Σε αναζήτηση επενδυτή για διάσωση και αξιοποίηση του Τρανταλλίδειου

Όσα δε φέρνουν οι δεκαετίες, τα έφερε ο φονικός σεισμός της 27ης Σεπτεμβρίου, που ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του Νομικού Προσώπου που διαχειρίζεται το κληροδότημα του Τρανταλλίδη (για τη δημιουργία Δημοτικού Νοσοκομείου Ρεθύμνου), το οποίο δημοσίευσε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση του ακινήτου του διατηρητέου ετοιμόρροπου που από πραγματικό θαύμα στέκεται ακόμα όρθιο δίπλα από τη Λότζια.

Η προκήρυξη ουσιαστικά περιγράφει ότι ζητά την κατάθεση επενδυτικών προτάσεων που θα  περιλαμβάνουν  και οικονομοτεχνικές μελέτες για την ανακατασκευή του ακινήτου το οποίο θα μισθωθεί σε μακροχρόνια βάση. Η προκήρυξη περιλαμβάνει το παλαιό ναυαρχείο και την πρώην κλινική Λύτινα. Όπως είναι γνωστό το Τρανταλλίδειο βρίσκεται επί της οδού Αγίου Τίτου, και αναπτύσσεται παράλληλα με το ενετικό κτήριο της Λότζια.

Ουσιαστικά αυτό που έχει απομείνει από το συγκεκριμένο κληροδότημα Τραναλλίδη, είναι το κέλυφος του παλαιού  οθωμανικού ιεροδιδασκαλείου, που βρίσκεται  στα ερείπια του ενετικού ναυαρχείου. Όμως είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το κληροδότημα δεν  περιορίζεται μόνο στον κτηριακό  σκελετό του ιεροδιδασκαλείου που έχει απομείνει όρθιος, αλλά προεκτείνεται και καλύπτει και το κτίσμα της πρώην κλινικής Λύτινα, που αποτελεί επίσης μέρος του κληροδοτήματος που εντάσσεται στη διαδικασία της πρόσκλησης ενδιαφέροντος για την αποκατάσταση του.

Στο μεταξύ έχουν ήδη διαμορφωθεί οι μεταλλικές κατασκευές υποδοχής της μεταλλικής κατασκευής που θα τοποθετηθεί μέσα στο επόμενο δεκαήμερο προκειμένου να αντιστηρίξει το διατηρητέο μνημείο. Όπως σημειώνει ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων κ. Γιάννης Αναστασάκης, η τοποθέτηση της μεταλλικής κατασκευής είναι ένα βαρύ και ακριβό έργο το οποίο διασφαλίσει τη στατική ενίσχυση του διατηρητέου κτηρίου το οποίο είναι ετοιμόρροπο και τα τελευταία χρόνια έχει δεχτεί σοβαρή επιβάρυνση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από πέρυσι η κατάσταση του ιστορικού κτηρίου έχει επιβαρυνθεί σημαντικά καθώς έχουν χαλαρώσει τα κλειδιά (οι κορυφαίες πέτρες) σε πολλά τόξα των κουφωμάτων των παραθύρων. Το ενδεχόμενο εκδήλωσης ατυχήματος μοιάζει πιο εύκολο από ποτέ, ακόμα και χωρίς τη συνδρομή μιας ελάχιστης σεισμικής μετακίνησης που μπορεί ανά πάσα στιγμή να σημειωθεί, για να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος ένα από τα πιο εμβληματικά κτήρια της πόλης που θα είναι πραγματικό θαύμα εάν δεν τραυματιστεί κάποιος με την πτώση του.

