Την ανησυχία τους για το μέλλον της υψηλού επιπέδου έρευνας που παράγεται στην Ελλάδα, εκφράζουν οι σύλλογοι Ερευνητών (ΣΥΛΕΡ) και Εργαζομένων (ΣΕΙΤΕ) στο ΙΤΕ παρακολουθώντας στενά τις αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια στον ερευνητικό ιστό της χώρας. Ιδιαίτερη μνεία κάνουν στην υπό νομοθέτηση, απόσχιση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ).
‘’Οι Σύλλογοι μας -τονίζουν-είναι αντίθετοι σε οποιαδήποτε διάσπαση και αποδυνάμωση του ερευνητικού ιστού της χώρας μας, τονίζοντας τη σημασία της συνέργειας τόσο μεταξύ των Ερευνητικών Ιδρυμάτων της χώρας όσο και μεταξύ των ΕΚ και των ΑΕΙ, η οποία επιτυγχάνεται μόνο σε ένα ενιαίο χώρο Έρευνας και Παιδείας.
Οι Έλληνες Ερευνητές, παρά τη πλημμελή στήριξη της Έρευνας από την Πολιτεία, παράγουν υψηλής ποιότητας ερευνητικό έργο και σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος της καινοτομίας διεθνώς. Η ουσιαστική στήριξη της Έρευνας στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο πυλώνα ανάπτυξης της χώρας μας καθώς και προβολής της προς το εξωτερικό, ως ένα σύγχρονο κράτος που έχει το βλέμμα του στραμμένο προς το μέλλον. ’’Αναφερόμενοι στις αλλαγές επισημαίνουν:
‘’Οι αλλαγές αυτές ξεκίνησαν το 2019, με την ξαφνική και χωρίς διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς μεταφορά της ΓΓΕΚ, στην οποία διαχρονικά υπάγονται τα Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ), από το Υπουργείο Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού (ΥΠΑΙΘΑ) στο Υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ). Με την κίνηση αυτή, η αυτονόητη και διαχρονική σύμπραξη μεταξύ ΕΚ και Πανεπιστημίων διασπάστηκε ενώ δημιουργήθηκαν και προβλήματα κατανομής και διαχείρισης οικονομικών πόρων που σχετίζονται με την Έρευνα.
Επιπροσθέτως, η μεταφορά αυτή προκάλεσε σύγχυση στις προκηρύξεις ερευνητικών δράσεων, με το ΥΠΑΝ να ονομάζει «χρηματοδότηση της έρευνας» προγράμματα που απευθύνονται σε καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις ενώ πρόσφατα το ΥΠΑΙΘΑ προκήρυξε ερευνητικό έργο, στο οποίο απέκλειε τα ΕΚ από τη χρηματοδότηση. Αντιστοίχως σε θέματα προσωπικού, στον πρόσφατο νόμο (Ν.5045/2023), σε πολλούς τομείς, οι Ερευνητές που εργάζονται σε ΕΚ αντιμετωπίστηκαν διαφορετικά από τους Καθηγητές Πανεπιστημίων.
Σχεδόν ταυτόχρονα με τη μετακίνηση της ΓΓΕΚ στο ΥΠΑΝ και εξίσου αιφνιδιαστικά, αποκόπηκαν από τη ΓΓΕΚ φορείς που υποστήριζαν με τις υποδομές και το έργο τους την Έρευνα και την Καινοτομία. Πρόκειται για το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας-ΕΔΕΤ Α.Ε., καθώς και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) το οποίο για 30 χρόνια αποτελούσε οργανική μονάδα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ). Οι φορείς αυτοί μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναλαμβάνοντας να εξυπηρετήσουν στόχους διαφορετικούς, από αυτούς που μέχρι τότε υπηρετούσαν.
Πραγματοποιείται δηλαδή η μεταφορά ενός Εθνικού Ερευνητικού Κέντρου (μάλιστα του πρώτου της νεώτερης Ελλάδας), στο οποίο εκπονείται κατά κύριο λόγο βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε ένα ιδιαίτερα ευρύ θεματικό πεδίο (Αστροφυσική, Διαστημικές εφαρμογές, Περιβάλλον, Ατμοσφαιρική Φυσική και Χημεία, Ενέργεια, Μετεωρολογία, Σεισμολογία και Γεωφυσική) από τη ΓΓΕΚ, που είναι ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος οργανισμός για τον συντονισμό της υλοποίησης της πολιτικής της Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας στην Ελλάδα, προς ένα νέο υπουργείο που ουδεμία σχέση έχει με την έρευνα, την καινοτομία και την εκπαίδευση και μάλιστα χωρίς κανένα πρότερο σχεδιασμό.
Η αποκοπή του Εθνικού Αστεροσκοπείου από τον ερευνητικό ιστό της χώρας, πράξη που δεν έχει προηγούμενο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, έρχεται σε συνέχεια των δραματικών φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημύρες κλπ) που αντιμετώπισε η χώρα τους περασμένους μήνες για τις οποίες το ΕΑΑ, έχοντας και τη στήριξη σύσσωμης της Ελληνικής Ερευνητικής Κοινότητας, τόνισε το ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσουν οι Ερευνητικοί Οργανισμοί στην πρόληψη και καταστολή των φυσικών καταστροφών. Η κυβέρνηση, αντί να υιοθετήσει τις προτάσεις των επιστημόνων, προχωρεί σε μονομερείς κινήσεις για την μετατροπή του ΕΑΑ από ένα υψηλού επιπέδου και αυτόνομο Ερευνητικό Κέντρο σε ένα περιορισμένων αρμοδιοτήτων επιτελικό κρατικό οργανισμό’’.