Από τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα φαίνεται ότι οι νεκροί από τροχαία εγκλήματα στην Κρήτη το τρέχον έτος θα είναι περισσότεροι απ’ ό, τι τα δύο τελευταία.
Στο άρθρο αυτό, με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), θα εξετάσουμε και θα αναλύσουμε τον αριθμό των νεκρών από τροχαία εγκλήματα (τροχαία απ’ εδώ κι’ εμπρός) στην Κρήτη και τους νομούς σε σύγκριση με εκείνους στο σύνολο χώρας.
Πριν, όμως, προχωρήσουμε χρειάζονται ορισμένες διευκρινίσεις:
Στον τίτλο του άρθρου, αντί του επίσημου όρου «τροχαία ατυχήματα», χρησιμοποιούμε τον όρο «τροχαία εγκλήματα» Ο λόγος είναι ότι οι περισσότεροι θάνατοι και τραυματισμοί στην άσφαλτο οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα, δηλαδή στην εγκληματική συμπεριφορά εκείνων που με τις πράξεις και τις παραλείψεις τους, τους προκαλούν. Πιο συγκεκριμένα:
Με βάση τα στοιχεία των αρμόδιων Αρχών, οι περισσότεροι νεκροί και τραυματισμοί από τροχαία οφείλονται στην παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, δηλαδή την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, την υπερβολική ταχύτητα (και πολλές φορές συνδυασμό των δύο), την παραβίαση του κόκκινου, το παράνομο ξεπέρασμα, την οδήγηση στο αντίθετο ρεύμα, την οδήγηση χωρίς κράνος στα δίκυκλα, χωρίς ζώνες ασφαλείας στα Ι.Χ. ή άλλα οχήματα, ή, ακόμα και χωρίς δίπλωμα. Πρόκειται δηλαδή για εγκληματική συμπεριφορά των οδηγών, οι οποίοι, όπως θα δούμε στο τέλος του άρθρου, οι ίδιοι είναι σε πολλές περιπτώσεις θύματα της συμπεριφοράς τους.
Εκτός, όμως, από τους οδηγούς τα τροχαία οφείλονται και στις αρμόδιες Αρχές, δηλαδή τις κεντρικές υπηρεσίες του κράτους, τις Περιφέρειες και τους Δήμους, πράξεις και παραλείψεις των οποίων, αποτελούν την αιτία ορισμένων τροχαίων. Για παράδειγμα η μη αντιμετώπιση προβλημάτων (κακοτεχνίες, λακούβες κλπ) στο οδικό δίκτυο, η μη σήμανση, η μη λειτουργία των φωτεινών σηματοδοτών, η άδεια ανάρτησης διαφημιστικών ταμπλό που εμποδίζουν την ορατότητα, ή ελλιπής εκπαίδευση στα σχολεία κλπ.
Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις στις οποίες για τους νεκρούς στην άσφαλτο δεν ευθύνεται κανείς από τους παραπάνω, όπως π.χ. ακραία και απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα, ανακοπή καρδιάς του οδηγού, απροσεξία των πεζών κλπ. Στις περιπτώσεις αυτές, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τον όρο «τροχαία ατυχήματα».
Η ΕΛΣΤΑΤ κάθε μήνα –όταν συγκεντρωθούν από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης τα στοιχεία από όλους τους νομούς της χώρας, διαδικασία που απαιτεί χρόνο– δίνει στη δημοσιότητα κατά μήνα τους νεκρούς και τους βαριά και ελαφρά τραυματισμένους από τροχαία και, όταν τα στοιχεία αυτά οριστικοποιηθούν για τους δώδεκα μήνες, δίνει στη δημοσιότητα τα στοιχεία του παρελθόντος έτους.
