Είναι η μέρα που ενώνει δύο κόσμους. Το δικό μας, τον εφήμερο για όσους πιστεύουν και σε μια άλλη ζωή ,με τον κόσμο των νεκρών ή αθάνατων κατά την Ορθόδοξη πίστη. Η Δευτέρα του Πάσχα σε πολλά χωριά της Κρήτης είναι διαφορετική και απέχει από απλή συνέχεια της Κυριακής του Πάσχα με την κατανάλωση φαγητών σε συγκεντρώσεις και παρέες.
Η ιδιαίτερη μέρα ξεκινά από το πρωί και ανάλογα με τα έθιμα της περιοχής. Στην Τύλισο για παράδειγμα οι κάτοικοι μετά την πρωινή λειτουργία οι κάτοικοι κατευθύνονται προς το νεκροταφείο του χωριού κρατώντας καλάθια με πασχαλινά εδέσματα, κρέας, καλιτσούνια, κόκκινα αυγά, κρασί, ρακή. Εκεί ο ιερέας ψάλλει τρισάγια στους τάφους και μετά οι άνθρωποι τρώνε και πίνουν στη μακαρία αλλά και στην νεκρανάσταση των ανθρώπων τους κατά τη δευτέρα παρουσία.
Στη Φανερωμένη του Δήμου Φαιστού οι κάτοικοι μεταφέρουν τα εδέσματα στο ναό και αφού ευλογηθούν κατά τη διάρκεια της λειτουργίας πηγαίνουν στο κοιμητήριο και τα καταναλώνουν.
To έθιμο που φαίνεται να προέρχεται από τα νεκρόδειπνα της αρχαιότητας εφαρμόζεται με διάφορες παραλλαγές του σε πολλά χωριά της Κρήτης αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας. Η σκοπιμότητα πάντως δεν είναι απλώς να τιμήσουν τις μνήμες των νεκρών αλλά να μεταφέρουν το Αναστάσιμο μήνυμα στους ανθρώπους που έχουν φύγει από τη ζωή αλλά και να δικαιώσουν για τους ζωντανούς τη φράση που συχνά αναφέρεται στις ορθόδοξες τελετές: «προσδοκώ Ανάσταση νεκρών και ζωή του μέλλοντος».
Σε κάποιες περιοχές μάλιστα οι πιστοί δεν περιμένουν την μέρα του Πάσχα αλλά την μεγάλη Παρασκευή, κατά την περιφορά του επιταφίου φθάνουν ως το νεκροταφείο, ενώνοντας με αυτόν τον τρόπο τους δύο κόσμους, των νεκρών και των ζωντανών.
*Η κεντρική φωτογραφία είναι του Πάνου Μαματζάκη από το νεκροταφείο Τυλίσου και οι υπόλοιπες της Βούλας και του Χριστόφορου Κουνδουράκη από τη Φανερωμένη