Ο Ειδικός Γραμματέας Προστασίας Ζώων Συντροφιάς του Υπουργείου Εσωτερικών, Νίκος Χρυσάκης, μιλά στην «Π» για όλα τα θέματα που αφορούν τα αγαπημένα μας τετράποδα. Απαντά σε ερωτήματα σχετικά με τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ζώα συντροφιάς, όχι μόνο στην Κρήτη αλλά σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και για τις λύσεις που προωθεί η πολιτεία μέσω της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ζώων Συντροφιάς, της οποίας ηγείται.
Η ανάθεση αυτού του ρόλου στον κ. Χρυσάκη αποτελεί αναγνώριση τόσο των προσπαθειών του, όσο και των γνώσεών του στον τομέα.
Η συνέντευξη με τον κ. Χρυσάκη ακολουθεί:
Ως Κρητικός, γνωρίζετε καλύτερα από τον καθένα ότι στο νησί υπάρχουν συμπεριφορές απέναντι στα τετράποδα που δεν μας τιμούν, αλλά και μας εκθέτουν. Υπάρχει η ίδια εικόνα και σε κεντρικό επίπεδο για την έλλειψη ευαισθησίας από ορισμένους προς τα ζώα στο νησί;
Με την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων και το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τι είναι κακοποίηση και ποιες οι κυρώσεις για τους παραβάτες, οι αναφορές είναι κάθε χρόνο και περισσότερες.
Αυτό δεν οφείλεται στην αύξηση των περιστατικών κακοποίησης ή κακής μεταχείρισης αλλά στην αυξανόμενη ανάγκη παράθεσης και κατάθεσης αυτών των περιστατικών και στη γνώση του πώς αυτό μπορεί να γίνει. Οι συμπεριφορές αυτές δεν παρατηρούνται μονομερώς στον συγκεκριμένο τόπο.
Υπάρχει σωρεία καταγγελιών που αφορούν σ’ όλη την επικράτεια. Αυτό έχει να κάνει επίσης και από την ενεργοποίηση της φιλοζωικής κοινότητας σε κάθε περιοχή.
Ποια είναι τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα ζώα συντροφιάς στην Κρήτη; Υπάρχουν ιδιαίτερες προκλήσεις που διαφοροποιούνται από άλλες περιοχές της Ελλάδας;
Τα ζώα συντροφιάς είτε ως δεσποζόμενα, είτε ως αδέσποτα, για την διατήρηση της η ευζωίας τους απαιτούν την εξασφάλιση των 5 ελευθεριών τουλάχιστον. Τόσο τα αδέσποτα που διαβιούν σε πιο αντίξοες συνθήκες, όσο και τα δεσποζόμενα ζώα έρχονται αντιμέτωπα με καταστάσεις που πλήττουν την ευζωία τους.
Σημαντικότερες είναι η μόνιμη αλυσόδεση, διαβίωση σε ταράτσες και μπαλκόνια, η έλλειψη επαρκούς καταλύματος διαβίωσης και η αδυναμία προφύλαξής τους στα καιρικά φαινόμενα, αλλά και κτηνιατρικής φροντίδας.
Τα περιστατικά θανάτωσης ζώων από δηλητηριασμένα δολώματα δηλώνουν ακόμη έναν κίνδυνο που πρέπει να περιοριστεί. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ζώα δεν διαφοροποιούνται τοπογραφικά.
Ποιος είναι ο ρόλος του Υπουργείου στην επίβλεψη και υποστήριξη των δράσεων προστασίας των ζώων συντροφιάς στο νησί; Υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που λαμβάνονται για την περιοχή;
Το Υπουργείο Εσωτερικών μέσω της Ειδικής Γραμματείας για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς λειτουργεί ως θεσμικός, εποπτικός και συμβουλευτικός φορέας στην υλοποίηση των δράσεων που υποχρεούνται οι αρμόδιοι φορείς να ολοκληρώνουν.