Θυμίζεται οτι το μνημείο είχε ενισχυθεί περιμετρικά με υποστηλώματα τα οποία τοποθετήθηκαν προ εικοσαετίας και πλέον έχουν χαλαρώσει και είναι εμφανές εδώ και χρόνια ότι δεν είναι ικανά να προστατεύσουν τη δημόσια ασφάλεια σε περίπτωση κατάρρευσης.   Όπως προκύπτει στα σχέδια της δημοτικής Αρχής είναι να διεκδικήσει το ετοιμόρροπο διατηρητέο να αναλάβει την ανακατασκευή του και τον ευπρεπισμό του αφού η χρήση των δύο σημαντικών αυτών κτηρίων  είναι ταυτισμένη με την ιστορία της πόλης.

Ειδικότερα ο σχεδιασμός της Λότζια για την  κλινική Λύτινα  είναι να στεγάσει στον τρίτο όροφο της το εργαστήριο συντήρησης των έργων τέχνης του Δήμου. Στο δεύτερο όροφο, θα μπορούσαν να οργανωθούν περιοδικές εκθέσεις και να στεγαστούν τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών της Βικελαίας και να είναι ένας χώρος περιοδικών εκθέσεων έργων του δήμου ή αξιόλογων καλλιτεχνών. Στο κτήριο του ναυαρχείου θα μπορούν να οργανωθούν εκπαιδευτικές δράσεις  και δράσεις πολιτισμού

Η ιστορία του εμβληματικού κτηρίου χάνεται στα βάθη των χρόνων. Στην οικονομοτεχνική μελέτη που έχει εκπονήσει ο Δήμος Ηρακλείου για να διεκδικήσει τη χρήση του κληροδοτήματος αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «στη θέση του κτιρίου αυτού βρισκόταν ένα ενετικό κτίριο, το μέγαρο του αρχηγού του στόλου (Palazzo del Capitan Grande), που για πρώτη φορά μνημονεύεται με ημερομηνία 1397. Το διώροφο αυτό κτίριο υπέστη διάφορες μετατροπές και προσθήκες προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία του defterdar Ebu Bekir Efendi, την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Από τότε η πιθανότερη εκδοχή είναι ότι κατέρρευσε με τον καταστροφικό σεισμό του 1856 και στη θέση του υψώθηκε το σημερινό κτίριο που λειτούργησε ως σχολείο (μειτέπι), καθώς πλάι σε πολλά τζαμιά χτίστηκαν σχολεία για τη στοιχειώδη εκπαίδευση των μικρών μουσουλμάνων. Ως σχολείο συνέχισε τη λειτουργία του και μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους έως το 1925, οπότε και μεταφέρθηκε στο Βαλιδέ τζαμί. Αγοράστηκε από το γιατρό Τρανταλλίδη και χρησιμοποιήθηκε ως κλινική μέχρι τον θάνατό του το 1947.

Η κλινική λειτουργούσε στο ανατολικό τμήμα του κτιρίου, ενώ το δυτικό μετατράπηκε σε κατοικία.  Από το 1947 ως το 1956 στο ανατολικό τμήμα στεγάστηκε η κλινική Αϊ Γιώργης του ιατρού Κριτσωτάκη. Την ίδια περίοδο διέμενε σε δύο από τα δωμάτια του ισογείου η αδερφή του Γ. Τρανταλλίδη, Μαρία Τρανταλλίδου.

Σύμφωνα με την 7η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων κάποια περίοδο μεταξύ 1947 και 1957 στα δύο ισόγεια δωμάτια του κτιρίου μελέτης στεγάστηκαν οι αποθήκες λιπασμάτων του Θεοδ. Κουφάκη. Το 1957 πέθανε η αδερφή του Γ. Τρανταλλίδη και από τότε ως το 1993 στο ανατολικό τμήμα στεγάστηκε η κλινική Λίτινα ενώ το δυτικό τμήμα του κτιρίου άρχισε να ερειπώνει.

Από το 1993 έως σήμερα το ανατολικό τμήμα του κτιρίου αποτελεί την κατοικία Λίτινα ενώ το δυτικό βρίσκεται εγκαταλελειμμένο σε κατάσταση ετοιμορροπίας».