Μετά από 25 χρόνια και μία σειρά από διακρίσεις, ο καθηγητής Αλέξανδρος Σταματάκης επιστρέφει στην Κρήτη για να ηγηθεί των προσπαθειών για τη δημιουργία μιας νέας ερευνητικής κατεύθυνσης στο ΙΤΕ, στον τομέα της Υπολογιστικής Βιοποικιλότητας.
Σε αυτή την προσπάθεια συμπράττουν το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, το Ινστιτούτο Θεωρητικών Σπουδών της Χαϊδελβέργης (HITS) και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης.
Η νέα ομάδα Υπολογιστικής Βιοποικιλότητας (Biodiversity Computing Group – BCG), η εγκατάσταση της οποίας θα ξεκινήσει στις αρχές του 2023, θα βασίζεται στην τεχνογνωσία του ΙΠ-ΙΤΕ στην ανάπτυξη μεθόδων υπολογιστών υψηλής απόδοσης και πληθυσμιακής γενετικής.
Παράλληλα, ο καθηγητής, για έβδομη συνεχή χρονιά, βρίσκεται στον κατάλογο «Highly Cited Researchers 2022» της εταιρείας Clarivate.
Ο ίδιος σε συνέντευξή του στην «Π» εξηγεί τι σημαίνει η έδρα ERA για την Κρήτη και ποιοι στόχοι τίθενται για τα επόμενα χρόνια.
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Τι ακριβώς σημαίνει για την Κρήτη η ίδρυση έδρας ERA στην Υπολογιστική Βιοποικιλότητα;
«Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος εδρών ERA είναι τρεις, να ενισχυθεί η έρευνα στον συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα στην Κρήτη και στο ΙΤΕ συγκεκριμένα (στην περίπτωσή μου την Υπολογιστική Βιοποικιλότητα), να αναστραφεί το brain drain με την προσέλκυση ερευνητών από το εξωτερικό και να προταθούν βελτιώσεις σχετικά με το ερευνητικό και ακαδημαϊκό σύστημα ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστικό σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο».
Τι αποτέλεσμα να περιμένουμε την επόμενη πενταετία;
«Ο στόχος είναι να στήσουμε μια δραστήρια ερευνητική ομάδα με ερευνητές από όλο τον κόσμο που θα αναπτύσσει υπολογιστικά εργαλεία ανοιχτού κώδικα (open source), δηλαδή διαθέσιμα σε όλους τους επιστήμονες, που θα βοηθήσουν στην παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και εντέλει στην ανάπτυξη αποδοτικών προστατευτικών μέτρων, όχι μόνο για μεμονωμένα είδη αλλά και για το οικοσύστημα ως σύνολο.
Ποιο είναι το κίνητρο για έναν επιστήμονα που διαπρέπει στο εξωτερικό να επιστρέψει στη χώρα μας;
«Καταρχάς οι συνθήκες και δυνατότητες που προσφέρει το πρόγραμμα εδρών ERA είναι εξαιρετικές, επιπλέον ύστερα από πάνω από 25 χρόνια στο εξωτερικό θέλαμε να επιστρέψουμε στην Ελλάδα και ειδικά στην Κρήτη όπου διατηρούσαμε πάντα στενούς επαγγελματικούς και προσωπικούς δεσμούς.
Τέλος, η αρχή της πανδημίας με βρήκε στην Κρήτη με γονική άδεια και ουσιαστικά ήδη ζούμε και εργαζόμαστε κατά κύριο λόγο εξ αποστάσεως στην Κρήτη από τις αρχές του 2020».
Πόσο έχει αλλάξει η βιοποικιλότητα στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια, πού οφείλονται οι αλλαγές και τι να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια;
«Δεν υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία για την αλλαγή αυτή ακόμα, αλλά σε γενικές γραμμές η μη αναστρέψιμη απώλεια της βιοποικιλότητας οφείλεται συνδυαστικά στην κλιματική αλλαγή, την υπερβόσκηση, την άσκοπη και υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και την έλλειψη περιβαλλοντικής παιδείας όπως και κατανόησης της αξίας της βιοποικιλότητας».
«Διαφωνώ ότι όλος ο κόσμος το συνειδητοποίησε, γενικά υπήρχε και μια δυσπιστία και καχυποψία σε ένα μέρος των ανθρώπων στους οποίους μίλησα.
Επομένως χρειάζεται να έρθουμε πιο κοντά στους πολίτες, π.χ. μέσα από τα σχολεία και παρουσιάσεις για το ευρύ κοινό. Σίγουρα υπήρξαν ειδικές χρηματοδοτήσεις στη Γερμανία και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εγώ προσωπικά δεν μπόρεσα να ασχοληθώ και πολύ, επειδή ως δυο εργαζόμενοι γονείς παλεύαμε να διαχειριστούμε τα lockdowns με τρία μικρά παιδιά».