Συνδυάζεται η όπερα με τη δικηγορία; Ο Μάνος Χριστοφακάκης απαντά

Σίγουρα η περίπτωση του δεν είναι συνηθισμένη. Δικηγόρος παρ’ Εφέταις και διαπιστευμένος διαμεσολαβητής αλλά και βαθύφωνος με πολλές επιτυχημένες εμφανίσεις, δημιουργός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Λυρικού Θεάτρου Κρήτης.

Ο Μάνος Χριστοφακάκης, ο οποίος σήμερα ως σολίστ θα εμφανιστεί στην τάνγκο όπερα “Μαρία του Μπουένος Άιρες”,  στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κεντρο Ηρακλείου, συνδιάζει δύο ιδιότητες που μοιάζουν σχεδόν εκ διαμέτρου αντίθετες. Είναι όμως;

“Στην ερώτηση αυτή-λέει ο ίδιος μιλώντας στην “Π” που μου απευθύνουν συχνά συνήθως απαντώ πως ιστορίες όπως αυτές που λαμβάνουν χώρα μέσα σε δικαστικές αίθουσες αποτελούν την έμπνευση για λογοτεχνικά έργα. Αν το δούμε ανάποδα, ιστορίες που έχουν κυριαρχήσει σε λιμπρέτα της όπερας, αν ειδωθούν από τη σκοπιά του ποινικού δικαίου περιλαμβάνουν πολύ σοβαρά αδικήματα”.

Ο μικρός που είχε  την τάση να επιχειρηματολογεί κατακτώντας από νωρίς τον τίτλο  “ο δικηγόρος”,  με πατέρα νομικό, έκανε σπουδές στην Ελλαδα και το εξωτερικό  ενώ το οικογενειακό του   περιβάλλον δεν αποθάρρυνε και τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες.

‘’ Σίγουρα -τονίζει – έχουν ένα δισταγμό για τις δυνατότητες της τέχνης ως μέσο βιοπορισμού, πράγμα που μου φαίνεται αρκετά λογικό καθώς είναι πράγματι ένα σημαντικό πρόβλημα γενικώς σήμερα για τους καλλιτέχνες”.

Πάντως όπως ο ίδιος λέει πλέον,   το πιο σημαντικό άτομο του οποίου τη στήριξη επιζητά είναι η ενός έτους κόρη του “Ανυπομονώ-καταλήγει- για τη στιγμή που θα παρακολουθήσει μια παράστασή μου από κοντά. Έχει, βέβαια, έρθει ήδη σε αρκετές, αλλά μέσα στην κοιλιά της μαμάς της”.

Ο Μάνος Χριστοφακάκης μιλά ακόμα στην “Π” για την άλλη μεγάλη του αγάπη, το τανγκό, το Λυρικό Θέατρο Κρήτης που δημιούργησε μετά την επιστροφή του στο Ηράκλειο, για το ΠΣΚΗ, αλλά και το Ηράκλειο.

“Από το 2016 που επέστρεψα στο Ηράκλειο, ασκώ αδιάλειπτα τη δικηγορία”

-Δικηγόρος παρ’ Εφέταις και διαπιστευμένος διαμεσολαβητής, διαβάζουμε στο  site  της εταιρίας  σας, με πλουσιο  βιογραφικό και σπουδές. Ασκείτε κανονικά την δικηγορία;

Ναι, δικηγορώ κανονικά στο Ηράκλειο. Σπούδασα στη Νομική Αθηνών, όπου και στη συνέχεια πραγματοποίησα ένα μεταπτυχιακό στο Δημόσιο Δίκαιο. Στη συνέχεια ολοκλήρωσα ένα μεταπτυχιακό στο Ινστιτούτο Δικαίου και Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, πάνω στο Εταιρικό, Τραπεζικό και το Δίκαιο Κεφαλαιαγορών.

Εκεί πραγματοποίησα και πρακτικές σε διεθνείς δικηγορικές εταιρίες. Μετά, λόγω της απόδοσής μου στο μεταπτυχιακό της Φρανκφούρτης πήρα μια υποτροφία για να παρακολουθήσω ένα εξάμηνο ως επισκέπτης μεταπτυχιακός φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Columbia στην Νέα Υόρκη.  Από εκεί γύρισα το 2016 στο Ηράκλειο, και ασκώ από τότε αδιάλειπτα τη δικηγορία.

-Σε ποιόν τομέα ειδικεύεστε;

Στις μεταπτυχιακές μου σπουδές στα τρία Πανεπιστήμια που σας προανέφερα είχα τη δυνατότητα να εμβαθύνω σε διαφορετικούς κλάδους δικαίου και ταυτόχρονα να ασκηθώ στο να προσεγγίζω νέες πληροφορίες με έναν συστηματικό τρόπο.

