«Ηζωή είναι μια λέξη με τρία γράμματα, που ο καθένας τη γράφει όπως θέλει και με τον δικό του γραφικό χαρακτήρα». Το παραπάνω αναφέρει, σε συνέντευξή του στην «Π» ο πατέρας Δημήτριος Παπαδάκης. Μιλά για το βιβλίο του «Ανάμεσα στη Ζωή και στον Θάνατο, Η Ελευθερία ως Επιλογή Λήθης ή Αυτοπραγμάτωσης» αλλά και τη σχέση των πιστών σήμερα με την Εκκλησία. Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
-Στον τίτλο του βιβλίου σας αναφέρεστε στην ελευθερία ως επιλογή λήθης ή αυτοπραγμάτωσης. Είναι δύο δρόμοι που καλούμαστε να επιλέξουμε αν θέλουμε να ζήσουμε ελεύθεροι;
«Στην ψυχολογία ως αυτοπραγμάτωση ορίζεται η πραγματοποίηση των πνευματικών, ψυχικών και σωματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, καθώς και η αίσθηση της πληρότητας και εσωτερικής ισορροπίας, που δημιουργείται ως επακόλουθο. Το άτομο αξίζει να ανακαλύψει τις πνευματικές, ψυχικές και σωματικές του δυνατότητες και στη συνέχεια να τις εξελίξει στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να είναι αληθινός και ελεύθερος με τον εαυτό του.
Η κορύφωση της αυτοπραγμάτωσης είναι συνισταμένη των δυνατοτήτων ελευθερίας και παρέχεται σε κάθε άνθρωπο. Σε κάθε περίπτωση ο οποιοσδήποτε των ανθρώπων είναι δέσμιος των ανεκπλήρωτων πόθων του καθώς μέσα του ζει ένας εγκλωβισμένος δεύτερος εαυτός. Οι εσωτερικές αντιφάσεις, όσο και να απωθούνται στο υποσυνείδητο από την καθημερινότητα του βίου του και τα πρέπει, δεν παύουν να οδηγούν σε συγκρούσεις του εσωτερικού του χάους.
Η αδυναμία της αυτοπραγμάτωσης οδηγεί τελικά το άτομο στον συμβιβασμό και μακροπρόθεσμα στη δυστυχία στερώντας του τη δυνατότητα απόκτησης της προσωπικής του ελευθερίας. Αν το επιλέξει αυτό, τότε αυτόματα οδηγείται στη συντριβή του, επιλέγοντας τη λήθη του λάθους, από τα πρέπει των άλλων. Έτσι γίνεται μοιραίος στην σκοτοδίνη της προσωπικής του κόλασης και συντριβής. Αυτό είναι η επιλογή της λήθης.
Με άλλα λόγια, κύριο μέλημα της οικογένειας πρώτιστα, και της εκπαίδευσης, είναι στο πώς θα καλλιεργήσει τις ψυχικές, σωματικές και πνευματικές τους δυνατότητες του ατόμου».
-Πόσο τελικά γνωρίζουμε τον εαυτό μας; Τον μαθαίνουμε μέσα από το πώς μας βλέπουν οι άλλοι ή μέσα από τον καθρέπτη μας;
«Η σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας είναι αδιαμφισβήτητα η πιο σημαντική σχέση της ζωής μας. Η σχέση αυτή είναι το θεμέλιο για πολλές αρετές, ακόμα και για τον αλτρουισμό. Είναι εύκολο να εντοπίσουμε τον στόχο, που είναι απόφαση να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, όποιος και να είναι. Ακόμη και αν πληγώνει ή μας χαροποιεί μέσα από τα λάθη και τις επιτυχίες μας.
Στο πρώιμο στάδιο της ανάπτυξής μας, οι σχέσεις μας με τους άλλους, διαμορφώνουν τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας. Τα βιώματα που μπορεί δυστυχώς να είναι και τραγικά τραύματα, καθώς μεγαλώνουμε και ο τρόπος που μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους, επηρεάζουν καθοριστικά το όλον με το οποίο αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας ως ενήλικες.
