Οι υδρογονάνθρακες ξανά στο παιχνίδι: Έρευνες η Chevron, γεωτρήσεις η Exxon Mobil την άνοιξη στην Ελλάδα

Οι υδρογονάνθρακες ξανά στο παιχνίδι: Έρευνες η Chevron, γεωτρήσεις η Exxon Mobil την άνοιξη στην Ελλάδα
Καλά φυλαγμένο έμεινε το αμερικανικό «μυστικό» της ελληνικής κυβέρνησης για το ενδιαφέρον της Chevron για τα δυνητικά κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κρήτης πριν ο πλανήτης αποφασίσει να γυρίσει σελίδα και να υποδεχτεί στον Λευκό Οίκο τον υπέρμαχο του αμερικανικού συνθήματος «drill, baby, drill» Ντόναλντ Τραμπ.

Η σημειολογία των «συμπτώσεων» της κυβερνητικής ανακοίνωσης, ότι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία ορυκτών καυσίμων στον κόσμο ενδιαφέρεται για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες -ανήμερα της ορκωμοσίας του νέου Αμερικανού προέδρου-, εκλαμβάνεται από ενεργειακούς και επιχειρηματικούς κύκλους της χώρας ως αλλαγή της πράσινης ατζέντας, αλλά πρωτίστως ως ένα βαθύ πολιτικό μήνυμα ότι η χώρα συνεχίζει την ενεργειακή μετάβαση με πιο ρεαλιστικούς στόχους, αλλά και με την πεποίθηση ότι ο ρόλος του φυσικού αερίου πρέπει να επαναξιολογηθεί για την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης έως το 2050 (αλλά και μετά) με συμμάχους τις δύο μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες του πλανήτη.

Με ήδη τοποθετημένη στην Ελλάδα από το 2019 την ExxonMobil, η οποία ελέγχει τα δύο μπλοκ δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και βρίσκεται ένα βήμα πριν από την επενδυτική απόφαση για διενέργεια ή μη ερευνητικής γεώτρησης (σε συνεργασία με την HelleniQ Energy, πρώην ΕΛΠΕ) νοτιοδυτικά της Κρήτης, από την περασμένη Δευτέρα η είσοδος της Chevron διαμορφώνει νέους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και βάζει στον παγκόσμιο χάρτη των big oil την Ελλάδα.

Ανεξερεύνητες περιοχές

Οι ανεξερεύνητες περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου εκτιμάται ότι είχαν μπει κάτω από τα ραντάρ του διεθνούς operator τουλάχιστον πριν από μία διετία (ίσως και πιο πίσω), με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι οι επισκέψεις τους στην Αθήνα ήταν τακτικές, έχοντας μάλιστα υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με τη HelleniQ Energy, με σκοπό την εξαγορά μεριδίου στις υποσχόμενες παραχωρήσεις της Κρήτης και του Ιονίου. Αυτός ο σχεδιασμός, όμως, δεν υλοποιήθηκε.

Αντίθετα, οι Αμερικανοί προτίμησαν να επιλέξουν οι ίδιοι ποιο θαλάσσιο οικόπεδο θα ερευνήσουν, καταθέτοντας προ μηνών αίτημα εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς το ΥΠΕΝ και την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) που έγινε δεκτό. Η είσοδος της Chevron στην Ελλάδα ανακατεύει ξανά την τράπουλα της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων που άνοιξε ο πρωθυπουργός μεσούσης της ενεργειακής κρίσης, βάζοντας στο τραπέζι ακόμη και νέες παραχωρήσεις οικοπέδων, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει ακόμη και για προσέλκυση νέου επενδυτικού ενδιαφέροντος.