Επίσης κατά την άποψή μου χρειάζεται να μπορείς να συνδυάζεις γνώσεις από περισσότερους τομείς ώστε να είσαι χρήσιμος στους εντολείς σου που οι υποθέσεις τους υπερβαίνουν συνήθως τον έναν τομέα δικαίου. Ασχολούμαι συστηματικά με υποθέσεις σε όλους του κλάδους του δικαίου, με μια μεγαλύτερη έμφαση στο ποινικό και το διοικητικό δίκαιο.

“Ιστορίες που έχουν κυριαρχήσει σε λιμπρέτα της όπερας,αν ειδωθούν από τη σκοπιά του ποινικού δικαίου περιλαμβάνουν πολύ σοβαρά αδικήματα”

– Πώς μια έντονα καλλιτεχνική φύση όπως εσείς συνδυάζει το λυρικό τραγούδι με τις αγορεύσεις σε μια αίθουσα δικαστηρίου;

Στην ερώτηση αυτή που μου απευθύνουν συχνά συνήθως απαντώ πως ιστορίες όπως αυτές που λαμβάνουν χώρα μέσα σε δικαστικές αίθουσες αποτελούν την έμπνευση για λογοτεχνικά έργα. Αν το δούμε ανάποδα, ιστορίες που έχουν κυριαρχήσει σε λιμπρέτα της όπερας, αν ειδωθούν από τη σκοπιά του ποινικού δικαίου περιλαμβάνουν πολύ σοβαρά αδικήματα.

Με τη ματιά του καλλιτέχνη βλέπεις περισσότερο την ανθρώπινη διάσταση του πελάτη σου και πιθανώς μπορείς να επιδιώξεις να καταλάβεις τις βαθύτερες αιτίες των πράξεών του. Αυτό βέβαια συνήθως αποτελεί μια διεργασία εσωτερική, που ο πελάτης δε θα μάθει ότι λαμβάνει χώρα.

-Παίρνει κάποια από τις δύο ιδιότητες σας ενίοτε  το προβάδισμα;

Είναι διαφορετικά τα ζητούμενα στην καθεμία ιδιότητα. Στη δικηγορία με ενθουσιάζει να εκπροσωπώ τον εντολέα μου στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του, ιδίως όταν διώκεται υπέρμετρα ή του έχουν επιβληθεί δυσμενή μέτρα από τη διοίκηση.

Σε μια όπερα θέλεις να μεταφέρεις μια ιστορία μέσα από την ερμηνεία σου. Χρειάζεται να εμβαθύνεις τόσο στο χαρακτήρα όσο και στο μουσικό και φωνητικό σκέλος, καθώς το βασικό εργαλείο σου είναι το τραγούδι. Η μεγάλη ικανοποίηση έρχεται όταν καταφέρνεις να αγγίξεις το κοινό, να το βοηθήσεις να μπει βαθιά μέσα στο έργο που παρακολουθεί.

-Ο πατέρας σας είναι επίσης δικηγόρος. Έπαιξε αυτό ρόλο στην επιλογή σας να σπουδάσετε νομικά;

Μικρός, είχα την τάση να επιχειρηματολογώ πολύ. Στο σχολείο, ή στις εξωσχολικές δραστηριότητες πάντα όταν διαφωνούσα με τους καθηγητές ήθελα να τους πείσω γιατί έχω δίκιο. Έτσι, με φώναζαν από μικρό “ο δικηγόρος”, το οποίο ήταν απολύτως ανεξάρτητο από την επαγγελματική ιδιότητα του πατέρα μου.

Ωστόσο είμαι βέβαιος ότι έπαιξε ρόλο στην επιλογή μου, ακόμη και αν δεν έγινε συνειδητά. Νομίζω το έλαβα υπόψιν στο σημείο που επέλεξα τη θεωρητική κατεύθυνση στο Λύκειο γιατί τη διάλεξα παρόλο που είχα έφεση και στα θετικά μαθήματα. Και η μόνη σχολή που μου τραβούσε τότε το ενδιαφέρον στη θεωρητική κατεύθυνση ήταν η Νομική.

-Το οικογενειακό σας περιβάλλον ενθάρρυνε την αγάπη σας για τη μουσική ή τη θεωρούσε μια νεανική αγάπη που θα σβήσει ο χρόνος;

Δε με αποθάρρυνε σίγουρα και στήριξε και στηρίζει γενικώς τις επιλογές μου, το οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό. Σίγουρα έχουν ένα δισταγμό για τις δυνατότητες της τέχνης ως μέσο βιοπορισμού, πράγμα που μου φαίνεται αρκετά λογικό καθώς είναι πράγματι ένα σημαντικό πρόβλημα γενικώς σήμερα για τους καλλιτέχνες.