Από παιδιά ακόμη, κουβαλάμε μέσα μας την ενέργεια των πεποιθήσεων, των αντιλήψεων και των εκπεφρασμένων απόψεων των οικείων μας σχετικά με το πώς δείχνουμε, δηλαδή σχετικά με την εσωτερική αλλά και εξωτερική εικόνα μας, μεταφερόμενη όμως μέσα από τα μάτια τους. Αυτή η μεταφερόμενη ενέργεια των πεποιθήσεων των γύρω μας αποτελεί τη βάση στην οποία έρχονται να σχετιστούν.
Τις περισσότερες φορές επιλέγουμε σχέσεις όποιας μορφής που υπερτονίζουν τις αρνητικές και σκοτεινές μας πτυχές και ξεδιπλώνουν τα ψέματα που εμείς οι ίδιοι λέμε καθημερινά στον εαυτό μας.
Οι κρίσιμοι “άλλοι” δεν είναι τίποτα άλλο από τα είδωλα του εαυτού μας. Οι καθρέφτες αυτοί μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε και να αποδεχτούμε αρνητικά συναισθήματα, δυσάρεστες επιθυμίες και επιζήμιες προθέσεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε ντροπή, ενοχή και θυμό για τον εαυτό μας που τον απορρίπτουμε, ή τον αποδοκιμάζουμε και συνεχώς μπορεί να τον κρίνουμε αυστηρά ή το αντίθετο».
-Τι μας διδάσκει η ιστορία του Γιώργου και της Κατερίνας;
«Η ιστορία του Γεωργίου και της Κατερίνας μας διδάσκει ότι η ζωή μας είναι ένα ταξίδι.
Τα λάθη επιτρέπονται τόσο όσο να μην μας οδηγήσουν στον ψυχοσωματικό θάνατο. Αν συμβεί αυτό, θα καταλάβουμε ότι τελειώνει ο αέρας που έχουμε μέσα μας. Η προσομοίωση που ανάγεται σε δύο βασικά πρόσωπα που τους πρόλαβε η ζωή και η σχέση τους πάτησε τα φυσικά όρια, ανάμεσα στην φυσική ώσμωση θανάτου και ζωής και η οποία κινήθηκε στο συναισθηματικό κενό.
Το βιβλίο επίσης μας βοηθά μέσα από τους δύο αυτούς ανθρώπους να μάθουμε τι μας συνδέει με τον εαυτό μας και τι είναι αυτό με το οποίο μπορούμε μέσα από τη σύνδεση με τον εαυτό μας, να οδηγηθούμε στην ευτυχία. Να ασχοληθούμε στο πώς μας συνδέει η ζωή μας με το συναρπαστικό όνειρο. Θα μάθουμε πώς θα αποκτήσουμε το κλειδί για την αυτογνωσία, ανοίγοντας τις πύλες τού εαυτού μας και οδηγώντας τον στο φως.
Ως άνθρωποι έχουμε επιλογές και του καλού και του κακού. Είναι μέσα στην ύπαρξή μας δομημένες με πολύπλοκο τρόπο. Έτσι θα ακουμπήσουμε την ευτυχία και την ευδαιμονία. Αν θέλετε την καταλληλότερη λέξη, είναι η «πληρότητα». Να αισθάνεται µέσα του ο άνθρωπος «γεµάτος». Χαρά, αγαλλίαση, συγκίνηση. Συγκίνηση! Τι ωραία λέξη!
Η ιστορία του Γιώργου και της Κατερίνας μάς διδάσκει να αδιαφορούμε για τους κακούς. Να ζούμε τις στιγμές στη ζωή, γιατί εξάλλου ζωή είναι το άθροισμα τους. Η ζωή είναι μια λέξη με τρία γράμματα, που ο καθένας τη γράφει όπως θέλει και με τον δικό του γραφικό χαρακτήρα. Άλλος της δίνει αξία, τη γράφει με κεφαλαία, άλλος με μικρά, άλλος σταθερά και ευανάγνωστα, άλλος τρεμάμενα, φοβισμένα.