Σε ό, τι αφορά τους νεκρούς που είναι το αντικείμενο του άρθρου αυτού, ο αριθμός τον οποίο δίνει η ΕΛΣΤΑΤ κάθε μήνα ή έτος είναι οι νεκροί στον τόπο όπου συνέβη το τροχαίο, δηλαδή όπως τους κατέγραψε η Τροχαία. Δεν περιλαμβάνονται στα στοιχεία αυτά οι τραυματισμένοι οι οποίοι μεταφέρονται και πεθαίνουν στα νοσοκομεία. Είναι, όμως, νεκροί από τροχαία. Αυτοί συμπεριλαμβάνονται στα στοιχεία για τις αιτίες θανάτου, μια από τις οποίες είναι οι θάνατοι από μεταφορικά μέσα. Από την αιτία αυτή οι θάνατοι τα έτη 2001-2016 ήταν 24.140, ενώ οι νεκροί από τροχαία του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης 21.403.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία για τους θανάτους από μεταφορικά μέσα κατά Περιφέρεια και Νομό. Κατά συνέπεια τα όσα ακολουθούν στηρίζονται στα στοιχεία για τους νεκρούς από τροχαία της ΕΛΣΤΑΤ, δηλαδή του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης.
Ι. Οι νεκροί κατ΄έτος από τροχαία στο σύνολο χώρας, στην Κρήτη και τους Νόμους της την 18ετία 2001-2018:
Στον πίνακα 1 δίνεται ο αριθμός των νεκρών από τροχαία στο σύνολο χώρας, στην Κρήτη και τους νομούς της τα έτη 2001-2018 (τα στοιχεία για το έτος 2018 είναι προσωρινά και τα υπολογίσαμε με βάση τα μηνιαία στοιχεία του έτους αυτού). Στο τέλος του πίνακα δίνεται το σύνολο των νεκρών τη 18ετία 2001-2018 και στην τελευταία γραμμή το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν οι νεκροί στους νομούς στο σύνολο τους στην Κρήτη.
– Στο σύνολο χώρας πλησίασαν τις 23.000, δηλαδή όσος είναι ο πληθυσμός μιας μικρής πόλης.
– Στην Κρήτη ο αριθμός τους ήταν ίσος με ένα μεγάλο χωριό.
– Στο Νομό Ηρακλείου πλησίασαν το 50% του συνόλου τους στην Κρήτη.
ΙΙ. Σύγκριση των νεκρών από τροχαίο στην Κρήτη και τους νομούς της με εκείνους στο σύνολο:
Από τον πίνακα 1 φαίνεται ότι γενικά υπάρχει μια τάση μείωσης των νεκρών από τροχαία. Υπάρχουν, όμως, και έτη στα οποία αντί για μείωση σημειώθηκε αύξηση π.χ. στο σύνολο χώρας τα έτη 2004 και 2016 και στην Κρήτη τά έτη 2006, 2015. Για τον λόγο αυτό οι συγκρίσεις διεθνώς γίνονται για τους νεκρούς από τροχαία κατά μέσο όρο τον χρόνο ανα τριετία. Π.χ. την πρώτη τριετία 2001-2003 το σύνολο των νεκρών από τροχαία στο Σύνολο Χώρας ήταν 5.119 και κατά μέσο όρο το χρόνο την τριετία αυτή 1.706. Την ίδια τριετία το άθροισμα των νεκρών από τροχαία στην Κρήτη ήταν 283 και κατά μέσο όρο τον χρόνο 94.