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση χορηγεί ένα δεύτερο μικρότερο μπλοκ στη βόρεια πλευρά του στόχου της Chevron (το Α2) στην HelleniQ Energy. Η τελευταία, η οποία αποτελεί τη συνέχεια της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ) διεκδικώντας έναν πιο ουσιαστικό πλέον ρόλο στον τομέα του upstream, βρίσκεται δίπλα στη μεγάλη αμερικανική εταιρεία στα νότια της Πελοποννήσου. Το οικόπεδο Α2, που φιγουράρει στον χάρτη ο οποίος περιλαμβάνει την περιοχή νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου έως τα δυτικά της Κρήτης, δόθηκε ως αντάλλαγμα στα πρώην ΕΛ.ΠΕ. για την παραχώρηση τμημάτων από έκταση που τους έχει παραχωρηθεί και επιστρέφεται για περιβαλλοντικούς όρους (Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο).

To γεγονός ότι οι δύο εταιρείες εμφανίζονται να βρίσκονται πολύ κοντά στα θαλάσσια οικόπεδα υδρογονανθράκων δεν είναι κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο, δεδομένης της γραμμής επικοινωνίας που έχουν καλλιεργήσει από καιρό, αλλά και των ευρύτερων συνεργιών που μπορεί να προκαλέσει η υπερατλαντική διείσδυση στους υδρογονάνθρακες της Κρήτης.

Ο γεωπολιτικός ρόλος

Εμπειρα στελέχη της εγχώριας αγοράς ορυκτών καυσίμων συνδέουν το ενδιαφέρον της Chevron για την ελληνική αγορά upstream με ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζεται στην περιοχή, αλλά και με τις ενδείξεις για σοβαρά κοιτάσματα φυσικού αερίου. «Αυτές οι εταιρείες έχουν ταμείο σαν κρατικό προϋπολογισμό, είναι σε πολλές χώρες και όταν κάνουν business development είναι σαν να είναι υπουργείο Εξωτερικών», αναφέρει καλά ενημερωμένη πηγή που εξηγεί τις ιδιαιτερότητες, αλλά και τα παιχνίδια που παίζονται γύρω από τη σφαίρα των ορυκτών καυσίμων.

Τι κίνησε όμως το ενδιαφέρον της μεγάλης πετρελαϊκής εταιρείας για την Κρήτη; Ο Ντίνος Νικολάου, γεωλόγος πετρελαίων, πρώην στέλεχος των ΕΛ.ΠΕ. και της Energean, με εμπειρία 50 ετών στον κλάδο και γνώση της περιοχής και των ιδιαιτεροτήτων της (μεγάλα βάθη θάλασσας με περίπλοκες τεκτονικές συνθήκες), εκτιμά ότι το μόνο πλεονέκτημα που έχει η νέα περιοχή είναι ότι συνορεύει με τα βόρεια σύνορα των μπλοκ της ExxonMobil. Αυτό σημαίνει ότι αν η αμερικανική εταιρεία πετύχει κάποιο στόχο με ελπιδοφόρα κοιτάσματα, τότε θα έχει πάρει θέση σε ένα στρατηγικό σημείο της ελληνικής ΑΟΖ. Οπως αναφέρει, το νότιο κομμάτι της παραχώρησης της ExxonMobil εφάπτεται με τη μέση γραμμή της υφαλοκρηπίδας της Λιβύης – Ελλάδας.

«Είναι σαν να έχω οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα με μία εταιρεία να δραστηριοποιείται στην περιοχή και να έχω κατοχυρώσει αυτά τα όρια καθώς η έκταση είναι μέσα στη μέση γραμμή Κρήτης – Λιβύης», αναφέρει το στέλεχος της αγοράς. Αυτή η παραχώρηση οριοθετεί de facto την ΑΟΖ μας και, όπως επισημαίνεται, είναι σαν έχει γίνει ένας είδος «χρησικτησίας» χωρίς να μπορεί να μας κουνήσει κανείς! Κάτι που σαφώς ενισχύει την πεποίθηση ότι το παιχνίδι με τους υδρογονάνθρακες δεν είναι σε αυτές τις θαλάσσιες περιοχές μόνο οικονομικό αλλά και βαθιά γεωπολιτικό, καθώς στέλνει πρωτίστως πολιτικά μηνύματα πέραν από την ενεργειακή διάσταση του ορυκτού πλούτου.