Ανά κάποιους μήνες, μετά από απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ανακοινώνονται και πιθανές επιχορηγήσεις για καθορισμένες ενέργειες που αφόρους σε δήμους, για την υλοποίηση δράσεων διαχείρισης αδέσποτων ζώων συντροφιάς. Συγκεκριμένα για την Κρήτη δεν εφαρμόζεται κάτι διαφορετικό πέραν του συνολικού τρόπου προσέγγισης και υποστήριξης των δήμων της χώρας.
Στην Κρήτη παρατηρούνται συχνά περιστατικά εγκατάλειψης ζώων. Ποιες είναι οι δράσεις που έχει λάβει το Υπουργείο για την πρόληψη και αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου;
Η εγκατάλειψη των ζώων συντροφιάς επιφέρει ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. Ο ρόλος του Υπουργείου είναι να θεσμοθετήσει ως κακοποίηση την πράξη αυτή και να καθορίσει τις προϋποθέσεις για τη βεβαίωση των παραβάσεων αυτών από τα όργανα ελέγχου, τα οποία επιμορφώνει συστηματικά.
Για τον περιορισμό των εγκαταλείψεων καθοριστικό ρόλο παίζει η έναρξη λειτουργίας του ΕΦΑΓΥΖΣ μετά από θεσμική παρέμβαση του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και η ενεργοποίηση των φορέων εφαρμογής του νόμου το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Σε τι στάδιο βρίσκεται η εφαρμογή του νέου νόμου για την προστασία των ζώων; Υπάρχουν δυσκολίες στην εφαρμογή του σε τοπικό επίπεδο;
Ο νόμος για την πλήρη εφαρμογή του απαιτεί τη χρήση των εργαλείων σε καθημερινή βάση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Με την ολοκλήρωση του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς που θα συμπεριλάβει και το σύστημα επιχειρησιακής ευφυίας για τους Δήμους θα κλείσει ολοκληρωτικά το έργο και η υποχρεωτική αποτύπωση σε ψηφιακή εκδοχή των επιχειρησιακών προγραμμάτων θα αποτυπώσει με ακρίβεια τις δράσεις που γίνονται σε τοπικό επίπεδο.
Ποιος είναι ο ρόλος των τοπικών Δήμων στην Κρήτη όσον αφορά την προστασία των αδέσποτων ζώων; Υπάρχει επαρκής συνεργασία και χρηματοδότηση για τη δημιουργία καταφυγίων και τη στείρωση των ζώων; Έχει επιβληθεί κάποιο πρόστιμο σε Δήμο ή άλλο φορέα που δεν τηρεί τα προβλεπόμενα; Αν ναι σε ποιον και τι ύψος ήταν το πρόστιμο;
Ο ρόλος αποτυπώνεται από το άρθρο 10, ν. 4830/2021. Είναι ο ίδιος ρόλος για όλους τους δήμους. Σχετικά με το αν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση και αν υπάρχει συνεργασία για την κατασκευή καταφυγίων, οι δήμοι είχαν τη δυνατότητα να επιχορηγηθούν για δημιουργία καταφυγίου με τις δύο προσκλήσεις ΙΙ και ΙΙΧ του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ.
Η συνεργασία με το Υπουργείο είναι καθορισμένη, πέραν από τη θεσμική κατοχύρωση του τι απαιτεί ένα καταφύγιο για να δημιουργηθεί. Τέλος, για τις στειρώσεις είναι υποχρεωμένοι να έχουν ετήσιο πρόγραμμα κτηνιατρικής περίθαλψης αδέσποτων ζώων συντροφιάς.
Πάλι για τον τρόπο υλοποίησης, ο δήμος αποφασίζει αν θα χρησιμοποιήσει ιδία μέσα, ή θα αιτηθεί από την απόφαση επιχορήγησης για τις στειρώσεις που είναι σε εξέλιξη και έτσι ο δήμος διαχειρίζεται την ανάγκη επαρκούς συνεργασίας για την υλοποίηση των υποχρεώσεών του, μια εκ των οποίων είναι και οι στειρώσεις.
