Μια μόνο γραμμή υπάρχει στο βιβλίο της εθνικής ιστορίας της Στ΄ τάξης για την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη! Το παραπάνω κενό αλλά και πολλές άλλες ελλείψεις οδήγησαν τον εκπαιδευτικό, διευθυντή της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Λασιθίου, κ. Μανόλη Μακράκη, να γράψει το βιβλίο «Ιστορία της Κρήτης».
Η Περιφέρεια Κρήτης οργανώνει παρουσίαση του βιβλίου στην αίθουσα Πειραματικής Σκηνής του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου (Πλαστήρα & Ρωμανού, Κτήριο Ε) την ερχόμενη Τετάρτη 13 Απριλίου στις 7 το απόγευμα.
Την παρουσίαση θα χαιρετίσουν η αντιπεριφερειάρχης Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης, Απασχόλησης και Νέας Γενιάς, Έφη Κουτεντάκη, ο περιφερειακός και εντεταλμένος σύμβουλος Τουρισμού Π.Ε. Λασιθίου, Γιάννης Ανδρουλάκης, ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Κρήτης, Μανόλης Καρτσωνάκης (ή εκπρόσωπός του) και μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Την εκδήλωση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Λευτέρης Βαρδάκης.
«Η τοπική ιστορία κάνει δηλαδή το μαθητή να ενθουσιαστεί, να αγαπήσει το μάθημα και να εισχωρήσει από τα απλά τοπικά γεγονότα στην πολυπλοκότητα της ιστορικής διαδικασίας», τονίζει ο ίδιος, σε συνέντευξή του στην «Π».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
-Ποιο κενό έρχεται να καλύψει το βιβλίο σας για την Ιστορία της Κρήτης;
«Όντας εκπαιδευτικός στην Α/θμια εκπαίδευση από το 1989, διαπίστωσα την έλλειψη ενός βιβλίου-εγχειριδίου για τη διδασκαλία της Ιστορίας της Κρήτης στους μαθητές του νησιού. Μια Ιστορία για την οποία έχουν παντελή άγνοια. Για να αντιληφθούν οι αναγνώστες σας, υπάρχει μια μόνο γραμμή στο βιβλίο της εθνικής ιστορίας της Στ΄ τάξης για την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη! και ελάχιστες αναφορές για την Κρήτη στο ίδιο βιβλίο καθώς και στα βιβλία των υπολοίπων τάξεων του Δημοτικού (Δ & Ε) αλλά και του Γυμνασίου και του Λυκείου. Το γεγονός αυτό πρέπει να αλλάξει. Είναι μια αναγκαιότητα που οι πάντες αναγνωρίζουν.
Το βιβλίο έρχεται να καλύψει αυτό το κενό και να αναδείξει τη μεγάλη αξία και σημασία που έχει η διδασκαλία της ιστορίας του ιδιαίτερου τόπου των μαθητών, επειδή οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης επιτάσσουν τη διδασκαλία από το άμεσο, το κοντινό και το οικείο περιβάλλον, στο μακρινό και άγνωστο. Από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο.
Προσφέρουμε ένα βιβλίο στα παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου γραμμένο σύμφωνα με όσα επιτάσσουν οι σύγχρονες παιδαγωγικές, διδακτικές και μαθησιακές αρχές. Ένα εγχειρίδιο ιδιαίτερα ελκυστικό σε μικρούς και μεγάλους, με 485 έγχρωμες φωτογραφίες, μικρά κείμενα, στοχευμένες ερωτήσεις και προτεινόμενες δράσεις, αξιοποίηση της τεχνολογίας που καθιστούν το μάθημα ενδιαφέρον αυξάνοντας τη συμμετοχή των μαθητών μετατρέποντάς τους από παθητικούς δέκτες σε ενεργούς παραγωγούς της γνώσης».
-Αναφέρετε στον πρόλογό σας πως και στο παρελθόν είχε γίνει αντίστοιχη προσπάθεια. Για ποιο λόγο δεν ευοδώθηκε;
«Η αποτυχία του εγχειρήματος του 1995 οφείλεται, σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το δικό μας Μιχάλη Κασσωτάκη, σε ποικίλους λόγους: έλλειψη διδακτικού χρόνου, ελλιπή κατάρτιση δασκάλων, πιθανή ύπαρξη τοπικιστικών αντιπαραθέσεων. Ο σημαντικότερος όμως λόγος κατά τον ίδιο υπήρξε η διαφωνία ανάμεσα στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (σήμερα Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) και στους σχολικούς συμβούλους της Κρήτης για το ποιος θα εκπονήσει το αναγκαίο διδακτικό υλικό (εγχειρίδιο και αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών). Το πρώτο πρότεινε να εκπονηθεί από τους σχολικούς συμβούλους.