Ο κ. Νικολάου υποστηρίζει ότι ExxonMobil και Chevron κινούνται αυτόνομα, ωστόσο τονίζει ότι μεταξύ των ισχυρών παικτών του κλάδου μπορεί να υπάρχει μια συνεργασία και μια ανταλλαγή πληροφοριών, επομένως μόνο τυχαία δεν είναι η κάθοδος των Αμερικανών στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

680 δισ. κυβικά μέτρα

Ποιο θα είναι το όφελος για τους Ελληνες καταναλωτές από τον νέο γύρο παραχωρήσεων; Για να υπάρχει όφελος θα πρέπει να βρούμε αέριο, απαντούν κυβερνητικά στελέχη και επισημαίνουν το γεγονός ότι στη χώρα μας βρίσκονται δύο από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες του πλανήτη που έχουν ξεκινήσει να ψάχνουν για υδρογονάνθρακες – και αυτό είναι ένα γεγονός μεγάλης σημασίας από μόνο του. «Εάν δεν τρυπήσεις να κάνεις τη γεώτρηση, δεν ξέρεις τι κρύβεται στο υπέδαφος. Κάνουμε ό,τι είναι αναγκαίο για να πετύχουν οι έρευνες και να αποδείξουμε ότι είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμες», αναφέρει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης. Αυτό επιβεβαιώνει και την άποψη στελεχών της αγοράς ότι φυσικό αέριο δεν υπάρχει αν δεν υπάρξουν γεωτρήσεις.

Συντηρητικές εκτιμήσεις για το μέγεθος των πιθανών κοιτασμάτων έχει κάνει στον πιο πρόσφατο ετήσιο απολογισμό της η ΕΔΕΥΕΠ. Οπως αναφέρεται στη σχετική έκθεση του 2023, η εκτίμηση των δυνητικών και πιθανών αποθεμάτων των οκτώ συμβάσεων έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων στην Ελλάδα (έχουν γίνει 6 μετά την επιστροφή των μπλοκ σε Κατάκολο και αντίστοιχα σε Ιωάννινα της Energean), στις οποίες δεν έχουν διενεργηθεί ακόμη ερευνητικές γεωτρήσεις, ανέρχονται σε 24 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια ή 680 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου. Η πρόβλεψη αυτή καθιστά αυτάρκη από πλευράς κάλυψης τη χώρα μας τόσο για τις παρούσες όσο και για τις μελλοντικές ενεργειακές ανάγκες, αλλά και για εξαγωγές μέχρι τα τέλη της δεκαετίας.

Αυτός είναι άλλωστε και ο οδικός χάρτης των εξορύξεων (εμπορική εκμετάλλευση προς το 2030), κάτι που αποδεικνύει και ο μέχρι σήμερα απολογισμός από τις ενέργειες της ExxonMobil στην Κρήτη, καθώς χρειάστηκαν πέντε χρόνια για να γίνουν οι βασικές έρευνες που αφορούν την πρόσκτηση δισδιάστατων και τρισδιάστατων μετρήσεων νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η διαδρομή, λένε στελέχη της αγοράς, δεν είναι εύκολη, μεσολαβούν πολλά στάδια και πάντα εγκυμονεί ο παράγοντας των προσφυγών στο ΣτΕ, που στην περίπτωση της ExxonMobil τίναξε κατά τρία χρόνια το χρονοδιάγραμμα και συνέβαλε -μεταξύ άλλων παραγόντων- και στην αποχώρηση της Energean από τα Ιωάννινα.
Το καλό νέο, κατά άποψη του κ. Σκυλακάκη, είναι ότι αν βρεθεί φυσικό αέριο, εξασφαλίζεται -πέραν της ενίσχυσης των κρατικών εσόδων από τη φορολογία εισοδήματος και τα μερίσματα παραγωγής- πρόσβαση σε φθηνό αέριο για πολλές δεκαετίες.

