Του Ι. Ε. Πυργιωτάκη**
Ο Αύγουστος μαζεύει σιγά-σιγά τις μέρες του και αποχωρεί. Ο Σεπτέμβριος που τον διαδέχεται θα καλέσει τα πανεπιστήμια να υποδεχθούν χαρούμενα νέους και παλαιούς φοιτητές, διδάσκοντες και διδασκόμενους. Όμως από το ιερό αυτό προσκλητήριο θα λείψει το “παρών” της εκλεκτής καθηγήτριας, της αγαπημένης των φοιτητών και των συναδέλφων της, της Κατερίνας Μαριδάκη-Κασσωτάκη. Η καθηγήτρια και η επί δύο θητείες αντιπρύτανης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών δεν θα εμφανισθεί ποτέ πια στο προαύλιο και στα μαθήματα του Πανεπιστημίου, ούτε θα παρευρεθεί στις διεθνείς συνεδριάσεις και συζητήσεις των επιτροπών, εντός και εκτός Ελλάδος. Η Κατερίνα μας παύει πλέον να βρίσκεται ανάμεσά μας ως φυσική παρουσία. Σεργιανά ήδη από τις 6 Ιουλίου εκεί ψηλά στις γειτονιές των Αγγέλων, όπου την κατευοδώσαμε όλοι οι φίλοι στις 9 Ιουλίου από το κοιμητήριο του Χαλανδρίου στην Αθήνα.
Σήμερα βρισκόμαστε ξανά όλοι εδώ στο αγαπημένο της Οροπέδιο για να αποτίσομε φόρο τιμής στη σεπτή της μνήμη. Βέβαια εκεί που βρίσκεσαι εσύ τώρα Κατερίνα, δεν έχεις ανάγκη από τις τιμές και τα ανθρώπινα. Η τιμή μένει εδώ. Σε όλους αυτούς τους σεμνούς και αγνούς κατοίκους του Οροπεδίου, τους Συλλόγους και τα πρόσωπα που είχαν την ιδέα και μόχθησαν για την πραγμάτωση της σημερινής εκδήλωσης. Και δεν μπορώ παρά να επαινέσω και να συγχαρώ, όλους όσοι μετείχαν στην οργάνωση αυτής της σεμνής εκδήλωσης και όσους μετέχουν με την παρουσία τους σήμερα εδώ. Πράγματι με τις πράξεις αυτές αισθάνεται κανείς ότι φυλάει Θερμοπύλες.
Και η δική μου παρουσία αυτό υπηρετεί. Και θέλω να σε διαβεβαιώσω, καλή και αγαπημένη μας Κατερίνα, πως δεν υπήρχε πιο δύσκολο έργο που θα μπορούσα να πράξω για σένα. Αυτό που κάνω τώρα, να βρίσκομαι εδώ, για να εκφωνήσω αυτό το μικρό “αντίο” σε σένα, Κατερίνα μας, είναι ό,τι πιο δύσκολο θα μπορούσε να μου ζητήσει κανείς. Όμως όλοι μας πλέον, αγαπητέ Μιχάλη, θα πρέπει να υποταχθούμε με αυτήν τη σκληρή πραγματικότητα. Με αυτήν πρέπει να συμβιβαστούμε, όσο δύσκολο και όσο σκληρό και αν είναι αυτό.
Γνώρισα την Κατερίνα στις αρχές της δεκαετίας του 1980, από το σύζυγό της, τον αγαπητό συνάδελφο και εκλεκτό φίλο Μιχ. Κασσωτάκη. Ήταν τότε στο ξεκίνημα της πανεπιστημιακής μας καριέρας και είχαμε συσπειρωθεί οι περισσότεροι γύρω από το πρόσωπο του Μιχάλη, ο οποίος αν και κατά τι νεότερος είχε μεγαλύτερη πανεπιστημιακή εμπειρία και μας ήταν χρήσιμη. Εσύ Κατερίνα, υπηρετούσες στη Μ.Ε. ως νεαρά καθηγήτρια της αγγλικής γλώσσας, όπου από τότε ήσουν λίαν προσηνής και η αγαπημένη των μαθητών.
Όμως η Κατερίνα, τύχη αγαθή, ζει κοντά στον μεγάλο δάσκαλο Μιχ. Κασσωτάκη. Ο χαλκέντερος Μιχάλης που έμαθε από την πρώτη στιγμή της ζωής του να αγωνίζεται σκληρά και να αντιμετωπίζει με επιτυχία τα διάφορα εμπόδια, εμπνέει την Κατερίνα για τους δικούς της αγώνες. Έτσι η παρουσία του Μιχάλη θα οδηγήσει την Κατερίνα σε περαιτέρω σπουδές και σε νέες αναζητήσεις.
