Όλα τα «καυτά» ζητήματα, που συνδέονται με τη λειτουργία του νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι, μπαίνουν στο τραπέζι της συζήτησης στη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης, που καλείται να δώσει το «πράσινο φως» στην έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της αλλαγής χάραξης του δρόμου που θα συνδέσει το ΒΟΑΚ με το αεροδρόμιο.
Χρειάστηκε να περάσουν 15 χρόνια για να αλλάξει ένας αναχρονιστικός σχεδιασμός και να ασκηθούν σκληρές πιέσεις, μέχρι η Κυβέρνηση να αποδεχτεί την κατασκευή του μεγάλου διπλού τούνελ που ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια ευρώ και προβλέπεται ότι θα έχει μήκος 2.820 στο ένα ρεύμα κυκλοφορίας και 2.750 στο άλλο.
Ωστόσο, όπως προκύπτει, τόσο από τις παρατηρήσεις που γίνονται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς υπάρχουν κρίσιμα ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν ανάμεσα στα οποία είναι τα αντιπλημμυρικά, οι εκροές του βιολογικού και συνολικότερα ο υδροφόρος ορίζοντας του αεροδρομίου, θέματα υδροδότησης και το ζήτημα της μεταφοράς των καυσίμων…
Τι προβλέπει η ΜΠΕ του έργου
Συγκεκριμένα η ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) της χάραξης του νέου δρόμου προβλέπει μεταξύ άλλων:
- Η τροποποίηση της χάραξης πραγματοποιείται με τη δημιουργία νέας σήραγγας δύο κλάδων (αριστερός και δεξιός κλάδος) από την Χ.Θ. 3+519.98.
Από τη Χ.Θ. 3+519.98 και μετά οι δύο κλάδοι του αυτοκινητοδρόμου αρχίζουν να έχουν αυτόνομα γεωμετρικά χαρακτηριστικά.
- Ο δεξιός κλάδος μέχρι τη Χ.Θ. 3+712 βρίσκεται σε ανοικτό τμήμα, στη συνέχεια εισέρχεται σε Cut and Cover και στη Χ.Θ. 3+728 εισέρχεται εντός της υπόγειας διάνοιξης.
Αντίστοιχα ο αριστερός κλάδος μέχρι τη Χ.Θ. 3+756.31 βρίσκεται σε ανοικτό τμήμα, στη συνέχεια εισέρχεται σε Cut and Cover και στη Χ.Θ. 3+768.31 εισέρχεται εντός της υπόγειας διάνοιξης.
- Το συνολικό μήκος της δεξιάς σήραγγας είναι ίσο με L=(16+2.790+16)=2.822μ και της αριστερής είναι ίσο με L=(12+2.727,57+15)= 2.754,57μ. Εντός των δύο σηράγγων η κλίση είναι σταθερή και ίση με 3% σε όλο το μήκος τους.
Εντός των 2 σηράγγων προβλέπονται οκτώ έξοδοι διαφυγής πεζών και δύο έξοδοι διαφυγής οχημάτων. Επίσης προβλέπονται δύο (2) εσοχές εκτάκτου στάθμευσης σε κάθε κλάδο. Επιπλέον, προβλέπεται η κατασκευή Πυροσβεστικών Φωλεών (Π.Φ.) και Τηλεφώνων Εκτάκτου Ανάγκης (ΤΕΑ).
- Ο δεξιός κλάδος μέχρι τη Χ.Θ. 6+518 βρίσκεται εντός της υπόγειας διάνοιξης, στη συνέχεια εξέρχεται σε Cut and Cover και από τη Χ.Θ. 6+534 βρίσκεται σε ανοικτό τμήμα.
Αντίστοιχα, ο αριστερός κλάδος μέχρι τη Χ.Θ. 6+495.68 βρίσκεται εντός της υπόγειας διάνοιξης, στη συνέχεια εξέρχεται σε Cut and Cover και από τη Χ.Θ. 6+510.48 βρίσκεται σε ανοικτό τμήμα.
- Περί τη Χ.Θ. 6+650 προβλέπεται η περιοχή διαμόρφωσης διακοπής της κεντρικής νησίδας μεταξύ τους. Εν συνεχεία διαμορφώνονται δύο (2) νέες εσοχές έκτακτης ανάγκης, μία σε κάθε κατεύθυνση περί τη Χ.Θ. 6+820 για τον δεξιό κλάδο και περί τη Χ.Θ. 6+765 για τον αριστερό.