Με το ενδιαφέρον της Chevron αυξάνεται η έκταση της παραχώρησης κατά 11.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα μεγαλώνοντας σε 50.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα την έκταση που καταλαμβάνουν τα τρία συνεχόμενα οικόπεδα (δυτικά, νοτιοδυτικά της Κρήτης και νότια της Πελοποννήσου), τα οποία συγκεντρώνουν την προσοχή των διεθνών operators και της HelleniQ Energy. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εκτιμούν ότι κάθε φορά που γίνεται μια γεώτρηση υπάρχει πιθανότητα 10% να βρεθεί αέριο. «Το κλειδί είναι να έχουμε πολλά οικόπεδα στο παιχνίδι, ανταγωνισμό μεταξύ μεγάλων παγκόσμιων εταιρειών και τα χρήματα στο τραπέζι για να κάνουν τις γεωτρήσεις. Και αυτό είναι κάτι που έχουμε πετύχει ως χώρα», αναφέρουν.

Κρίσιμος ο Μάρτιος

Η ελληνική κυβέρνηση τελεί εν αναμονή της απόφασης για την ερευνητική γεώτρηση της ExxonMobil νοτιοδυτικά της Κρήτης, η οποία προσδιορίζεται για τον Μάρτιο του 2025. Τότε λήγει η προθεσμία που έχει για να δηλώσει αν θα προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες για το δυτικό μπλοκ, για το οποίο έχει ζητήσει παράταση 6 μηνών. Εάν, όπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές, απαντήσει θετικά, τότε αυτό θα αποτελεί ένα προμήνυμα για την απόφασή της να κάνει το επόμενο επενδυτικό βήμα νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου είναι πιο ώριμη η παραχώρηση.

Διαφορετικά θα επιστρέψει πίσω το μπλοκ δυτικά της Κρήτης, με την πιθανότερη ένδειξη ότι δεν θα προχωρήσει σε γεώτρηση. Ωστόσο, ακόμη και αν η εξέλιξη είναι θετική για την ExxonMobil, ο χρόνος της ερευνητικής γεώτρησης δεν προσδιορίζεται πριν το 2026 με 2027, καθώς απαιτούνται μια σειρά από βήματα για να προχωρήσουν οι διαδικασίες. Εφόσον ανάψει το πράσινο φως, η εταιρεία θα πρέπει υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία θα βγει σε διαβούλευση και αν δεν υπάρξουν προσφυγές, θα χρειαστεί χρόνο μέχρι να εγκριθεί. Εφόσον στη συνέχεια γίνει γεώτρηση και υπάρχουν κοιτάσματα, πρέπει να γίνουν γεωτρήσεις επιβεβαίωσης με στόχο την εξασφάλιση άδειας εκμετάλλευσης, η οποία κατοχυρώνει έναν operator για 25 χρόνια.

Κατεβάζουν γκάζια

Ολα συντείνουν στην άποψη ότι το πρότζεκτ των ελληνικών υδρογονανθράκων σε συνδυασμό με τη σαρωτική υποστήριξη των πετρελαϊκών κολοσσών μετά τη νίκη Τραμπ μπαίνει σε μια νέα περίοδο και στην Ελλάδα. Ηδη τα σήματα στην Ευρώπη για το ξήλωμα του… πράσινου πουλόβερ και την αναθεώρηση των στόχων του Green Deal έχουν δοθεί από πολλές κατευθύνσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τις προηγούμενες μέρες με επιστολή του το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), στο οποίο ανήκουν η πρόεδρος της Ε.Ε. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατικών Φρίντριχ Μερτς, που έχει πάρει προβάδισμα για τη γερμανική καγκελαρία, ζητεί οι εθνικές κυβερνήσεις να αποφασίζουν με ποιες τεχνολογίες θα επιτυγχάνονται οι κλιματική στόχοι, αλλά και συγχρόνως να μπουν σοβαροί περιορισμοί σε ό,τι αφορά την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων.