Την περίοδο 2001-2018 υπάρχουν 6 τριετίες και οι νεκροί από τροχαία κατά μέσο όρο το χρόνο την καθεμιά από τις τριετίες αυτές στο σύνολο χώρας, στην Κρήτη και στους Νομούς της δίνονται στο πρώτο μέρος του πίνακα 2. Το ερώτημα που γεννιέται είναι πώς συγκρίνονται οι νεκροί στην Κρήτη και στους Νομούς της σε σχέση με εκείνους στο σύνολο χώρας;
Στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Είναι προφανές ότι ο αριθμός των νεκρών σε μια Χώρα, σε μια Περιφέρεια ή σε ένα Νομό εξαρτάται από τον πληθυσμό τους, τον αριθμό των κάθε κατηγορίας οχημάτων (Ι.Χ. φορτηγά, νταλίκες, δίκυκλα, ποδήλατα) που κυκλοφορούν και τα χιλιόμετρα που διανύουν τα οχήματα αυτά. Συγκρίσιμα στοιχεία για τον αριθμό όλων αυτών των οχημάτων και των χιλιομέτρων που διανύουν δεν υπάρχουν. Για τον λόγο αυτό διεθνώς ως μέτρο σύγκρισης για τους νεκρούς από τροχαία ανάμεσα σε κράτη είναι ένας δείκτης που δίνει τους νεκρούς ανα 100.000.
Στην περίπτωση που εξετάζουμε στο άρθρο, προκειμένου να είναι δυνατή η σύγκριση υπολογίσαμε τους νεκρούς ανά 1.000.000 κατοίκους στο σύνολο χώρας, στην Κρήτη και τους Νομούς της και τα σχετικά στοιχεία δίνονται στο δεύτερο μέρος του πίνακα 2.
Από το πρώτο και το δεύτερο μέρος του πίνακα φαίνεται ότι ο αριθμός των νεκρών από τροχαία και ο αριθμός τους ανά 1.000.000 κατοίκους κατά μέσο όρο το χρόνο:
– Στην Κρήτη αυξήθηκαν τις τριετίες τριετίας 2004-2006 και 2007-2009 και μειώθηκαν στις επόμενες.
– Στο Νομό Ηρακλείου αυξήθηκαν τις τριετίες 2004-2006 και 2016-2018 και μειώθηκαν στις υπόλοιπες.
– Στο Νομό Λασιθίου μειώνονταν συνεχώς
– Στο Νομό Ρεθύμνης αυξήθηκαν την τριετία 2007-2009 και μειώθηκαν στις υπόλοιπες.
– Στο Νομό Χανίων αυξήθηκαν την τριετία 2007-2009 και μειώθηκαν στις υπόλοιπες.
Από το δεύτερο μέρος του πίνακα και τη σύγκριση των νεκρών ανα 1.000.000 κατοίκους στην Κρήτη και τους Νομούς της με εκείνους στο σύνολο χώρας της φαίνεται ότι:
– Στην Κρήτη ήταν περισσότεροι και τις 6 τριετίες και η διαφορά κυμαινόταν από 1,8% την τριετία 2001-2003 μέχρι 26,4% την τριετία 2013-2015
– Στο Νομό Ηρακλείου ήταν λιγότεροι τις τριετίες 2001-2003, 2010-2012 και 2013-2015 και περισσότεροι στις υπόλοιπες.
– Στο Νομό Λασιθίου ήταν λιγότεροι την τριετία 2007-2009 και περισσότεροι στις υπόλοιπες .
– Στο Νομό Ρεθύμνης ήταν συνεχώς περισσότεροι.
– Στο Νομό Χανίων ήταν λιγότεροι την τριετία 2004-2006 και περισσότεροι στις υπόλοιπες.
Από την τελευταία γραμμή του δεύτερου μέρους του πίνακα φαίνεται ότι στο σύνολο των ετών της περιόδου 2001-2018 οι νεκροί ανά 1.000.000 στην Κρήτη ήταν κατά 12% περισσότεροι απ’ ό, τι στο σύνολο χώρας, κατά 40,5% στο Νομό Ρεθύμνης, 19% στο Νομό Χανίων, 13% στο Νομό Λασιθίου και οριακά κατά 0,1% στο Νομό Ηρακλείου.