- Οι δύο κλάδοι κινούνται σχεδόν παράλληλα μέχρι τη Χ.Θ. 7+161.63 του αυτοκινητοδρόμου του εγκεκριμένου τμήματος Χ.Θ. 7+020 – Χ.Θ. 12+540, όπου βρίσκεται το σημείο ταύτισης των μηκοτομών τους.
- Η αποκατάσταση του οδικού δικτύου, η σύνδεση με το υπάρχον και η επίτευξη της προσβασιμότητας των παρακείμενων αγροτικών ιδιοκτησιών, επιτυγχάνεται με την κατασκευή των παραπλεύρων SR5, D1I, D1B, D1C, D2A, D3 και των τμημάτων αποκατάστασης της υφιστάμενης Εθνικής Οδού Χερσονήσου – Καστελλίου.
- Η αποκατάσταση κυκλοφορίας στην υφιστάμενη Ε.Ο. Χερσονήσου – Καστελλίου γίνεται με νέα χάραξη αριστερά του αυτοκινητοδρόμου από την Χ.Θ. 6+570 έως την Χ.Θ. 7+300.
- Το εναπομένον τμήμα της υφιστάμενης ΕΟ δεξιά του αυτοκινητοδρόμου, θα εξυπηρετεί πλέον μόνο τους παρόδιους ιδιοκτήτες, που θα συνδέονται με το νέο τμήμα της Ε.Ο. μέσω της ΕΟ Χ.Θ. 8+620 – Χ.Θ. 8+854.74 και της Κάτω Διάβασης Τ7.
Αναφερόμενος στις αλλαγές αυτές ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος, Νίκος Ξυλούρης, με δηλώσεις του στην «Π» τονίζει μεταξύ άλλων ότι «είναι μια θετική εξέλιξη η αλλαγή χάραξης του δρόμου που θα συνδέει το ΒΟΑΚ με το αεροδρόμιο Καστελλίου, καθώς η κατασκευή του διπλού τούνελ δεν επηρεάζει αρνητικά το ρέμα της περιοχής ούτε τον υφιστάμενο δρόμο που θα παραμείνει σαν εναλλακτική οδός.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι επικράτησε η κοινή λογική στην τροποποίηση μιας μελέτης που έγινε προ 15 χρόνων. Όπως είναι γνωστό, η παλιά χάραξη του δρόμου είχε εγκριθεί από την περίοδο της Νομαρχίας το 2009 και παρέμενε ίδια λόγω των αντιστάσεων του Υπουργείου να δεχτεί να γίνει διαβούλευση για το επίμαχο θέμα.
Όμως, με την κατάθεση σοβαρών επιχειρημάτων και επιστημονικής τεκμηρίωσης, βελτιώνονται κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά οι συνθήκες πρόσβασης προς το αεροδρόμιο.
Είναι ένα έργο το οποίο δικαιούται και το αξίζει η Κρήτη. Βεβαίως, αυτό δε σημαίνει ότι δεν εντοπίζονται δυσμενή ζητήματα για τα οποία θα γίνουν προτάσεις, με σκοπό να υιοθετηθούν και να αλλάξουν πλαίσιο».
Οι παρατηρήσεις και τα αιτήματα του Δήμου Χερσονήσου
Θετική έγκριση στο επίμαχο θέμα της αλλαγής της οδικής σύνδεσης ΒΟΑΚ Αεροδρόμιο Καστελλίου δίνει ο Δήμος Χερσονήσου, αλλά με κρίσιμες παρατηρήσεις που εγείρουν μια σειρά από σημαντικά ζητήματα.
Στο επίκεντρο των παρατηρήσεων του Δήμου τίθεται το ζήτημα της κατασκευής δανειοθαλάμου στη θέση «Κουπος», στην Κοινότητα Καλού Χωριού στα δυτικά όρια του Δήμου Χερσονήσου.
Μεταξύ άλλων, ο Δήμος διεκδικεί να δοθούν ανταποδοτικά τέλη για τις Δημοτικές Κοινότητες Καλού Χωριού και Χαρασού, που γειτνιάζουν με την θέση του δανειοθάλαμου, και συγκεκριμένα να χαραχθούν και να κατασκευασθούν δρόμοι που θα συνδέουν τις εν λόγω Δημοτικές Κοινότητες με την επαρχιακή οδό Καρτερού – Επισκοπής – Καστελλίου στη θέση του οικισμού Σμάρι.
