχαρέμ Λιτσαρδάκης ήταν επιφανής Τούρκος. Επί σειρά ετών κατείχε στην πόλη του Ηρακλείου αξίωμα ανάλογο του σημερινού δημάρχου. Το σπίτι του, το οποίο μετά το 1924 χρησιμοποιήθηκε ως Ορφανοτροφείο και αργότερα γκρεμίστηκε βρισκόταν στη θέση που είναι σήμερα το κεντρικό ταχυδρομείο στην πλατεία Δασκαλογιάννη.

Το Bon Marche παρουσίαζε πλούσια εμπορική δραστηριότητα εξαιτίας της προερχόμενης από το εξωτερικό συλλογής υφασμάτων που διέθετε. Προμήθευε επίσης πολλά καταστήματα υφασμάτων όχι μόνο του Ηρακλείου αλλά και όλης της Κρήτης.

Γύρω στα 1920 σε φωτογραφία της εποχής το κτήριο έχει νέα επωνυμία “Καταστήματα Υφασμάτων και Νημάτων Ιών, Μουχαρέμ, Λιτσαρδάκη”.

Το 1924 ο Κιαζίμ Λιτσαρδάκης ενδιαφέρεται να πουλήσει το κατάστημα και το εμπόρευμά του για να φυγει για την Τουρκία λόγω της ανταλλαγής.

Μετά την καταστροφή της Σμύρνης ο κ. Στυλιανός Πολυκράτης υφασματέμπορας της Σμύρνης ενδιαφερόμενος για τη μελλοντική αποκατάσταση της οικογένειάς του, αφού περιδιάβηκε πολλές περιοχές της Ελλάδας καταλήγει στο Ηράκλειο. Η οικονομική του κατάσταση είναι δυσχερής, όμως η ενεργητικότητά του και η τόλμη του μεγάλη.

Ο Στυλιανός Πολυκράτης κρύβοντας αρχικά τη δυσχερή του οικονομική θέση προχωρεί σε εκποίηση του εμπορεύματος για να αποπληρώσει τον ιδιοκτήτη Κιαζίμ Λιτσαρδάκη αλλά και την τράπεζα από όπου είχε δανειστεί.

Η αναπαλαίωση έγινε με βάση τις οδηγίες της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης
Η αναπαλαίωση έγινε με βάση τις οδηγίες της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής κάμπτεται κάθε εμπορική δραστηριότητα και το Bon Marche κλείνει ως κατάστημα υφασμάτων.

Το 1950 έρχεται στα χέρια του Αντωνίου Στυλιανού Πολυκράτη ο οποίος το ανακαινίζει και εν συνεχεία το ενοικιάζει.

Ο Αντώνιος Πολυκράτης κληρονόμησε το κτήριο στην ανιψιά του Αναστασία Πολυκράτη η οποία με τη σειρά της το δώρισε στις κόρες της Μαριλένα και Αντωνία Τσιχλάκη.

Η τελευταία αναπαλαίωση του 2023 θα επιτρέψει σε πολλούς Ηρακλειώτες να δώσουν στο κτήριο την πρέπουσα αξία του».