Ο καθένας από εμάς αποφασίζει πώς θα γράψει τη ζωή του και αν δε μπορεί να τη γράψει να τη ζωγραφίσει. Να της δώσει χρώμα και με ξεχωριστή πινελιά να την κοινωνικοποιήσει. Ζωή είναι το τώρα, το σήμερα και το αύριο, αν υπάρξει. Στις αναζητήσεις μας για μια καλύτερη ζωή, πολλές φορές ξεχνάμε να ζούμε! Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε πει: δεν υπάρχει αρχή, δεν υπάρχει τέλος, υπάρχει η τωρινή τούτη στιγμή, γιομάτη πίκρα, γιομάτη γλύκα και τη χαίρομαι όλη.
Ζωή είναι ο ήλιος που ανατέλλει το πρωί ο γλάρος που πετάει αμέριμνος, το αθώο χαμόγελο ενός μικρού παιδιού. Ένα κοίταγμα, ένα χάδι, ένα άγγιγμα, μια σμίξη. Το όλον. Είναι όλα εκείνα που δίνουν αξία στις στιγμές και χαρά στις αισθήσεις σου. Γι αυτό ζήσε, βρες λόγους για να ζεις και ζήσε όσο πιο απλά μπορείς, γιατί η ευτυχία της ζωής βρίσκεται στα απλά, στα μικρά, στα ασήμαντα, βρίσκεται στις λεπτομέρειες. Γέλα, αγάπα και τραγούδα. Αυτό είναι ζωή! Θάνατος είναι το τίποτα.
Αυτό που δεν έζησα, που δεν πίστεψα. Αυτό που με έκανε βλάσφημο στη ζωή».
-Πόσο μας βοηθάει η Εκκλησία ή η πίστη μας να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία;
«Οι Πατέρες εστιάζουν πολύ στο θέμα της αυτογνωσίας. Δηλαδή να ξέρει ο άνθρωπος τι γίνεται μέσα του, πώς να ψάχνει τον εαυτό του, τι τον βελτιώνει και πώς να τον βελτιώνει. Είναι οι πρώτοι που πέρασαν από τεράστιες δυσκολίες, που αντιμετώπισαν πόνο, διώξεις, έρεβος ψυχοπαθολογικά προβλήματα, αλλά όλα αυτά τα πέρασαν για να γνωρίσουν την αλήθεια και μέσα από εκεί έφτασαν την τελειότητα.
Βλέπω αρκετούς ανθρώπους οι οποίοι πραγματικά ζουν στο ψέμα και την παράκρουση. Για να μη συμβαίνει αυτό, είναι ωφέλιμο να εστιάσουμε στο πώς θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε πρώτιστα τον εαυτό μας να δει τι πραγματικά γίνεται μέσα του και αυτό, αν το πετύχει η συνεχεία βοήθειας θα περάσει και στους άλλους.
«H Θεραπεία της Προσευχής» όπως αναφέρουν τα επιστημονικά πορίσματα είναι σαν να πρόκειται για την επιστημονική απόδειξη του προφανούς ότι η θρησκευτική πίστη μας βοηθά να παραμείνουμε υγείς και να ζήσουμε αυτογνωσιακά περισσότερο».
-Σήμερα οι Άνθρωποι είναι κοντά στη Εκκλησία;
«Θα το πώ με απόλυτη ειλικρίνεια. Εάν δεν δούμε το Χριστό ως φίλο, δεν θα μπορέσουμε να είμαστε κοντά του. Οι άνθρωποι που δεν τον ζουν ως φίλο το Χριστό μπερδεύουν τη σχέση μαζί του. Και λέω σχέση γιατί το βιβλίο για σχέσεις ομιλεί. Δεν φτιάχτηκε ο άνθρωπος για να είναι άτρωτος και ανέγγιχτος.
