Με τις πιο γλυκές αναμνήσεις των παιδικών τους χρόνων έχουν δέσει τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, πολλοί άνθρωποι από την περιοχή της Μεσαράς. Ήταν πριν από δεκαετίες όταν την Παρασκευή μετά το Πάσχα, που μέσα στη νύχτα και πολλές φορές και με τα πόδια ανηφορίζαμε προς το Λέντα.
Μετά το χωριό Κρότος, στρίβοντας αριστερά μέσα από ένα δύσβατο μονοπάτι, που όπως μαθαίνω έχει γίνει πλέον ένας καλός χωματόδρομος, φθάναμε στην Παναγία τη Βύθανο. Ο μικρός ναός μέσα στη σπηλιά δεμένος με θρύλους και παραδόσεις ήταν πάντα κάτι μαγικό και μυστηριώδες για μας.
Εκτός από προσκύνημα στο ναό, η επίσκεψη στη Παναγία τη Βύθανο κάθε χρόνο ήταν κι ένα “προσκύνημα” στην απίστευτη Κρητική φύση αφού από το χώρο που βρίσκεται ο ναός μπορείς να αφήσεις το βλέμμα να πλανηθεί στην απεραντοσύνη της θάλασσας και να θαυμάσει όλες τις αποχρώσεις του γαλάζιου με το Λιβυκό πέλαγος να απλώνεται μπροστά του.
Το νερό που έτρεχε από το ταβάνι του της λειτουργίας και το χρησιμοποιούσαν οι πιστοί ως αγίασμα, όπως μας έλεγαν οι γιαγιάδες έβγαινε μόνο όταν όλοι που βρίσκονταν στο μικρό ναό ήταν ενάρετοι. Μου άρεσε να το πιστεύω αυτό κι έτσι δεν ασχολήθηκα περισσότερο ως σήμερα.
Για το ναό στη σελίδα της Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας αναφέρει στη σελίδα της:
Πρόκειται για σπηλαιώδη Ναό που ανακαινίσθηκε το έτος 1999 από την αρχαιολογική υπηρεσία, με την συνδρομή του Δήμου Γόρτυνας.
Στο ημικύκλιο άνωθεν της θύρας του Ναού αναγράφεται η χρονολογία 20 Μαΐου 1765 χωρίς να γνωρίζομαι σε τι αναφέρεται.
Η παράδοση θέλει την Εικόνα της Παναγίας να μεταφέρεται με ανεξήγητο τρόπο στο σπήλαιο από ένα μικρό εξωκλήσι που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτή.
Κάποιος βοσκός μετέφερε την Εικόνα από το σπήλαιο στο εξωκλήσι τρεις φορές.
Την τρίτη όμως φορά η Εικόνα επιστρέφει μυστηριωδώς στο σπήλαιο και το εξωκλήσι γκρεμίζεται.
Η Εικόνα της Παναγίας με τρία βλήματα από Γερμανικά όπλα, κλάπηκε από το Ι. Ν. του Αγίου Δημητρίου που είχε μεταφερθεί για περισσότερη ασφάλεια το έτος 1975.
Πολύς κόσμος επισκέπτεται τον Ι. Ν. της Παναγίας για να ζητήσει την μεσιτεία Της, και να πάρει Αγιασμό που σταλάζει από τον βράχο σε μια μαρμάρινη γούρνα μέσα στο Ιερό βήμα.
