Τα υπόγεια νερά είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό και ευαίσθητο αγαθό το οποίο πρέπει με κάθε τρόπο να προστατευθεί αφού συνδέεται με την επιβίωση της ίδιας της ζωής με την ευρύτερη έννοια του όρου.
Όπως εξηγεί στην «Π» η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διεύθυνσης Κρήτης Αγγελική Μαρτίνου «τα υπόγεια νερά αποτελούν παγκοσμίως μία από τις πιο σημαντικές αποθήκες γλυκού νερού. Ιδιαίτερα για περιοχές που δεν διαθέτουν άφθονα επιφανειακά νερά (ποτάμια – λίμνες) όπως η Κρήτη, τα υπόγεια νερά αποτελούν την πιο σημαντική αποθήκη νερού (από αυτά τα νερά, στην Κρήτη, καλύπτουμε πάνω από το 80% των αναγκών μας) αλλά και την πιο ευαίσθητη. Επομένως η προστασία τους σχετίζεται άμεσα με την ευημερία μας έως και την ίδια την επιβίωσή μας αφού το νερό είναι ο κύριος παράγοντας για την ύπαρξη της ζωής στον πλανήτη.
Τα υπόγεια ύδατα προέρχονται από τη βροχή και το λιώσιμο του χιονιού και αφού διαπεράσουν το έδαφος, συγκεντρώνονται σε υπόγειους σχηματισμούς μέσα από μια αργή διαδικασία δεκάδων έως και χιλιάδων χρόνων. Στο πέρασμά του το νερό της βροχής ή του χιονιού από το έδαφος μπορεί να συμπαρασύρει ρύπους που προέρχονται από τις δραστηριότητες που αναπτύσσουμε.
Η συσσώρευση των ρύπων στα υπόγεια νερά μπορεί να τα καταστήσει απαγορευτικά για ανθρώπινη κατανάλωση επιφέροντας έτσι δραματικές οικονομικές, κοινωνικές και οικολογικές επιπτώσεις, ενώ ο καθαρισμός τους απαιτεί τεράστιο οικονομικό κόστος. Για τους λόγους αυτούς η πρόληψη και η προστασία των υπόγειων υδάτων από ρύπανση είναι ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα κάθε ευνομούμενου κράτους σε παγκόσμια κλίμακα».
“Φρένο” στις βλαπτικές δραστηριότητες
Για την προστασία του υδροφόρου ορίζοντα, οριοθετούνται ζώνες προστασίας δηλαδή περιμετρικές εκτάσεις γης στις οποίες μπαίνει «φρένο» σε συγκεκριμένες δραστηριότητες που μπορεί να βλάψουν την καθαρότητα των υπόγειων νερών. Ποιες είναι όμως αυτές οι ρυπογόνες δραστηριότητες που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην καθαρότητα του νερου;
Όπως εξηγεί η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διεύθυνσης Κρήτης Αγγελική Μαρτίνου «ο προσδιορισμός των ζωνών προστασίας περιλαμβάνει την οριοθέτηση των εδαφικών περιοχών καθώς επίσης και τη θεσμοθέτηση περιοριστικών μέτρων ως προς τις δραστηριότητες, που επιτρέπεται να αναπτυχθούν, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να φτάσουν στα έργα υδροληψίας, ρύποι σε συγκεντρώσεις που να υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα από το θεσμικό πλαίσιο όρια.
Πηγές ρύπανσης του υπόγειου υδροφορέα
Στις εν δυνάμει ρυπογόνες δραστηριότητες, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την ποιοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων μπορούν να καταγραφούν: α) οι περιοχές συστηματικής καλλιέργειας λόγω χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, και οι βοσκότοποι (οι περιοχές αυτές καλύπτουν περίπου το 43% της συνολικής έκτασης της νήσου Κρήτης).
Αυτές αποτελούν τις λεγόμενες διάχυτες πηγές ρύπανσης, ενώ δευτερεύουσες εν δυνάμει διάχυτες πηγές ρύπανσης μπορούν να χαρακτηριστούν οι αποτεφρωμένες εκτάσεις μετά από πυρκαγιές καθώς οι περιοχές κατά μήκος και σε γειτονία με τους κύριους οδικούς άξονες, οι βιομηχανικές περιοχές και οι περιοχές εξόρυξης ορυκτών. β) άλλες σημειακές πηγές ρύπανσης (βιομηχανικές-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων, ΧΥΤΥ, ελαιοτριβεία, τυροκομεία, ξενοδοχειακές μονάδες κ.λπ.)»