Πλέον, πάντως, το πιο σημαντικό άτομο του οποίου τη στήριξη επιζητώ είναι η ενός έτους κόρη μου και ανυπομονώ για τη στιγμή που θα παρακολουθήσει μια παράστασή μου από κοντά. Έχει, βέβαια, έρθει ήδη σε αρκετές, αλλά μέσα στην κοιλιά της μαμάς της.

“Στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο παρουσιάζονται πλέον πολύ αξιόλογα έργα όπερας και κλασικής μουσικής”

– Η ύπαρξη του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου στο Ηράκλειο έχει  επιφέρει αλλαγές στον τρόπο που οι Κρητικοί αντιλαμβάνονται την όπερα και το λυρικό τραγούδι;

Στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο παρουσιάζονται πλέον πολύ αξιόλογα έργα όπερας και κλασικής μουσικής εν γένει και δίδεται η ευκαιρία στο Ηρακλειώτικο κοινό να τα παρακολουθήσει για πρώτη φορά. Η εξοικείωση με το είδος αλλάζει και εξελίσσει το κοινό που σιγά σιγά αποκτά προσλαμβάνουσες παραστάσεις και αποκτά και μεγαλύτερη επιθυμία για τέτοιες παραστάσεις.

Πιστεύω ότι είναι επίσης σημαντικό που προσκαλούνται στις παραστάσεις αυτές και μαθητές καθώς έτσι οι νεότεροι λαμβάνουν ερεθίσματα που είναι σημαντικό να έχουν λάβει από νωρίς καθώς μπορεί να τους επηρεάσουν στην μετέπειτα διαδρομή τους.

Πολλοί τραγουδιστές όπερας ξεκίνησαν το τραγούδι όταν είδαν μια παράσταση ή κάποιον ερμηνευτή που τους καθήλωσε με την ερμηνεία του. Αν δεν είχαν λάβει το ερέθισμα ίσως να είχαν πάρει άλλη διαδρομή στη ζωή τους.

-Ποια είναι η δική σας εμπειρία από τις εμφανίσεις σας σ’ αυτό;

Είχα τη χαρά να συμμετάσχω στο πρώτο σκηνοθετημένο μουσικοθεατρικό έργο που ανέβηκε στο Πολιτιστικό το 2020, την παιδική όπερα, “Ο Εγωιστής Γίγαντας” του Νίκου Ξανθούλη.

Δυστυχώς η παράσταση ανέβηκε στην έξαρση του κόβιντ και έκλεισαν τα θέατρα αμέσως μετά την πρεμιέρα της. Μετά είχα την ευκαιρία να ερμηνεύσω την Φωνή του Ποσειδώνα στον Ιδομενέα του Μότσαρτ, τον σολίστα βαθύφωνο στο Ρέκβιεμ του Μότσαρτ και πιο πρόσφατα τον Εσκαμίγιο στην Κάρμεν του Μπιζέ.

Στις συμμετοχές μου αυτές είχα τη χαρά να συνεργαστώ με πολύ άξιους συντελεστές και να βιώσω τη σταδιακή ωρίμανση του Πολιτιστικού οργανωτικά, καθώς πρόκειται για ένα νέο οργανισμό που βελτιώνεται συνεχώς υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του κ. Μιχαηλίδη.

– Έχετε γεννηθεί στο Ηράκλειο. Τι αγαπάτε στην πόλη;

Το Ηράκλειο είναι μια πόλη που συνδυάζει θετικά χαρακτηριστικά που μπορείς να βρεις σε μια μικρή πόλη με στοιχεία μιας μεγαλούπολης. Προσωπικά μου αρέσει πολύ η δυνατότητα που σου δίνει να βρεθείς σχετικά γρήγορα στη φύση ή τη θάλασσα και να πάρεις ανάσες με ωραίους περιπάτους ή και μια βουτιά.

-Τι   σας “πονάει” σ’ αυτήν;

Ένα γενικό πρόβλημα στη χώρα μας που υπάρχει και στο Ηράκλειο είναι οι ελλειπείς πολλές φορές υποδομές ή η απουσία μακροχρόνιας φροντίδας αυτών που υπάρχουν. Συχνά έχουμε την αίσθηση στη χώρα μας ότι τα πράγματα λειτουργούν από τύχη.

