Οι ανεμόμυλοι του Λασιθίου δε δίνουν απλώς μια νότα παράδοσης στον τόπο μας αλλά μπορούν να αποτελέσουν και μία απάντηση στην ενεργειακή κρίση. Όπως έχει γίνει γνωστό, το Εργαστήριο Σύνθεσης Ενεργειακών Συστημάτων (ΕρΣυνΕνΣυς) του ΕΛΜΕΠΑ παρέδωσε πρόσφατα τα αποτελέσματα των εργασιών της πρώτης φάσης υλοποίησης της προγραμματικής σύμβασής του με τίτλο «Διεπιστημονική διερεύνηση για τη δυνατότητα ανάπτυξης ενεργειακών ανεμόμυλων Λασιθιώτικου τύπου στο Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου».
Ο υπεύθυνος του προγράμματος, καθηγητής Δημήτρης Χρηστάκης, μιλά στην «Π» για τις προοπτικές που ανοίγονται και τονίζει ότι «η εκμετάλλευση του τεράστιου αιολικού δυναμικού μας είναι μια βιοτικής σημασίας κοινωνική και οικονομική υπόθεση, και γι’ αυτό είναι μια κοινή για όλους μας υπόθεση».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
-Στη μέση μίας ενεργειακής κρίσης, οι ανεμόμυλοι μπορούν να προσφέρουν κάποια λύση;
«Η δυνατότητα παραγωγής, και χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας, σήμερα, καθορίζει την οικονομία, και την κοινωνία μας, δεδομένης της σχετικής παιδείας μας. Η κοινωνία μας γίνεται με την παιδεία μας επί την οικονομία μας. Έτσι, η κοινωνία μας αλληλοκαθορίζεται με την οικονομία μας μέσω της παιδείας μας που, κι αυτή εξελίσσεται όπως κάθε εργαλείο. Μια διαταραχή στις οικονομικές σχέσεις έχει, τελικά, επιπτώσεις και στην παιδεία και στην κοινωνία.
Η σημερινή αστάθεια της διεθνούς αγοράς των ενεργειακών πόρων συνεπάγεται την λεγόμενη διεθνώς με τον Ελληνικό όρο ‘οικονομική κρίση’, αυτή την άδικη διανομή του παραγόμενου στον πλανήτη μας πλούτου με συνέπειες στις κοινωνικές μας, τις πολιτικές και τις γεωπολιτικές σχέσεις που ορίζουν την κοινωνία μας. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να κρίνουμε αν με ανεμόμυλους μπορούμε να έχουμε μια λύση στο πρόβλημα αυτό της αδικίας, της οικονομικής και κοινωνικής.
Είναι προφανές, αν μιλούμε στο πλαίσιο της σημερινής τρικυμιώδους αγοράς της ενέργειας, την απάντηση στο ερώτημά σας να τη δώσουμε με όρους ανταγωνισμού απέναντι στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτούν την Κρήτη. Αυτοί οι παραγωγοί είναι μεγάλες εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν με χαμηλό κόστος λόγω ακριβώς του μεγέθους τους. Μόνο μια οικονομία κλίμακας της παραγωγής των μύλων μπορεί να δώσει θετική απάντηση στο ερώτημα αυτό.
Οι άνθρωποι που φτιάχνουν τους ηλεκτροπαραγωγούς ανεμόμυλους μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά για την ικανοποίηση των αναγκών σε Ηλεκτρική ενέργεια τόσο του οικιστικού και του τουριστικού τομέα όσο και του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης ακόμα και της αυτοκίνησης με ηλεκτρικά οχήματα.
Η εκμετάλλευση του τεράστιου αιολικού δυναμικού μας είναι μια βιοτικής σημασίας κοινωνική και οικονομική υπόθεση, και γι αυτό είναι μια κοινή για όλους μας υπόθεση. Άλλωστε η λεγόμενη ενεργειακή κρίση είναι, πρώτιστα γενικότερη κοινωνική κρίση με επίπτωση στον οικονομικό και στον ενεργειακό τομέα.
