Μελέτη για έναν νέο βόρειο οδικό άξονα έχουμε. Προτάσεις υπάρχουν. Παρ’ όλα αυτά, η κατασκευή ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου βρίσκεται στον «αέρα», αφού δεν θεωρείται καθόλου βέβαιο ότι το αρμόδιο Υπουργείο θα κάνει δεκτή την κοινή πρόταση της Περιφέρειας και του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης για τη δημιουργία του νέου οδικού άξονα.
Απ’ ό,τι φαίνεται όμως, η έγκριση της μελέτης για την αναβάθμιση του ΒΟΑΚ, που πραγματοποιήθηκε χθες στην Περιφέρεια, δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα που υπάρχει. Όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της χθεσινής παρουσίασης, η λύση που έχει προταθεί είναι μια «αρχική τεχνική λύση» κι ενδεχομένως όχι η ιδανική. Την ίδια στιγμή, αυτά που ειπώθηκαν «κάτω από τις γραμμές» αναδεικνύουν ευρύτερα προβλήματα και αποδεικνύονται πολύ πιο σημαντικά από την ίδια την παρουσίαση της μελέτης.
Το πρόβλημα των τοπικών χρηστών
Ένα σημαντικό θέμα αναφορικά με τη μελέτη για την κατασκευή του νέου ΒΟΑΚ έχει να κάνει με τη μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού. Για να γίνουν τα πράγματα απλά: Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης προτείνει μία μελέτη στην οποία ανισόπεδοι κόμβοι υπάρχουν καθ’ όλο το μήκος του δικτύου κάθε 3,8 χιλιόμετρα, σε αντίθεση με τους «κλασικούς» σύγχρονους αυτοκινητόδρομους, που οι ανισόπεδοι κόμβοι έχουν απόσταση μεταξύ τους 8 έως 10 χιλιόμετρα.
Αν αυτοί οι κόμβοι ωστόσο μετά την ολοκλήρωση του δικτύου χρησιμοποιούνται από τους λεγόμενους «τοπικούς χρήστες» κι όχι «υπερτοπικούς», η μελέτη είναι πολύ πιθανό να έχει τεράστια προβλήματα από την αρχή της κιόλας ή και να μην είναι βιώσιμη καν.
Πρακτικά δηλαδή, αν το δίκτυο χρησιμοποιείται για «εσωτερικές μετακινήσεις» (ένας οδηγός πηγαίνει από την Παπαναστασίου στον Γιόφυρο μέσω του ΒΟΑΚ), τότε οι προτεινόμενες λύσεις βρίσκονται στον «αέρα», αφού η βιωσιμότητα τίθεται υπό αμφισβήτηση, ενώ η συμφόρηση του νέου δικτύου θα είναι άμεσα πολύ μεγάλη, όταν ο σχεδιασμός του νέου άξονα υλοποιείται με ορίζοντα τουλάχιστον τριακονταετίας.
Αυτό το πιθανό πρόβλημα υπονοήθηκε, χωρίς να αναφέρεται, στη χθεσινή συνεδρίαση (να παραδοθεί δηλαδή ένα έργο, το οποίο δεν θα είναι βιώσιμο και θα έχει φθάσει τα όρια των αντοχών του με την παράδοσή του), όπως επίσης υπονοήθηκε πως αν δεν υπάρξει μια σοβαρή μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού, ίσως η συγκεκριμένη προτεινόμενη λύση δεν λύνει τα πραγματικά προβλήματα.
Διόδια ή «βινιέτες»
Ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα που προκύπτει από τη μελέτη σχετίζεται με το πώς το έργο τελικά θα μπορέσει να είναι βιώσιμο. Η κυβέρνηση, σε όλες τις εξαγγελίες της, κάνει λόγο για μια λύση όπου δεν θα υπάρχουν διόδια μεν, αλλά πιθανότατα οι επισκέπτες της Κρήτης -και μόνο- θα πληρώνουν για τη συντήρηση του νέου αυτοκινητόδρομου ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων.
Αυτή η πρόταση μπορεί να υιοθετηθεί μόνο με τη λύση της λεγόμενης «βινιέτας», με τη λύση δηλαδή κατά την οποία οι χρήστες ενός αυτοκινητόδρομου πληρώνουν ένα συγκεκριμένο πόσο για να κινούνται σε αυτόν (συνήθως με τη μορφή κάρτας), χωρίς όμως να υπάρχουν σταθμοί διοδίων. Ερωτηματικό ωστόσο παραμένει το πώς θα μπορέσουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να προσδιορίσουν το ύψος της «βινιέτας», αλλά και το πώς θα γίνονται οι σχετικοί έλεγχοι χωρίς σταθμούς διοδίων για το ποιοι κινούνται στον αυτοκινητόδρομο.
