Είχα λίγο καιρό να αναρωτηθώ με τι ασχολείται αυτή την περίοδο ο Πολιτιστικός Οργανισμός Androidus – Αργαστήρι, ο οποίος εδρεύει στα Ανώγεια και πάνω που άρχισα να το σκέφτομαι, εμφανίστηκε κατά σύμπτωση μπροστά μου ανακοίνωση για μια εκδήλωσή του.
Επρόκειτο για τις θεματικές εκδηλώσεις για τα Μιτάτα και της ξερολιθιές του Ψηλορείτη στις κοινότητες του βουνού, οι οποίες συνεχίστηκαν την Παρασκευή (14/03) στα Ζωνιανά του Δήμου Μυλοποτάμου. Αυτή μάλιστα ήταν η τέταρτη κατά σειρά εκδήλωση για αυτό το συγκεκριμένο θέμα.
Η σύμπτωση λοιπόν, παραήταν «προκλητική» για να την αφήσω να περάσει έτσι, οπότε επικοινώνησα με τον Γιώργη Καλομοίρη, ιδρυτή και επιμελητή του Πολιτιστικού Οργανισμού Androidus – Αργαστήρι και πιάσαμε το νήμα από την (πολύ) αρχή, δηλαδή για το πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του Πολιτιστικού Οργανισμού: «Όλα ξεκίνησαν από μια ιδέα, μια επιθυμία να γεφυρώσουμε την ιδέα του πολιτισμού με την σύγχρονη τεχνολογία, ίσως και τον χρόνο, βλέποντας παράλληλα ένα κενό που υπήρχε στο οποίο θέλαμε να επενδύσουμε εαυτούς».
«Διαφορετικές ειδικότητες ανθρώπων, αρχαιολόγοι, προγραμματιστές, πολιτιστικοί διαχειριστές, ψυχολόγοι, δημιουργοί, ενωθήκαμε προσπαθώντας να βρούμε τον ρυθμό να αναπτύξουμε έργα ψηφιακού πολιτισμού και πολιτιστικές παραγωγές σε μια φιλοσοφία από την έρευνα στην εφαρμογή και την αξιοποίηση» προσθέτει ο Γιώργης.
Όπως λέει, «ο καθένας έφερνε τη δική του γνώση, σε μια μοιρασιά ενός κοινου οράματος: να επενδύσουμε τις δεξιότητές μας στη ζωή των τόπων μας, επιχειρώντας να κάνουμε την πολιτιστική κληρονομιά πιο ζωντανή, πιο προσιτή, πιο διαδραστική».
O ιδρυτής και επιμελητής του Πολιτιστικού Οργανισμού συνεχίζει την αφήγησή του για το πώς ξεκίνησαν όλα: «Έτσι λοιπόν γεννήθηκε ο Πολιτιστικός Οργανισμός Androidus-Argastiri, ως ένας χώρος όπου η αρχαιολογία συνάντησε την πληροφορική, η προφορική ιστορία αξιοποίησε νέα μέσα καταγραφής, και η παράδοση γίνεται σύγχρονη εμπειρία μέσω της εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας».
Για να ολοκληρώσει τονίζοντας: «Δεν θέλαμε απλώς να αναδείξουμε την ιστορία, αλλά να τη φέρουμε στο τώρα – να μπορεί κάποιος να την αγγίξει, να την ακούσει, να τη ζήσει. Πολιτιστικές παραγωγές, τεχνολογικές εφαρμογές και μελέτες που επίκεντρο βάζουν τις κοινότητες ως μια μορφή ανταλλαγής με τους τόπους που μεγαλώσαμε, μας διαμόρφωσαν και που τώρα είναι η ώρα μας να διαμορφώσουμε στο παραπέρα».
Το καθημερινό… project
«Επιδίωξη είναι να γίνουμε κομμάτι μιας συμμετοχικής βάσης που θα διαμορφώσει στη χώρα το σύγχρονο πολιτιστικό επιχειρείν σε ένα βιώσιμο μοντέλο ζωής, εργασίας και εν τέλει πολιτιστικών κατευθύνσεων από το τοπικό στο εθνικό και το διεθνές. Για αυτό το λόγο καθημερινός στόχος είναι να αποδείξουμε πως το πολιτιστικό απόθεμα δεν αντιμετωπίζεται ως μουσειακό κειμήλιο η τουριστικός κράχτης αλλά ως ένας ενεργός πόρος με δυναμική έμπνευση, η οποία μπορεί να παράξει αξία ζωής και παραγωγής».
Η Πολιτιστική βιομηχανία και η… δοκιμή
«Πιστεύουμε» λέει ο Γιώργης «πως η πολιτιστική βιομηχανία, αποτελεί μια αναγκαία εκκίνηση απ’ την οποία θα προκύψει μια νέα τάξη δημιουργών, η οποία έχει τα εφόδια και το πεδίο να αναζωογονήσει από τις ορεινές κοινότητες στις οποίες αναφερόμαστε μέχρι τον αστικό ιστό. Μας ενδιαφέρει αυτό να το δοκιμάσουμε και να το πετύχουμε σε επίπεδο κοινότητας, γι’ αυτό και επιμένουμε στα Ανώγεια και τον Ψηλορείτη. Πιστεύουμε πως ότι αν καταφέρεις κάτι στη μικρή κλίμακα, εκεί όπου η ανθρώπινη αλληλεπίδραση είναι άμεση και ο αντίκτυπος ορατός, τότε μπορείς να δημιουργήσεις μελέτη περίπτωσης με domino effect και αντανακλάσεις στη μεγάλη εικόνα.