Ειδικότερα το Δημοτικό Συμβούλιο ζητά την τροποποίηση του δανειοθαλάμου στη θέση «ΚΟΥΠΟΣ», με επιπλέον ανάπτυξη βαθμίδας 10M, (που αφορά περιβαλλοντικά εγκεκριμένο συνοδό έργο του νέου αερολιμένα Καστελλίου για το οποίο έχει εκδοθεί η υπ’ αριθμ. Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/78219/4888/02-11-2021 «Τροποποίηση της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου και της οδικής του σύνδεσης με τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης και την οδό Ηρακλείου – Μάρθας, ως προς τον δανειοθάλαμο αδρανών υλικών στη θέση «ΚΟΥΠΟΣ», του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας») ο οποίος χωροθετείται στην Κοινότητα Καλού Χωριού στα δυτικά όρια του Δήμου Χερσονήσου.
Πιο συγκεκριμένα, το Δημοτικό Συμβούλιο ζητά να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την προστασία και εύρυθμη λειτουργία των γεωτρήσεων του Δήμου Χερσονήσου, που βρίσκονται στην περιοχή από τις ανατινάξεις και την εξόρυξη του ορυκτού υλικού.
Επίσης ζητά να δοθούν ανταποδοτικά τέλη για τις Δημοτικές Κοινότητες Καλού Χωριού και Χαρασού που γειτνιάζουν με την θέση του δανειοθάλαμου, και συγκεκριμένα να χαραχθούν και να κατασκευασθούν δρόμοι που θα συνδέουν τις εν λόγω Δημοτικές Κοινότητες με την επαρχιακή οδό Καρτερού – Επισκοπής – Καστελλίου στη θέση του οικισμού Σμάρι.
Παράλληλα, ο Δήμος διεκδικεί να υπάρξει συνεννόηση της αναδόχου εταιρείας του έργου με το Δήμο Χερσονήσου, για την διάθεση σε αυτήν της αναγκαίας ποσότητας νερού για το σπάσιμο των πετρωμάτων ώστε να μη χρησιμοποιείται νερό ύδρευσης, γιατί δημιουργείται πρόβλημα ομαλής υδροδότησης των κατοίκων του οικισμού Χαρασού.
Δήμος Μινώα: Το «ναι» στο τούνελ και οι 12 «κόκκινες γραμμές»
«Ναι» στη δημιουργία του τούνελ, αλλά με πολύ συγκεκριμένους όρους λέει ο Δήμος Μινώα που βάζει δώδεκα «κόκκινες γραμμές» ως προϋπόθεση, στέλνοντας τελεσίγραφο ότι δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να αποδεχτεί την άποψη ότι αν αλλάξει ο δρόμος, δεν θα πάρει ο Δήμος χρήματα για τα επόμενα 5 χρόνια.
Στην προμετωπίδα της διεκδίκησης του Δήμου είναι τα αντιπλημμυρικά έργα που δεν είναι ευθύνη δική του ούτε της Περιφέρειας Κρήτης, ενώ παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι είναι λανθασμένη και επικίνδυνη επιλογή για το μέλλον, η διάθεση της εκροής του Βιολογικού Καθαρισμού Αεροδρομίου για εμπλουτισμό του υδροφορέα, αφού ο ισχυρισμός ότι τα φρεάτια φιλτράρουν επαρκώς το νερό πριν οδηγηθούν στα υπόγεια νερά είναι αναληθής.
Ακόμα ξεκαθαρίζει ότι την περίοδο κατασκευής του έργου οι πηγές προμήθειας νερού περιλαμβάνουν αποκλειστικά υδροληψίες από πηγές του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, με κύρια πηγή υδροδότησης τη γεώτρηση της ΔΕΥΑΜΠ που βρίσκεται στη θέση “Χοχλιού” και σημειώνει ότι η αναφορά για υδροληψία από τον Ταμιευτήρα Αποσελέμη δεν ευσταθεί.
Αναλυτικότερα ο Δήμαρχος Β. Κεγκέρογλου, στη σχετική εισήγηση του μεταξύ άλλων αναφέρει ότι, τρία χρόνια μετά την προμελέτη που έχει εκπονήσει η ΤΕΡΝΑ με εντολή του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, που προβλέπει αντιπλημμυρικά έργα 61 εκ ευρώ, δεν έχει δοθεί εντολή για ολοκλήρωση των μελετών και υλοποίηση των έργων.