Μια άλλη πρόταση που υπάρχει για τη βιωσιμότητα του έργου χωρίς διόδια έχει να κάνει με τη ρήτρα διαθεσιμότητας, η οποία επίσης έχει ακουστεί ως λύση. Σε αυτήν την περίπτωση το έργο κατασκευάζεται με δανεισμό, ενώ η αποπληρωμή του δανείου γίνεται μετά την παράδοση του έργου, μέσα από μια μελέτη αξιοποίησης του αυτοκινητόδρομου, που μπορεί να περιλαμβάνει από μονοπώλιο εκμετάλλευσης πρατήριων καυσίμων πάνω στον αυτοκινητόδρομο έως δημιουργία καταστημάτων.
Και στη μία περίπτωση πάντως και στην άλλη, δεν μπορεί να γίνει σαφές το πώς μπορεί να συντηρηθεί το συγκεκριμένο έργο, αν δεν υπάρξει μια ολοκληρωμένη μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού, η οποία θα λαμβάνει υπόψη της όλες τις παραμέτρους αλλά και τις πραγματικές συνθήκες μετά την παράδοση του έργου.
Τι μέλλει γενέσθαι
Κι ενώ το τοπίο παραμένει ασαφές για τη βιωσιμότητα του έργου, αλλά και για το πόσο τελικά θα μπορέσει να απαντήσει στις σύγχρονες προκλήσεις ο νέος αυτοκινητόδρομος, η Περιφέρεια Κρήτης ζητά από το Υπουργείο να προχωρήσει η κοινή πρόταση που έχει καταθέσει με τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης, αλλά και η μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού.
Στο μεταξύ, το αρμόδιο Υπουργείο δεν έχει απαντήσει ακόμα στη σχετική μελέτη που παρέλαβε. Στη διάρκεια της χθεσινής παρουσίασης που έγινε από τον μελετητή Παναγή Τονόλιο, τόσο ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, όσο και ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης Φώτης Καζάσης υποστήριξαν το έργο.
«Θεωρώ πως η κίνηση που κάναμε να χρηματοδοτήσουμε τη μελέτη από το Ηράκλειο έως τον Άγιο Νικόλαο ήταν πολύ σημαντική, γιατί μας δίνει μια ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία πρέπει να έχει συνέχεια από την πλευρά του Υπουργείου» τόνισε χαρακτηριστικά ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, καλώντας το Υπουργείο Υποδομών που έχει την ευθύνη του ΒΟΑΚ να προχωρήσει το έργο.
«Εμείς», είπε, «από τον Οκτώβρη έχουμε στείλει μια κοινή επιστολή με τον ΟΑΚ και ζητούμε από το Υπουργείο να υιοθετηθεί η πρόταση, με όποιες ενδεχόμενες τροποποιήσεις προκύψουν από τις εταιρείες που θέλουν να πάρουν το έργο».
Σημειώνεται ωστόσο πως υπάρχουν πολλά ερωτηματικά σε σχέση με τις τροποποιήσεις του έργου. Όπως για παράδειγμα τι θα συμβεί αν μια εταιρεία δει ότι δεν συμφέρει οικονομικά την κατασκευή να υπάρχουν 51 ανισόπεδοι κόμβοι, αλλά μόνο 25; Ποιος θα πάρει μια τελική απόφαση για το ποιοι κόμβοι θα παραμείνουν και ποιοι θα πάψουν να υφίστανται;
Χρηματοδότηση
Ο περιφερειάρχης εξήγησε πως είναι κοινό το αίτημα «να μην φύγουν τα χρήματα από την Κρήτη που είχαν δεσμευτεί για το τμήμα Εξάντης – Πάνορμο, αλλά να παραμείνουν στο νησί και να διατεθούν για τα τμήματα Χανιά – Κίσσαμος και Άγιος Νικόλαος – Σητεία» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Αρναουτάκης υπογράμμισε πως έγινε και «μια πρώτη τεχνική πρόταση του κόστους που θα έχουν τα τμήματα αυτά και εξέφρασε την πεποίθηση πως μπορεί να βρεθεί ένα συνολικό ποσό που να ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια ευρώ για να διατεθεί». Ο περιφερειάρχης τόνισε ακόμα πως είναι αναγκαίο να προχωρήσει η μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού. «Περιμένουμε τις αποφάσεις του Υπουργείου ώστε μέχρι το καλοκαίρι να υπάρχουν εξελίξεις με τη διαγωνιστική διαδικασία» υπογράμμισε.
Από την πλευρά του ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΚ Φώτης Καζάσης εξήγησε πως «η παρουσίαση είναι συνέχεια της κοινή προσπάθειας που γίνεται με την Περιφέρεια Κρήτης, να υπάρξει μια συνολική λύση στο μεγάλο τμήμα του ΒΟΑΚ από τα Χανιά μέχρι τον Άγιο Νικόλαο».