Οι σύμβουλοι με τη σειρά τους επικαλέστηκαν απειρία και ανεπάρκεια των αναγκαίων για το έργο αυτό μέσων, αντιπροτείνοντας την εκπόνηση του διδακτικού υλικού από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ο ένας δηλαδή πετούσε το μπαλάκι στον άλλο! Δεν υπήρξε αληθινή βούληση και απαιτούμενος οίστρος για τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας.
Για να επανέλθουμε όμως στο παρόν. Τώρα υπάρχει και το σχολικό εγχειρίδιο και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών που ορίζει με σαφήνεια τι και πώς θα διδαχθεί το κάθε κεφάλαιο, προτείνουμε λύση για το διδακτικό χρόνο στο ωρολόγιο πρόγραμμα με ένταξη της τοπικής ιστορίας στα εργαστήρια δεξιοτήτων.
Στην Πολιτεία και στο ΙΕΠ απομένει να εγκρίνουν την καινοτόμο πρότασή μας και να εκτυπώσουν τα εγχειρίδια. Επομένως δεν υπάρχει καμία δικαιολογία αν δεν προχωρήσουμε. «Οι καιροί ου μενετοί», όπως έλεγε πριν 2.500 χρόνια ο σπουδαίος ιστορικός Θουκυδίδης. Οι ευκαιρίες δεν περιμένουν. Δεν υπάρχει χρόνος για αναβολή παρά μόνο για δράση».
-Σε άλλες περιοχές της χώρας, οι μαθητές διδάσκονται την τοπική τους ιστορία;
«Όχι, σε καμία περιοχή της Ελλάδας δεν διδάσκεται τοπική ιστορία. Η πρότασή μας είναι καινοτόμος. Συμβαίνει το παράδοξο στο εξόχως συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό μας σύστημα. Όλοι οι μαθητές είτε βρίσκονται στη Μακεδονία, είτε στην Κρήτη, είτε στην Αθήνα, είτε σε κάποιο νησί του Ιονίου να διδάσκονται τα ίδια ακριβώς πράγματα. Έρχεται λοιπόν μια πρόταση ανάποδα: όχι από το κέντρο προς την περιφέρεια, αλλά αντίστροφα. Μια πρόταση επιστημονικά τεκμηριωμένη, διδακτικά ελκυστική και παιδαγωγικά ωφέλιμη. Βούληση μόνο χρειάζεται από την Πολιτεία. Είναι ευκαιρία, αν βρίσκει ενδιαφέρουσα την ιδέα, να προκηρύξει τη συγγραφή βιβλίων διδασκαλίας της τοπικής ιστορίας και για τις άλλες περιφέρειες της χώρας».
-Μετά από δεκαετίες στην εκπαίδευση, βλέπετε πως οι μαθητές αγαπούν την ιστορία και τι μπορεί να κάνει ένας δάσκαλος γι’ αυτό;
«Όντας 33 χρόνια στην εκπαίδευση, κρίνω ότι πολλούς μαθητές τους δυσκολεύει, συνεπώς δεν αγαπούν την ιστορία όσο θα έπρεπε, όμως δεν ευθύνονται οι ίδιοι γι’ αυτό. Πρέπει να τους κεντρίσουμε το ενδιαφέρον κάνοντας το μάθημα ελκυστικότερο. Και θα το κάνουμε ενδιαφέρον μιλώντας για την ιστορία του άμεσου περιβάλλοντός τους.
Πεποίθησή μου είναι πως επέστη ο καιρός να αναθεωρήσουμε κάποιες αντιλήψεις που έχουν ξεπεραστεί από τα πράγματα. Βασική προτεραιότητα και επείγον πρόταγμα πρέπει να αποτελέσει ο σεβασμός των αναγκών του μαθητή. Το σχολείο ως αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του τόπου και της κοινωνίας του, οφείλει να βοηθήσει τους μαθητές του να εξερευνήσουν την ιστορία του τόπου τους. Δεν πρέπει να διαλανθάνει της προσοχής μας ότι ο μαθητής μαθαίνει όταν το θέμα τον αφορά και ότι η αξιοπιστία της εκπ/σης αυξάνεται όταν υπολογίζει τα ενδιαφέροντα, τη ζωή, τις παραστάσεις και τη βιωμένη εμπειρία των μαθητών.
Το σχολείο και ο δάσκαλος οφείλουν να διευκολύνουν το μαθητή να κατανοήσει, να εξερευνήσει, να μάθει την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας του. Βλέποντας δηλαδή καθημερινά ο μαθητής του Ηρακλείου, το κάστρο Κούλε, τα Νεώρια, τα τείχη ή τις κρήνες της πόλης του, κατά τη διδασκαλία αυτών των μνημείων στη σχολική αίθουσα κεντρίζουμε το ενδιαφέρον του, ενεργοποιείται η συμμετοχή του και μαθαίνει ευχάριστα.