Η δυνατότητα πρόσθεσης αξίας στην ηλεκτρική ενέργεια, με ντόπια μέσα, όπως είναι οι μικρές Ανεμογεννήτριες με τη μορφή της Λασιθιώτικης Ανεμαντλίας, γίνεται ζωτική ανάγκη όταν οι διεθνείς εξελίξεις δεν είναι καθόλου υποσχόμενες την ισορροπία της αγοράς της ενέργειας. Η υπόθεση των μύλων είναι μια πρόκληση για κοινωνική ζωή μέσα στην οικονομική και κοινωνική αποσύνθεση που βιώνουμε με θερμές πολεμικές επιχειρήσεις να μαίνονται στην γειτονιά μας και απειλές για τη χώρα μας.
Είναι μια πρόκληση για ζωή επειδή πρόκειται για μια τεχνολογία με ρίζες στην ιστορία, την ντόπια οικονομία, την παιδεία και την κοινωνία μας. Αυτή η πρόκληση είναι μια στιβαρή απάντηση στην εξάρτησή μας από ξένες, πολλάκις εχθρικές και κοινωνικά επιζήμιες πηγές ενέργειας.
Η κάλυψη των αναγκών μας για ηλεκτρική ενέργεια με την ενεργοποίηση σειράς ντόπιων επαγγελματιών και εργαζόμενων αποτελεί μια κοινωνική πρόκληση που δεν απαντάται μόνο με την δημιουργία μιας κοινοπραξίας καταναλωτών, αναγκαία ούτως ή άλλως. Η κατανάλωση της ενέργειας είναι πηγή ζωής μόνο αν παράγει αξίες και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ντόπιες αξίες πολλαπλασιάζει αυτές τις αξίες και τις κάνει να αυξάνουν εκθετικά.
Η Ενέργεια, με όλες τις μορφές της, αποτελεί υπόσταση και της κοινωνίας και της οικονομίας, αυτών των δυο υποστάσεων της ανθρωπιάς μας. Ως υπόσταση της ανθρωπιάς μας υφίσταται η κοινωνία μας η γινόμενη με την παιδεία μας επί την οικονομία μας. Άνθρωποι με παιδεία περιοριζόμενη στην αγορά και την κατανάλωση βιοτικών αγαθών όπως είναι το νερό, η τροφή και η ηλεκτρική ενέργεια είναι καταδικασμένοι σε κοινωνικό θάνατο.
Η αξία μιας αξιόπιστης μηχανής που παράγει ηλεκτρική ενέργεια, σήμερα στην Κρήτη, αποτελεί για μας ένα αντικείμενο πανεπιστημιακής δι-επιστημονικής διερεύνησης. Η ένταξη στην αγορά ενός μηχανήματος που παράγει ηλεκτρική ενέργεια απαιτεί μια σύγχρονη και διαχρονική, τοπική και διεθνική, πρακτική και θεωρητική προσέγγιση δίδοντας την κοινωνική, την οικονομική και την πολιτική/πολιτισμική διάσταση του μηχανήματος αυτού.
Οι διαστάσεις αυτές δεν είναι άλλο από υποστάσεις της ανθρωπιάς μας και ως τέτοιες αναλύονται και μελετώνται στο Εργαστήριο Σύνθεσης Ενεργειακών Συστημάτων το ΕΡ.ΣΥΝ.ΕΝ.ΣΥΣ.
Στο εργαστήριο αυτό η μελέτη και η ανάλυση γίνεται με στόχο την κατασκευή μηχανών και την ένταξή τους στην αγορά τα τελευταία 30 χρόνια. Γι’ αυτό, για να κατασκευάσουμε αγοραία προϊόντα, η δουλειά μας περνά από όλες εκείνες τις περιοχές που απαιτούνται για το σκοπό μας και κεντρικός άξονάς μας και ζητούμενο είναι η αρμονία μεταξύ του νόμου του κράτους, του τεχνικού κανονισμού και του νόμου της φύσης.