Είχαν προηγηθεί η επιστολή του πρωθυπουργού προς την πρόεδρο της Κομισιόν με στόχο τη μεγαλύτερη ευελιξία των κρατών-μελών στην επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης και την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους, αλλά και η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αθήνα παρουσία του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα. Στην τελευταία αυτή τοποθέτησή του ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι πρέπει να εφαρμόσουμε την πράσινη μετάβαση με ρυθμό που να μην καταστρέψει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και να μην πλήξει τους λιγότερο προνομιούχους, δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης στο φυσικό αέριο. Από το ίδιο μάλιστα βήμα εμφανίστηκε απογοητευμένος από το γεγονός ότι ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετωπίζουν το φυσικό αέριο ως κάτι φρικτό. «Ενώ όλοι μας γνωρίζουμε ότι θα το χρειαζόμαστε για τα επόμενα 30, 40 ίσως και 50 χρόνια».
Οι υδρογονάνθρακες ξανά στο παιχνίδι: Έρευνες η Chevron, γεωτρήσεις η Exxon Mobil την άνοιξη στην Ελλάδα

Πρόκειται, σε κάθε περίπτωση, για μια μεγάλη μεταστροφή της κυβέρνησης σε σχέση με την πράσινη ενεργειακή ατζέντα, τον πήχη της οποίας έβαλε πολύ ψηλά ο ίδιος ο πρωθυπουργός από την αρχή της πρώτης του θητείας, το 2019, αιφνιδιάζοντας την αγορά από το βήμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών όταν ανακοίνωνε το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Σε πείσμα μάλιστα κορυφαίων Ελλήνων επιχειρηματιών, οι οποίοι δεν δίστασαν να αμφισβητήσουν τους φιλόδοξους στόχους της ενεργειακής μετάβασης, θεωρώντας δυσβάσταχτο το κόστος για τους πολίτες αλλά και την ελληνική βιομηχανία, που λόγω έλλειψης κρατικής στήριξης βλέπει συνεχώς να φθίνει η ανταγωνιστικότητά της από τα υψηλά κόστη, και την ανισορροπία των τιμών ρεύματος μεταξύ Βορρά και ΝΑ Ευρώπης.

Το κατέβασμα του γκαζιού από τις υψηλές ταχύτητες του Green Deal έχουν ήδη επισημάνει κορυφαία στελέχη της αγοράς. Δεν είναι τυχαίο, λένε εκπρόσωποι της βιομηχανίας, ότι αν και το 2019 η πράσινη μετάβαση αποτελούσε τη Νο1 προτεραιότητα για την Κομισιόν, τώρα δεν βρίσκεται ούτε μέσα στις 10 πρώτες κατευθυντήριες γραμμές της νέας επιτροπής. Επομένως, η ανακοίνωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος της Chevron και η σαφής υποστήριξη προς τους εξορυκτικούς στόχους της χώρας μόνο τυχαία δεν είναι.

Oι καθυστερήσεις

Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να τρέξει με γρήγορους ρυθμούς τις διαδικασίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη έχει υποβληθεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το οικόπεδο της νότιας Πελοποννήσου, ενώ ξεκίνησε και διαγωνιστική διαδικασία με στόχο την ανάδειξη του αναδόχου ως τα τέλη του έτους. Με τον τρόπο αυτό το ΥΠΕΝ επιδιώκει να στείλει ένα μήνυμα σε όσους επικρίνουν τα πισωγυρίσματα της κυβέρνησης για τους υδρογονάνθρακες που έδειξαν την έξοδο σε κορυφαίες ευρωπαϊκές εταιρείες υδρογονανθράκων.

Φωτογραφία: Shutterstock