Η τοπική ιστορία κάνει δηλαδή το μαθητή να ενθουσιαστεί, να αγαπήσει το μάθημα και να εισχωρήσει από τα απλά τοπικά γεγονότα στην πολυπλοκότητα της ιστορικής διαδικασίας. Ο μαθητής στην τοπική ιστορία ξεκινά από το γνωστό, για να προχωρήσει στο άγνωστο, για να μεταβεί από το μερικό στο γενικό, από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, από το εύκολο στο δύσκολο. Διδάσκοντας δηλαδή τοπική ιστορία υποβοηθούμε το μαθητή να κατανοήσει καλύτερα τη γενική, να αποκτήσει την απαραίτητη γνωστική υποδομή για να προχωρήσει στις δυσνόητες έννοιες της γενικής ιστορίας.
Από την απάντηση αντιλαμβάνεσθε ότι δεν είναι μόνο θέμα δασκάλου, αλλά κυρίως θέμα ΙΕΠ και Υπουργείου Παιδείας. Πέρα από όσα πρέπει να πράξει ο δάσκαλος στην αίθουσα διδασκαλίας χρειάζεται την αρωγή της Πολιτείας. Και η μόνη βοήθεια που αυτή τη στιγμή έχει ο δάσκαλος και οι Κρητόπαιδες ανάγκη, είναι η ένταξη της τοπικής ιστορίας στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων της Κρήτης. Μια ένταξη που πρωτίστως απαιτεί πολιτική βούληση».
Ο συγγραφέας
Ο Μακράκης Μανόλης γεννήθηκε το 1962 στο χωριό Καραβάδoς Ηρακλείου, όπου και μεγάλωσε.
Αποφοίτησε από το Λύκειο Αρκαλοχωρίου το 1980. Εισήχθη (1ος) στη Ναυτική Ακαδημία Ηρακλείου από την οποία αποφοίτησε το 1982 και στη συνέχεια ταξίδεψε ως ανθυποπλοίαρχος σε ποντοπόρα πλοία (1982-1985).
Είναι πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου (1987), του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2004 ) και του Διδασκαλείου Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης (2006).
Διδάκτορας με άριστα της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2012).
Εργάζεται ως δάσκαλος από το 1989 σε διάφορους τύπους σχολείων των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου, ως προϊστάμενος Εκπαιδευτικών θεμάτων της Δ/νσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου (1999-2001) και ως δ/ντής δημοτικών σχολείων, τα έτη 2007-2017.
Από τις 9 Αυγούστου 2017 υπηρετεί ως Διευθυντής Α/θμιας Εκπ/σης Λασιθίου.
Τα τελευταία τριάντα έτη έχει σημαντική δράση ως πρόεδρος σε πολιτιστικά και συνδικαλιστικά σωματεία, καθώς και στην τοπική αυτοδιοίκηση ως πρόεδρος της Κοινότητας Καραβάδου (1994-1998)
Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην Ιστορία και στη διδακτική της και στην ιστορία της εκπαίδευσης στον ελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα στην Κρήτη. Έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε αρκετά επιστημονικά συνέδρια.
Είναι συγγραφέας των παρακάτω οκτώ βιβλίων : «ΕΛΟΥΝΤΑ : Η ιστορία της μέσα από την Ιστορία της Κρήτης» (2009), «Αγωνιστές Ελούντας» (2009), «ELOUNDA-AGIOS NIKOLAOS-SPINALONGA, Their history» (2011), «Κρητών Παιδεία – Η παιδεία στην τουρκοκρατούμενη και αυτόνομη Κρήτη», «Καραβάδος Ηρακλείου – Ο τόπος και οι άνθρωποι στην πορεία του χρόνου, 2014», « Ελούντας Γένη, 2017», «Εν Λασιθίω» 2019, «Ιστορία της Κρήτης (για σχολική χρήση), 2021». Τα επτά πρώτα έχουν παρουσιαστεί σε εκδηλώσεις στην Αθήνα, στο Ηράκλειο και τον Άγιο Νικόλαο, έχοντας αποσπάσει πολύ θετικές κριτικές από δημοσιογράφους, πνευματικούς ανθρώπους, πανεπιστημιακούς και αναγνωστικό κοινό.
Επίσης έχει συγγράψει 146 εργασίες που έχουν δημοσιευτεί στον τοπικό τύπο και σε άλλα έντυπα.
Είναι παντρεμένος με την Ειρήνη Λουκάκη από την Ελούντα όπου ζει από το 1998 έχοντας αποκτήσει δύο παιδιά, τον Κωνσταντίνο και την Ελένη.