Οι τρεις αυτοί νόμοι, όπως έχουν φτάσει στην εποχή που ζούμε έχουν και αντιφάσεις και κενά που οδηγούν σε κρίσεις και σε θερμές και ψυχρές συρράξεις. Η μελέτη όμως μιας μηχανής όπως ο ηλεκτροπαραγωγός μύλος δεν θέλουμε να υποκρύπτει τέτοιες αντιφάσεις και κενά. Στόχος μας είναι να εντοπίσουμε, να προτείνουμε λύσεις και να συμμετέχουμε στην εφαρμογή τους έτσι ώστε οι μύλοι να αλέθουν την αλήθεια και με νόμους να συναρμόζουμε την νομή των πραγμάτων σε μια ενότητα γόνιμης συνόρασης της πραγματικότητας γόνιμα συνορευόντων και διαφορετικών αλλά ενδιαφερόντων ανθρώπων».
-Τι έχετε μελετήσει ως σήμερα στο πλαίσιο της σύμβασης «Διεπιστημονική διερεύνηση για τη δυνατότητα ανάπτυξης ενεργειακών ανεμόμυλων Λασιθιώτικου τύπου στο Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου»;
«Στο πλαίσιο αυτής της προγραμματικής σύμβασης παρουσιάζεται και μεταφέρεται σε τέσσερις φάσεις στο οροπέδιο Λασιθίου η εμπειρία που έχει αποκτηθεί τα τελευταία 30 χρόνια στο εργαστήριο Αιολικής Ενέργειας στην κοινωνική, την οικονομική και την πολιτική πλευρά της τεχνολογίας που απαιτείται στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής όπως αυτός εξειδικεύεται στην περίπτωση του ηλεκτροπαραγωγού μύλου με τη μορφή της Λασιθιώτικης Ανεμαντλίας.
Αυτός ο ηλεκτροπαραγωγός ανεμόμυλος, έχει οικονομική απόδοση σχετική με ανταγωνιστικές τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής των ορυκτών καυσίμων, των φωτοβολταϊκών κλπ, αν παραχθεί και πωληθεί σε πολλά κομμάτια. Έχομε μελετήσει την δυναμική της αγοράς και φαίνεται καθαρά ότι κλειδί για την ανάπτυξη των ηλεκτροπαραγωγών ανεμόμυλων είναι η οικονομία κλίμακας. Αυτό απαιτεί την κατάλληλη θεσμική και κρατική υποστήριξη, όπως γίνεται σε κάθε τέτοια περίπτωση αλλά και την κατάλληλη παιδεία.
Η ανάπτυξη και η πιστοποίηση βιομηχανικού πρωτοτύπου απαιτούν την κρατική στήριξη όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο. Η χειροτεχνική παραγωγή καλλιτεχνημάτων δεν ανταγωνίζεται την βιομηχανία ηλεκτροπαραγωγής. Μόνο με την μαζική, καλά οργανωμένη παραγωγή μπορούμε να μιλούμε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ανεμόμυλους.
Τα μέλη του Εργαστηρίου Σύνθεσης Ενεργειακών συστημάτων του ΕΛΜΕΠΑ και συνεργάτες τους έχουν αποκτήσει μια συνεκτική εμπειρία τριών δεκαετιών στηριγμένη στους σχετικούς κανονισμούς και έχουν αναπτύξει εργαστηριακές υποδομές γι’ αυτό το σκοπό με οδηγό την ιστορία της Κρήτης και ιδιαίτερα του Μανόλη Παπαδάκη από το Ψυχρό του Οροπεδίου Λασιθίου, του ήρωα Σπιρτοκούτη, του εφευρέτη της Λασιθιώτικης Ανεμαντλίας.
Οι υποδομές του ΕρΣυνΕνΣυς. ακολουθούν τον κανονισμό ISO17025 για τη μέτρηση της καμπύλης ισχύος και IEC61400_2 για τον σχεδιασμό και την πιστοποίηση μικρών ανεμογεννητριών.
Η μεταφορά της τεχνολογίας των Ηλεκτροπαραγωγών μύλων του ΕΛΜΕΠΑ στην παραγωγή με την εγκατάσταση πειραματικών δοκιμαστικών διατάξεων στον Δήμο του Οροπεδίου του Λασιθίου, γίνεται με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης και συμβάλει σημαντικά στην πορεία του ΕΛΜΕΠΑ για την ανάπτυξη υποδομών ηλεκτροπαραγωγής με μεγάλη και καθοριστική πρόσθεση αξίας στην Κρήτη.