Ο ίδιος περιγράφει ότι στη συμπληρωματική ΜΠΕ αναφέρεται ότι: «Για το υπό μελέτη έργο, έχουν γίνει οι απαραίτητες σχετικές μελέτες. Η ευρύτερη περιοχή του έργου δεν αποτελεί ευθύνη του Φορέα του Αεροδρομίου αλλά των εκάστοτε Δήμων, Περιφέρειας κ.λπ.».
Είναι λανθασμένο ότι ο Δήμος είναι αρμόδιος και είναι προδήλως αυτονόητο ότι η Περιφέρεια δεν δύναται (δεν είναι εφικτό) να διαθέσει περί τα 60 εκ. € που πιθανόν να αναθεωρηθούν σε πάνω από 100 εκ € για την υλοποίηση της μελέτης και των απαραίτητων παρεμβάσεων. Την ίδια στιγμή, η περιοχή έχει πρόσφατο ιστορικό από τις ακραίες πλημμύρες του 2020 αλλά και από τις “απλές” βροχοπτώσεις του 2023.
Το γεγονός ότι στην περιοχή έχουν εκριζωθεί 200.000 ελαιόδεντρα και έχει αυξηθεί σημαντικά η «τσιμεντοποίηση» λόγω του αεροδρομίου, αυξάνεται περαιτέρω η επικινδυνότητα και η τρωτότητα πλημμυρικών φαινομένων. Απαιτείται κατεπείγουσα λήψη πρωτοβουλιών προκειμένου να ολοκληρωθούν οι σχετικές μελέτες (με ορίζοντα τουλάχιστον 100ετίας) και να υλοποιηθούν τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα.
Οι «κόκκινες γραμμές» του Δήμου Μινώα
Στο πλαίσιο αυτό το Δημοτικό Συμβούλιο Μινώα κατέληξε κάνει από δεκτή τη ΜΠΕ συμπεριλαμβάνοντας τα εξής ζητήματα:
Α) Την αποδοχή της πρότασης για τη δημιουργία της Σήραγγας, επισημαίνοντας την έλλειψη λωρίδων έκτακτης ανάγκης σε όλη τη διαδρομή, Χερσόνησσος – Καστέλλι.
Β) Την αποδοχή της τροποποίησης του δανειοθαλάμου στη θέση «Κούπος», με επιπλέον ανάπτυξη βαθμίδας 10 m με την προϋπόθεση να γίνουν αντισταθμιστικά έργα στην Δημοτική Κοινότητα Σμαρίου τόσο αυτά που ήδη οφείλονται, όσο και νέα για αυτή τη διεύρυνση της εξόρυξης. Τα παραπάνω ισχύουν αν στην απόφαση της επιτροπής περιβάλλοντος ενσωματωθούν και τα αναφερόμενα στην παράγραφο Γ. που ακολουθεί.
Γ) Να ενσωματωθούν στην απόφαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας, τα παρακάτω σημεία: 1. Για την αντιπλημμυρική προστασία: Να ανατεθούν άμεσα από το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, η μελέτη και τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας της γύρω από το Α/Δ περιοχής, σε συνδυασμό με έργα εμπλουτισμού και άρδευσης.
Άμεσα όμως, απαιτείται και η απελευθέρωση των διόδων των πλημυρικών υδάτων προς τους χώνους, που ως προς το χώνο στο Καστέλλι εμποδίζεται από τα αναχώματα που δημιουργούν οι παράπλευροι.