Το Υπουργείο Εσωτερικών προχώρησε, για πρώτη φορά, σε μια γενναία χρηματοδότηση των Δήμων της χώρας για τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς. Ενδεικτικά, μόνο την τελευταίο περίοδο, έχουν διατεθεί 15 εκατομμύρια ευρώ προς τους Δήμους, επιχορηγώντας τις στειρώσεις και τις σημάνσεις αδέσποτων ζώων συντροφιάς και 60 εκατομμύρια ευρώ -συνολικά από την έναρξη λειτουργίας του προγράμματος- για τη δημιουργία καταφυγίων και κτηνιατρείων.
Οι καταγγελίες για κακοποίηση ζώων στην Κρήτη έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου για την ενίσχυση της εφαρμογής του νόμου και την ευαισθητοποίηση του κοινού;
Η συστηματική επιμόρφωση των φορέων ελέγχου, όπως ορίζονται στο άρθρο 3, ν. 4830/2021, είναι μια από τις πρωταρχικές δράσεις της Ειδικής Γραμματείας για το έτος μέσω της συνεργασίας της με το ΕΚΔΔΑ, καθώς με το τέλος του 2024 ολοκληρώνεται και η Δ’ φάση υλοποίησης του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς που εντάσσει και πραγματικά αυτούς τους φορείς ως χρήστες.
Οι ενέργειες αυτές θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ορθότερη αποτύπωση των βεβαιωμένων παραβάσεων και την πορεία τους από τους δήμους με στόχο την εξάλειψη των περιστατικών κακοποίησης.
Πώς αντιμετωπίζονται τα ζητήματα με τα ποιμενικά σκυλιά στην Κρήτη, που συχνά χρησιμοποιούνται για κτηνοτροφικές δραστηριότητες αλλά βρίσκονται σε κακές συνθήκες διαβίωσης;
Η βεβαίωση των παραβάσεων ευζωίας των ποιμενικών σκύλων γίνεται από τα όργανα ελέγχου είτε απευθείας, είτε κατόπιν καταγγελίας προς τον φερόμενο ως ιδιοκτήτη σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 35, ν. 4830/2021.
Υπάρχουν ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης ή ευαισθητοποίησης για τους πολίτες της Κρήτης, ώστε να υιοθετούν υπεύθυνα ζώα και να μην τα εγκαταλείπουν;
Οι δήμοι οφείλουν να ενημερώνουν τους πολίτες για τις υποχρεώσεις των ιδιοκτητών ζώων συντροφιάς μέσω επιμορφωτικών προγραμμάτων, διοργάνωση ημερίδων ή διανομή έντυπου ή ψηφιακού υλικού.
Ακόμη μπορούν να προβάλλουν ενημερωτικά σποτ. Για τη διευκόλυνσή τους η Ειδική Γραμματεία έχει ετοιμάσει και διαθέτει στους δήμους 4 τηλεοπτικά σποτ, με κεντρική θεματολογία τη στείρωση-την κακοποίηση-τις υποχρεώσεις ιδιοκτήτη και την υιοθεσία καθώς και ψηφιακό υλικό σχετικό που μπορούν να χρησιμοποιούν κατά βούληση.
Ποιες είναι οι μελλοντικές προτεραιότητες του Υπουργείου για την προστασία των ζώων συντροφιάς στην Κρήτη; Θα δούμε περαιτέρω ενίσχυση των τοπικών δομών και συνεργασιών;
Φυσικά, η ψηφιακή αποτύπωση των επιχειρησιακών προγραμμάτων των δήμων μέσω της ειδικής πλατφόρμας του ΕΜΖΣ και η αξιολόγησή τους από καθορισμένους Δείκτες Απόδοσης που ορίζονται κεντρικά για όλους από το Υπουργείο αποτελούν μελλοντικές προτεραιότητες για το έτος 2025.
Δεν αφορά μόνο στην Κρήτη αλλά σε όλους τους δήμους. Στρατηγική πυξίδα στόχων και προτεραιοτήτων της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ζώων Συντροφιάς αποτελούν η εκπαίδευση, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και προαγωγή της φιλοζωίας.
Επιπλέον, η ενεργοποίηση και η υποστήριξη των Ο.Τ.Α., η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου και τέλος όλα αυτά θα στοχεύσουν στη βέλτιστη διαχείριση των αδέσποτων που θα οδηγήσει στη σταδιακή μείωση και εξάλειψη του αριθμού τους.