Η μεταφορά ξεκινά στον Δήμο Οροπεδίου του Λασιθίου που θα φροντίσει για την εξεύρεση και την προετοιμασία των υποδομών στα σημεία εγκατάστασης των δοκιμαστικών/πειραματικών Ηλεκτροπαραγωγών Ανεμόμυλων Λασιθιώτικου τύπου».
-Είναι ένα μοντέλο που μπορεί να λειτουργήσει και σε άλλη περιοχή της Κρήτης;
«Και βέβαια, μπορεί να λειτουργήσει παντού. Η δοκιμή του στο Οροπέδιο του Λασιθίου, σε ακραίες (θερμοκρασία μεταξύ -30 και 45 βαθμών Κελσίου, ισχυροί άνεμοι, βροχοπτώσεις, χαλάζι, κλπ) θα επιτρέψει την πειραματική αξιολόγησή του. Η δοκιμή αυτού του Ηλεκτροπαραγωγού μύλου στο Οροπέδιο είναι η σκληρότερη που μπορεί να γίνει και αποτελεί εγγύηση για την διάδοσή του στην αγορά. Φαίνεται, και μένει να το αποδείξουμε, ότι αυτό είναι και εφικτό και σκόπιμο και επιθυμητό από πολλούς φορείς.
Μένει κυρίως η σοβαρή κρατική μέριμνα να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη του μύλου σε κοινωνικό και οικονομικό μοχλό ανάπτυξης όπως κάποτε υπήρξε».
-Αντίστοιχα μοντέλα υπάρχουν σε άλλες χώρες;
«Μύλοι με πανιά και μάλιστα ηλεκτροπαραγωγοί δεν υπάρχουν πουθενά σήμερα. Υπάρχουν βέβαια μικρές ανεμογεννήτριες με πολύ καλές προδιαγραφές».
-Επειδή πολύς κόσμος είναι αντίθετος στις ΑΠΕ. Ποιές λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον προσφέρονται;
«Ο κόσμος που είναι αντίθετος με τις ΑΠΕ δεν είναι πολύς, επειδή απλά η αντίθεση αυτή στερείται παντελώς λογικής, κοινωνικής και οικονομικής βάσης. Μια απλή αλλά αυστηρά τεκμηριωμένη προσέγγιση, από κάθε σκοπιά, μπορεί να αποδείξει πως η ανάγκη για χρήση τεχνικών μέσων που απαλλάσσουν τους ανθρώπους από την σωματική κόπωση και την σκλαβιά σε ολίγους ισχυρούς δυνάστες, επιβάλλει, όχι μόνο την χρήση μηχανικών μέσων παραγωγής αγαθών και κάλυψης των κοινωνικών, οικονομικών και βιοτικών αναγκών αλλά και την διάσωση της μνήμης του πλανήτη μας.
Η μνήμη αυτή, πέραν των ορατών επίγειων μνημείων της πανίδας και της χλωρίδας, είναι καταγεγραμμένη και στα ορυκτά υπολείμματα πανίδας και χλωρίδας του πλανήτη, τα οργανικά ορυκτά που καίγονται σήμερα ασύστολα.
Το περιβάλλον δεν βάλλεται περί την ύπαρξή μας, ως κάτι το ξένο με μας, είναι μέσα μας ως αέρας, νερό, και κάθε είδους τροφή, ως πεδίο δυνάμεων αλλά και ως ποικιλία ρούχων και εξαρτημάτων που μας κρατούν στην κοινωνία της ζωής και στη ζωή της κοινωνίας. Η αρμονία και η προφύλαξη της αρμονίας συνύπαρξής μας με όλες τις μορφές ζωής που υπάρχουν αλλά και υπήρξαν στον πλανήτη μας είναι ανθρωπιά κι αυτή η ανθρωπιά είναι η πατρίδα μας. Έτσι, προσεγγίζοντας το θέμα της ηλεκτροπαραγωγής οδηγηθήκαμε στον σχεδιασμό μύλων ικανών να παραχθούν μαζικά με την ελάχιστη δαπάνη».