ΙΙΙ. Οδηγοί σχεδόν τα δυο τρίτα των νεκρών από τροχαία:
Στο πρώτο μέρος του πίνακα 3 δίνεται ο αριθμός των νεκρών οδηγών, μεταφερομένων προσώπων και πεζών από τροχαία και στο δεύτερο η ποσοστιαία κατανομή τους στο σύνολο χώρας, στην Κρήτη και τους Νομούς της την περίοδο 2001-2017 (αναλυτικά στοιχεία για την κατανομή των νεκρών από τροχαία κατά κατηγορία δεν υπάρχουν για το έτος 2018).
Από το δεύτερο μέρος του πίνακα φαίνεται ότι το ποσοστό που οι νεκροί οδηγοί οχημάτων αντιπροσωπεύουν στο σύνολο των νεκρών από τροχαία στο Σύνολο χώρας πλησιάζει τα δύο τρίτα.
– Οι οδηγοί είναι μεγαλύτερο στην Κρήτη και στους Νομούς Ηρακλείου και Χανίων και μικρότερο στους Νομούς Λασιθίου και Ρεθύμνης.
– Τα μεταφερόμενα πρόσωπα είναι μεγαλύτερο στην Κρήτη και στους νομούς Ηρακλείου, Λασιθίου και Ρεθύμνης και μικρότερο στο νομό Χανίων.
– Οι πεζοί είναι μικρότερο απ’ ό, τι στο σύνολο χώρας στην Κρήτη και σε όλους τους Νομούς της.
ΙV. Τελικές παρατηρήσεις:
Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο αυτό φαίνεται ότι, παρά την σημαντική μείωση των νεκρών από τροχαία, ιδιαίτερα την περίοδο 2010-2015, η χώρα μας χάνει κάθε χρόνο ένα σημαντικό αριθμό των κατοίκων της από τροχαία. Στην Κρήτη, ανάλογα, με τον πληθυσμό της, οι απώλειες είναι μεγαλύτερες απ’ ό, τι στο σύνολο χώρας.
Ο άδικος χαμός κάθε συνανθρώπου μας αφορά όλους μας και δεδομένου ότι –όπως έχουμε δείξει σε προηγούμενα άρθρα μας στην εφημερίδα «Πατρίς»– ο πληθυσμός της χώρας μας μειώνεται τα τελευταία χρόνια τόσο λόγω της μετανάστευσης όσο και της μείωσης των γεννήσεων και της αύξησης των θανάτων, στην οποία «συμβάλλουν» οι νεκροί από τροχαία. Είναι, κατά συνέπεια επιτακτική ανάγκη να μειωθεί ακόμα περισσότερο ο αριθμός των νεκρών από αυτά. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί, αν
(α) Η κυβέρνηση, με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων, λάβει τα αναγκαία μέτρα με προτεραιότητα τη νομοθέτηση αυστηρότερων ποινών σε όσους παραβαίνουν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας και, ιδιαίτερα, σε εκείνους που εξαιτίας της παράβασης τούς, προκαλούν τον θάνατο συνανθρώπων τους, και τα δικαστήρια να μην δείχνουν καμιά επιείκεια στην επιβολή των ποινών αυτών στους ενόχους.
(β) Αυξηθεί η επιτήρηση στους δρόμους από τα όργανα τάξης με χρησιμοποίηση όλων των σύγχρονων μέσων για τον εντοπισμό των παραβατών.
(γ) Οι κεντρικές υπηρεσίες, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι φροντίσουν τη συντήρηση του οδικού δικτύου αρμοδιότητας τους και απαγορεύσουν την ανάρτηση διαφημιστικών ταμπλό που εμποδίζουν την ορατότητα.
(δ) Οι αρμόδιοι να πάψουν να συντηρούν το «έθιμο» της επιστροφής των πινακίδων σε παραβάτες όταν αρχίζουν εορταστικές περίοδοι, και τελικά
(ε) Όλοι μας συναισθανθούμε την ευθύνη που έχουμε όταν οδηγούμε ένα όχημα και να μη το μετατρέπουμε σε φονικό όπλο.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