- Για την υδροδότηση του έργου: Η ΔΕΥΑΜΠ είναι εκ του νόμου αποκλειστικά αρμόδιος πάροχος νερού ύδρευσης για την κάλυψη των αναγκών του συνόλου της αεροδρομικής κοινότητας, μέσω των γεωτρήσεων που προβλέπονται στη σχετική υδρογεωλογική μελέτη, η οποία έχει εγκριθεί από το Δ.Σ. της επιχείρησης με την υπ’ αριθμόν 17/2024 (ΑΔΑ: ΨΦΡ7ΟΕΣΛ-ΕΒΚ) ομόφωνη απόφασή του. Εναλλακτική/συμπληρωματική πηγή υδροληψίας είναι ο Ταμιευτήρας Αποσελέμη, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι η ΔΕΥΑΜΠ θα αγοράζει το νερό από τον ΟΑΚ, όπως και οι άλλοι πάροχοι και θα το διανέμει στο νέο αερολιμένα
- Για τη διάθεση της εκροής του Βιολογικού Καθαρισμού: Υιοθετούμε την θέση όλων των ειδικών επιστημόνων που είναι ΟΧΙ στην απ ́ευθείας διάθεση στον υδροφόρο ορίζοντα μέσω των «πηγαδιών». Να κατασκευαστούν οι απαραίτητες υποδομές, δεξαμενές «κρίσης» και «άρδευσης» καθώς και δίκτυα, εκτός περιοχής του έργου του Α/Δ ώστε η διάθεση της εκροής του Βιολογικού Καθαρισμού Αεροδρομίου αντί του επικίνδυνου τεχνικού εμπλουτισμού μέσω των πηγαδιών, να αξιοποιείται με διάθεση του παραγόμενου νερού για άρδευση δενδρωδών καλλιεργειών και ελαιοδέντρων, και έτσι θα επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ποσότητας 2.500 Μ3 νερού / ημέρα, αφού εκτιμάται ότι θα αρδεύονται περίπου 1.000 στρέμματα αγροτικής γης, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, αφού ο Δήμος είναι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και ταυτόχρονα και το κυριότερο, δεν θα κινδυνεύσει ο υδροφόρος ορίζοντας, από τον οποίο υδρεύεται η περιοχή και ο δήμος Ηρακλείου.
- Για τη διαχείριση των ειδικών και βιομηχανικών αποβλήτων: Να ολοκληρωθεί άμεσα η μελέτη και να τεθεί υπόψη των επιστημονικών φορέων και των υπηρεσιών για αξιολόγηση.
- Για την αποτύπωση και παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων: Την ανάθεση σε ανεξάρτητο Φορέα το αντικείμενο της παρακολούθησης, την καταγραφή και τον έλεγχο της ποιότητας των νερών, του ελέγχου ρύπανσης από υγρά απόβλητα, στερεά απόβλητα, θόρυβο κ.λπ.
- Για την οδική διασύνδεση του Α/Δ: Να προωθηθούν μελέτες και έργα για την διασύνδεση του Α/Δ με τον νότο, Καστέλλι- Αρκαλοχώρι – Καστελλιανά και το Τουριστικό Λιμάνι Τσούτσουρα, με βάσει τη μελέτη Θεοδωρόπουλου και τη σύνδεση του Α/Δ με τους γύρω οικισμούς, όπως: Θραψανό 1.700 μ, Ευαγγελισμό 400 μ, Καστέλλι 800 μ, εναλλακτική Αρκαλοχωρίου από Γήπεδο Ρουσοχωρίων, 500 μ. κ.λπ.
Να επισημανθεί η ανάγκη αναβάθμισης και βελτίωσης της ασφάλειας των εναλλακτικών δρόμων σύνδεσης, Ηράκλειο -Αρκαλοχώρι, Πεζά-Καστέλλι και Καρτερός-Σμάρι-Α/Δ κ.λπ.
- Για το μέσο σταθερής τροχιάς: Να ανατεθεί μελέτη για την ανάγκη λειτουργίας μέσου σταθερής τροχιάς.
- Για την τροφοδοσία με καύσιμα: Να τονιστεί η αδήριτη ανάγκη κατασκευής αγωγού καυσίμων, αφού η μεταφορά με βυτιοφόρα θα επιβαρύνει υπέρμετρα τον κυκλοφοριακό φόρτο.
- Για την ηλεκτρική διασύνδεση: Την ανάγκη για υπογειοποίηση της γραμμής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας κατά το τμήμα Λαγός- Μονή Καλλέργη- Καστέλλι.
- Για τα αρχαιολογικά ευρήματα: Το υπουργείο Πολιτισμού να εγγυηθεί την προστασία των αρχαιολογικών χώρων και ιδιαίτερα του σπουδαίου μνημείου που αποκαλύφθηκε στην Παπούρα, την ανάδειξή του, τη διασφάλιση της επισκεψιμότητας του και προφανώς την μεταφορά του ραντάρ σε κατάλληλη θέση που δεν θα προκαλεί νέα προβλήματα.
- Την έναρξη διαβούλευσης με τον ΔΑΗΚ για το πλαίσιο λειτουργίας του Α/Δ.
- Για τις υποχρεώσεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στην τοπική κοινωνία: Να εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, προς την γύρω από το Α/Δ περιοχή, όπως αυτές απορρέουν από τη σύμβαση παραχώρησης και περιλαμβάνονται στο σχετικό ομόφωνο ψήφισμα, του Περιφερειακού Συμβουλίου και του Δ.Σ. της ΠΕΔ Κρήτης.