Το να είσαι στην έκκληση, που ο φίλος σου Χριστός σου κάνει να πας να τον γνωρίσεις, όπως είσαι, είναι το μέγιστο. Να ανταποκριθείς στην σχέση της φιλίας του. Να τον αισθανθείς. Να σε νιώσει. Να του εκφράσεις τα θέματα σου, τις δυσκολίες σου, τις απογοητεύσεις σου, τα παράπονα σου, όπως θα τα μιλούσαμε στο φίλο μας.
Είναι σοβαρό το κατάντημα της δαιμονοληψίας. Αυτό είναι παράσιτο. Δεν έγινε για αυτό ο άνθρωπος. Πολλοί αντιλαμβάνονται την πίστη µ’ έναν ωφελιμιστικό τρόπο. Ζητάνε συνεχώς από τον Θεό κάτι. Αλλά πίστη δεν είναι να ζητάς κάτι από τον Θεό, πίστη είναι να ζητάς τον ίδιο τον Θεό. Θεωρούν ότι ο Θεός είναι κάποιος που θα τους κάνει θελήματα. Κάποιος από τον οποίο ζητούν να τους εξασφαλίσει αυτά που θέλουνε. Τα οποία ως επί το πλείστον είναι υλικά πράγµατα».
-Η Εκκλησία πώς μπορεί να έρθει κοντά στον κόσμο;
«Κοιτάξτε να δείτε. Ο Θεός έλαβε σάρκα για να προσφέρει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης και πληρότητας στον άνθρωπο. Αυτή η δυνατότητα δεν εξασφαλίζεται ούτε και προσφέρεται µε ξύλινο, παπαγαλιστί λόγο κηρύγματος. Η Εκκλησία ως έκκληση χρειάζεται πρώτιστα να συνεχίσει να δίνει κομμάτι από την ψυχή της. Συμπεριφορές τις οποίες και στηλίτευσε ο Χριστός είναι ανόητο ανθρωπίνως να εξακολουθούν να επαναλαμβάνονται.
Η ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι γενναίο να συμπορεύεται με τη νεύρωση και εμμονή της υποκρισίας της στιγματοποίησης. Αντίθετα η ουσία του ποιμαντικού έργου που χρειάζεται να ακολουθήσει ο κλήρος είναι να συνεχίσει τον ρόλο της ενσάρκωσης.
Αν δεν μπούµε και δεν περπατήσουμε μέσα στα παπούτσια των ανθρώπων, δεν μπορούµε να βοηθήσουμε. Χεριάζετε στ’ αλήθεια το θέληµα του Θεού: «Ο αγαπών εκ του Θεού γεγένηται και γιγνώσκει τον Θεόν». Αυτό είναι το θέληµα του Θεού. Να αγαπάμε. τον συνάνθρωπό μας, να αγαπάμε τους εχθρούς μας, να προσευχόμαστε για όσους μας μισούν».
Ο συγγραφέας
Ο π. Δημήτριος Παπαδάκης, του Στυλιανού και της Καλλιόπης, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Την υποχρεωτική εκπαίδευση την περάτωσε στη γενέτειρά του. Ακολούθησε η Πατιμάδα Σχολή και η Ριζέρειος Σχολή Αθηνών. Σπούδασε Εκκλησιολογικές και Μουσικολογικές σπουδές, αλλά και διερυμένες μεταπτυχιακές, εξειδικευμένες, σπουδές σε σχέση συνάφειας των επιστημονικών πεδίων Μουσικοψυχοθεραπείας και Ψυχοθεραπείας.
Είναι εκπαιδευτικός, ερευνητής και Visitor Psychotherapist music therapist της Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ στο φάσμα της ψύχωσης. Μαέστρος του μουσικού σχήματος Ενωδία και της Χορωδίας του καθεδρικού Ναού Αγίας Ευφημίας Νέας Χαλκηδόνας Αθηνών. Πρόεδρος του συλλόγου Γνωσιακό ταξίδι στο Ηράκλειο της Κρήτης. Είναι τακτικός εφημέριος του καθεδρικού Ναού Αγίας Ευφημίας Νέας Χαλκηδόνας Αθηνών. Ακόμη, επισκέπτης καθηγητής στο Metropolitan College και στο MBS College Creta.