«Πάρτε μέτρα τώρα» είναι το μήνυμα της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης προς όλους τους Δήμους της Κρήτης και όλους τους φορείς διαχείρισης νερού, με φόντο τον εφιάλτη της λειψυδρίας που σαρώνει ειδικά το ανατολικό τμήμα του νησιού, υπογραμμίζοντας την ανάγκη της ορθολογικής διαχείρισης των αποθεμάτων εν όψει της καλοκαιρινής περιόδου.
Με βάση τα δεδομένα των βροχοπτώσεων μέχρι και το Φεβρουάριο του 2025, εκτιμάται ότι το τρέχον υδρολογικό έτος είναι το τρίτο κατά σειρά έτος με μειωμένες βροχοπτώσεις (ιδιαίτερα στην ανατολική Κρήτη) που είναι τόσο χαμηλές όσο εκείνες του υδρολογικού έτους του 2017-2018 το οποίο αποτέλεσε ένα από τα πλέον ξηρά υδρολογικά έτη των τελευταίων τριάντα χρόνων.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Όπως προκύπτει από το έγγραφο της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, «χτυπάει καμπανάκι» σε όλη την ανατολική Κρήτη η λειψυδρία, καθώς με βάση τα δεδομένα των βροχοπτώσεων μέχρι και το Φεβρουάριο του 2025, από 53 σταθμούς παρακολούθησης των μετεωρολογικών δεδομένων σε όλο το νησί εκτιμάται ότι το τρέχον υδρολογικό έτος είναι το τρίτο κατά σειρά έτος με μειωμένες βροχοπτώσεις ιδιαίτερα στην ανατολική Κρήτη.
Οι βροχοπτώσεις που έχουν καταγραφεί όπως και οι αντίστοιχες των δύο προηγούμενων ετών για τις περιφερειακές ενότητες Ηρακλείου και Λασιθίου είναι τόσο χαμηλές όσο εκείνες του υδρολογικού έτους του 2017-2018, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα πλέον ξηρά υδρολογικά έτη των τελευταίων τριάντα χρόνων.
Οι μειωμένες βροχές έχουν επιφέρει και πτώση της στάθμης των υπόγειων υδροφορέων όπως και πτώση της στάθμης των φραγμάτων. Για τις περιφερειακές ενότητες Ρεθύμνου και Χανίων οι βροχοπτώσεις είναι καλύτερες σε σχέση με τις αντίστοιχες της ανατολικής Κρήτης. Αναφορικά με τις χιονοπτώσεις δεν υπάρχουν δεδομένα και ως εκ τούτου προσδιορίζεται το ύψος του χιονιού που αναμένεται να τροφοδοτήσει, ιδίως τους υπόγειους καρστικούς υδροφορείς.
Ποια είναι η εικόνα στα φράγματα
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση της Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης «συνέπεια των μειωμένων βροχοπτώσεων των τριών τελευταίων χρόνων είναι και η μειωμένη παροχή πηγών όπως και η μικρή αναπλήρωση των υδατικών πόρων τόσο στα υπόγεια νερά όσο και στα φράγματα.
Συγκεκριμένα, από στοιχεία φορέων πληροφορούμαστε για μείωση παροχής πηγών σε διάφορα μέρη του νησιού ενώ οι καταγραφές που αφορούν στις στάθμες των υπόγειων υδροφορέων και των φραγμάτων της Κρήτης καταδεικνύουν μέχρι στιγμής ελάχιστες εισροές υδάτων.
Σε ό,τι αφορά στα φράγματα, το φράγμα Μπραμιανών στην Ιεράπετρα έχει ωφέλιμο όγκο 14.500.000 κυβικά μέτρα. Κατά τον περσυνό Μάρτιο 2024 η ποσότητα νερού έφτανε τα 9.575.100 κυβικά και φέτος στα μέσα Μαρτίου η ποσότητα νερού στο φράγμα ανερχόταν σε 3.897.100 κυβικά.
Το φράγμα της Φανερωμένης στη Μεσσαρά με ωφέλιμο όγκο νερού 18.000.000 κυβικά μέτρα, είναι σε πολύ χαμηλή για την εποχή επίπεδα δηλαδή η ποσότητα νερού στο φράγμα είναι στο όριο ασφαλείας λειτουργίας του φράγματος. Το φράγμα Αποσελέμη με ωφέλιμο όγκο νερού 27.000.000 κυβικά, επίσης είναι σε πολύ χαμηλά για την εποχή επίπεδα.
Το Μάρτιο του 2024 τα αποθέματα ανερχόταν σε 7.350.000 κυβικά μέτρα, ενώ το φετινό Μάρτιο ανέρχονται 3.400.000 κυβικά μέτρα. Το φράγμα Ποταμών στο Ρέθυμνο με ωφέλιμο όγκο νερού 17.500.000 κυβικά νερού, αντιθέτως με τα προηγούμενα φράγματα είναι σχεδόν πλήρες, ωστόσο αυτό δεν οφείλεται στις βροχοπτώσεις αλλά στο γεγονός ότι από το νερό του φράγματος αξιοποιούνται μικρές ποσότητες νερού για άρδευση και ύδρευση.
Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα
Η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης ζητά από κάθε φορέα διαχείρισης νερού να πάρει μέτρα για την προστασία του φυσικού πόρου, με αφετηρία την παρακολούθηση των δικτύων και των δεξαμενών ώστε να υπάρχει έλεγχος των διαρροών. Επίσης, ζητά να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση των υπό κατασκευή υδραυλικών έργων και ετοιμότητα για τη χρήση των εφεδρικών γεωτρήσεων.
Ακόμα, ζητά να υπάρχει συστηματικός έλεγχος και καταγραφή της στάθμης του νερού στις πηγές τα υπόγεια και επιφανειακά σημεία υδροληψίας, και προτείνει την επιβολή μέτρων για τη μείωση της σπατάλης του νερού με πρώτο βήμα την ενημέρωση των φορέων που αναπτύσσουν τουριστικές δραστηριότητες.
Επίσης ζητά τη χρήση θαλασσινού νερού στις πισίνες, την επιβολή προστίμων στην αλόγιστη χρήση του νερού, τον περιορισμό των εποχιακών υδροβόρων καλλιεργειών, και την εκτεταμένη εγκατάσταση μετρητών νερού.
Ενίσχυση των δικτύων καταγραφής των καιρικών φαινομένων ζητά η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Στο σχετικό έγγραφο, η υπηρεσία τεκμηριώνει την άποψη ότι θα πρέπει να εγκατασταθεί στο νησί ένα δίκτυο μέτρησης της χιονόπτωσης προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες του νησιού, όπως και να ενισχυθεί το υπάρχον δίκτυο με την τοποθέτηση βροχομετρικών σταθμών σε επιλεγμένα σημεία του νησιού.
Εκτός της ανάπτυξης του δικτύου παρακολούθησης μετεωρολογικών δεδομένων κρίνεται ως επίσης κορυφαίο ζήτημα η ενίσχυση της υπηρεσίας με το κατάλληλο προσωπικό για την παρακολούθηση και συντήρηση των σταθμών. Να σημειωθεί ότι η υπηρεσία διατηρεί 11 αυτόματους μετεωρολογικούς σταθμούς και 19 συμβατικούς σταθμούς με παρατηρητές και καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια με το ελάχιστο προσωπικό που διαθέτει για τη συντήρηση και τον έλεγχο τους.