«Όταν ένα τέτοιο μοντέλο λειτουργεί σε μικρή κλίμακα, τότε μπορεί να επεκταθεί και να διαμορφώσει μια συνολική πρόταση και ένα οικοσύστημα όπου ο άνθρωπος – δημιουργός συνομιλεί, συνεργάζεται και χειραφετείται μέσα απ το έργο του».
Το μεγαλύτερο milestone (μέχρι τώρα)
«Η ένταξη και εγγραφή στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της βοσκικής (https://ayla.culture.gr/i-voskiki-kai-o-kosmos-tou-voskou-ston-psiloreiti-2021/) έννοια στην οποία περικλείεται ολόκληρος ο κόσμος του βοσκού, θεωρώ πως ήταν ένα σημαντικό ορόσημο απ’ το οποίο ανοίχτηκαν και ανοίγονται νέοι δρόμοι, όπως οι τέχνες της βοσκικής (τυροκομία, ξερολιθιά, υφαντική)» απαντάει ο Γιώργης.
Και εξηγεί το γιατί: «Ήταν μια συλλογική και συμμετοχική συνέργεια ανάμεσα στην τοπική, ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα, που προσέφερε τη δική της συμβολή σε μια προσπάθεια για την οποία είμαι σίγουρος πως θα υπάρξουν συνεχιστές. Το βάζω ως σημαντικό milestone, καθώς θεωρώ πως επικεντρωθήκαμε στον κώδικα του τόπου επιχειρώντας να τον μεταφέρουμε χωρίς να τον αλλάξουμε στη γλώσσα των εκτός βουνων κόσμου».
«Μέσα από τη βοσκική ανακαλύψαμε την ανάγκη συλλογής στοιχείων που αλώνονται από την αδάμαστη εξέλιξη και ο ψηφιακός κόσμος μπορεί να τα κρατήσει ως απόθεμα γνώσης ακόμα και εμπειρίας για μας και τους επόμενους».
Ο οραματικός στόχος
«Θεωρούμε ότι οι ιδέες που έχουν ως αφετηρία τόπους και όραμα να ανοιχτούν σε κόσμους με επιταχυντή και τροφοδότη την ίδια τη δημιουργία, είναι ο δρόμος που θέλουμε να ανοίξουμε σε επικοινωνία και δικτύωση με το ευρύτερο γίγνεσθαι».
«Ένα όραμα που από σύλληψη μυαλού έχει αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα για μας είναι η ιδέα της BiennaleCrete. Μιας καλλιτεχνική διοργάνωση μέρος και κομμάτι του καλλιτεχνικού θεσμού των Εκθέσεων Τέχνης Biennale, γεννημένο στις κοινότητες της Κρήτης με φως και αχτίδες που θα βάλουν τον τοπο μας ενεργά στον καλλιτεχνικό χάρτη. Ένα όραμα για μας που θα αφήσει με το χρόνο το δικό του ίχνος στη σύνδεση και σύνθεση δημιουργών, χειροτεχνών καλλιτεχνών από την Κρήτη, τη Μεσόγειο και τον κόσμο, όπου η τέχνη θα έχει την ελευθερία να εκφράσει αυτά που πολλές φορές αποφεύγει η καθημερινότητα, ο ορθολογισμός και το ζύγισμα σε όσα καμιά φορά δε λέμε».
Οι κοινότητες βουνού και η εποχή μας
«Οι κοινότητες, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές, ανέπτυσσαν μηχανισμούς διαφύλαξης της τοπικότητας τους θυμίζοντας χρονομηχανές ενός κόσμου που ήδη αφήσαμε πίσω. Όμως ζούμε σε εποχή που “η επιστροφή στο μέλλον” παρουσιάζει ενδιαφέρον, όχι με όρους νοσταλγίας αλλά με προσδοκία σοφίας στους κύκλους που κάνει ο χρόνος και στην ανάγκη περιεχομένου και τροφοδότησης που έχει η εποχή» απαντάει ο Γιώργης.
Και συμπληρώνει: «Όπως αναφέρει ο Νοτιοκορεάτης φιλόσοφος των καιρών μας ο Byung-Chul Han (στο τελευταίο του βιβλίο 2024, για την εξαφάνιση των τελετουργιών) έχουμε πλέον περάσει από τις κοινότητες χωρίς ανάγκη επικοινωνίας, στην επικοινωνία χωρίς κοινότητες. Φυσικά αναφέρεται στις κοινότητες ανθρώπων, οι οποίες μπορούν να υπάρχουν ψηφιακά, θεματικά, τοπικά αλλά και παγκόσμια».
«Ενώ δηλαδή η συνδεσιμότητα και η πληροφόρηση είναι παντού, οι ουσιαστικοί δεσμοί που καθορίζουν τη λειτουργία των κοινοτήτων και τελικά τον ανθρώπων έχουν αποδυναμωθεί, καταργώντας τα συλλογικά συναισθήματα και αφήνοντας τον άνθρωπο διαθέσιμο προς χειραγώγηση στον πειραματισμό της ψυχοπολιτικής»
«Οι κοινότητες ως καταφύγια χρονοκαθυστέρησης των παραπάνω, μπορούν ακόμα να διδάξουν τη σημασία της συλλογικότητας, της τοπικής γνώσης, της κοινοκτημοσύνης του τόπου και της αναβαθμισμένης καθημερινότητας μέσα από το αξιοβίωτο των ανθρώπων τους» αναφέρει καταλήγοντας.