“Το τάνγκο το ανακάλυψα στο Λύκειο και υπήρχαν περίοδοι που  χόρευα κάθε μέρα για αρκετές ώρες”

-Τι θα δούμε και τι θ΄ακούσουμε στην Τάνγκο όπερα Μαρία του Μπουένος Άιρες;

H Μαρία του Μπουένος Άιρες είναι η μοναδική τάνγκο όπερα που έγραψε ο Άστορ Πιατσόλλα.  Το μουσικό του ύφος είναι ξεχωριστό και αποκλίνει από τις κλασικές φόρμες της μουσικής τάνγκο, συνδυάζοντας στοιχεία από την κλασική και τη τζαζ.

Η Μαρία περιπλανιέται στις σκιές του Μπουένος Άιρες, πεθαίνει και ξαναγεννιέται. Το λιμπρέτο του Φερέρ έχει αλληγορικό και σουρεαλιστικό θα έλεγα περιεχόμενο, αφήνοντας τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και να δώσει τις προσωπικές του ερμηνείες.

Σε αυτή την κατεύθυνση πιστεύω ότι βοηθάει η συναυλιακή παρουσίαση του έργου που θα πραγματοποιήσουμε,  καθώς δίνει μεγαλύτερη ελευθερία στη φαντασία του θεατή χωρίς να επιβάλει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

-Είστε λάτρης του τανγκό και χορεύετε πολύ καλά. Πώς προέκυψε αυτή η αγάπη;

Το τάνγκο το ανακάλυψα όταν ήμουν στο Λύκειο. Στη συνέχεια με το που μετακόμισα στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική ξεκίνησα να ασχολούμαι συστηματικότερα, να πηγαίνω τακτικά σε βραδιές τάνγκο και να κάνω μαθήματα.

Με κέρδισε αμέσως ο χορός αυτός. Το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο του και η ιδέα ότι μπορείς να χορέψεις με μια παρτενέρ χωρίς να χρειάζεται να συνεννοηθείτε για κάτι από πριν καθώς αρκεί να ξέρετε τη “γλώσσα” του χορού, μου τράβηξαν πολύ το ενδιαφέρον. Υπήρχαν περίοδοι που χόρευα κάθε μέρα για αρκετές ώρες.

-Τι είναι για σας προσωπικά  το τανγκό;

Πολύ απλά θα μπορούσα να σας πω ότι είναι μια πολύ ευχάριστη δραστηριότητα που μου αρέσει να την κάνω σε όσο γίνεται πιο δεξιοτεχνικό επίπεδο. Μπαίνοντας βαθύτερα, θα έλεγα ότι το τάνγκο χαρακτηρίζεται από μια πολύ ιδιαίτερη γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ καβαλιέρου και ντάμας. Και οι δύο χορευτές χρειάζεται να βρίσκονται σε μια εσωτερική ισορροπία, ώστε να είναι σε θέση να οδηγήσουν από τη μια και να ακολουθήσουν την οδήγηση από την άλλη.

Αυτή η ισορροπία οδηγεί τον καβαλιέρο να δείχνει μεν την κίνηση αλλά να μην είναι δεσποτικός. Αντίστοιχα η ντάμα χορεύει μεν στο πλαίσιο της αγκαλιάς και της οδήγησης του καβαλιέρου αλλά εξακολουθεί να μένει αυτόνομη και ανεξάρτητη.

Νομίζω ότι το σκέλος του τάνγκο που επιτάσσει να εξελιχθεί ο κάθε χορευτής ατομικά ώστε να συμβάλει υγιώς στο αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των δύο και να γνωρίζει τα όριά του είναι ένα μεγάλο μάθημα, χρήσιμο και για τη ζωή και την αλληλεπίδρασή μας με το κοινωνικό σύνολο εν γένει. Σου δίνει την δεξιότητα της αυτοπαρατήρησης.

Σε κάνει να σκεφτείς πώς θα μπορούσες να πεις εσύ κάτι πιο ξεκάθαρα πριν κατηγορήσεις τον συνομιλητή σου ότι εκείνος δεν καταλαβαίνει.

-Πώς μπήκε στη ζωή σας το λυρικό τραγούδι;

Στο Λύκειο ανακάλυψα ότι έχω σωστή φωνή και ξεκίνησα να πηγαίνω στην Παιδική Χορωδία του Δήμου Ηρακλείου με την Κατερίνα Τσαγκαράκη ως μαέστρο και τον Γιώργο Καλούτση στη συνοδεία.

Έκανα και κάποια μαθήματα λυρικού τραγουδιού με την κα Τσαγκαράκη και είδα ότι μου άρεσε πολύ. Στην Αθήνα συνέχισα με συστηματικότερα μαθήματα μονωδίας με τον Ζάχο Τερζάκη, έλαβα το δίπλωμα μονωδίας και από τότε δε σταμάτησα ποτέ την ενασχόλησή μου με το λυρικό τραγούδι.