- Ύστερα από επιτυχείς κατατακτήριες εξετάσεις θα φοιτήσει στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης από όπου θα λάβει το πτυχίο της.
- Αργότερα θα αναχωρήσουν μαζί με τα δύο μικρά παιδάκια τους, τη Φρόσω και τον Γιάννη, για την Αγγλία προκειμένου να φοιτήσει η Κατερίνα στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Reading για το οποίο είχε λάβει υποτροφία.
Έζησα κείνα τα γεγονότα από κοντά και γνωρίζω ότι το εγχείρημα ήταν δύσκολο, γιατί υπήρχαν οι δύο υπερήλικες γονείς του Μιχάλη. Θα γίνει όμως εφικτό χάρη στην ανυποχώρητη θέληση και των δύο και με τη συμπαράσταση της Μαρίας, αδελφής του Μιχάλη. Έτσι το 1989 η Κατερίνα θα λάβει το Μάστερ της Ψυχολογίας από το πανεπιστήμιο του Lancaster και το 1993 το διδακτορικό της από το ίδιο Πανεπιστήμιο.
Ο πρώτος στόχος έχει επιτευχθεί με τους σκληρούς αγώνες και τις θυσίες της Κατερίνας και όλης της οικογένειας. Από εδώ αρχίζει μια νέα σταδιοδρομία, και μάλιστα από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η πρώην φοιτήτρια του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών θα επιστρέψει σε αυτό, όχι πλέον για να φοιτήσει, αλλά για να διδάξει τους φοιτητές του. Και ως αντιπρύτανης τότε, είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι η θητεία σου, Κατερίνα, μένει μια ισχυρή ανάμνηση σε όσους φοιτητές είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν τα μαθήματά σου.
Ακολουθεί, το 1997, η εκλογή στο Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών: Επίκουρη, αναπληρώτρια, τακτική καθηγήτρια και η αναγνώριση θα συνεχισθεί με την εκλογή της Κατερίνας στη θέση αντιπρυτάνεως για δύο συνεχείς θητείες. Και τώρα Κατερίνα μου βρισκόμαστε εδώ όλοι ξανά για να αποτίσομε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη σου.
Όμως, δεν επιθυμώ να συνεχίσω με τη στεγνότητα ενός ακαδημαϊκού βιογραφικού, με χρονολογίες και τίτλους, με την προσφορά σου στην Επιστήμη, τα Γράμματα, στο Πανεπιστήμιο και την Κοινωνία. Αυτά εξάλλου έχουν τονιστεί από τον προλαλήσαντα και άλλους εκλεκτούς συναδέλφους πιο ειδικούς στα θέματα της Ψυχολογίας. Εγώ σαν άνθρωπος απλός βρίσκομαι εδώ και σαν φίλος της οικογένειας. Και θα ήθελα με ένα αστραφτερό φτερό ενός δικέφαλου αητού τη λύρα του Ορφέα να κεντήσω , να τραγουδήσω τις χάρες σου και να θρηνήσω το χαμό σου.
Η τελευταία μας επικοινωνία, Κατερίνα, ήταν λίγο πριν μπεις στο μοιραίο εκείνο χειρουργείο. Μαζί με τον Μιχάλη μού ζητήσατε να διαμεσολαβήσω για έναν γιατρό. Και ήταν μια σύντομη συνομιλία που εξελίχθηκε σε μια νοσταλγική αναπόληση και έναν τελευταίο αποχαιρετισμό. Σου είπα στο τηλέφωνο, αποχαιρετώντας σε, ότι θα περάσω και θα σου ανάψω ένα κεράκι στον Άγιο Μηνά. Στο άκουσμα του Αγίου συγκινήθηκες. Ναι, Γιάννη μου, είπες, κάνε το σε παρακαλώ και σε ευχαριστώ πολύ. Και μίλησες με τόση νοσταλγία γι’ αυτά τα χρόνια και για τη ζωή σου στο Ηράκλειο και την Κρήτη, που ήταν σαν να αποχαιρετούσες την Κρήτη ολόκληρη.
Γι’ αυτό, Κατερίνα,
τώρα που βρεθήκαμε προς τιμήν σου όλοι μαζί εδώ στο πιο όμορφο οροπέδιο της Κρήτης, που τόσο το αγαπήσατε εσύ και ο Μιχάλης, θα ήθελα να σου στείλομε
- όλη την ευωδιά από τα βότανα και τα αρωματικά φυτά της Κρήτης,
- όλο το άρωμα του δίκταμου και του ανθισμένου ασφόδελου από τις πλαγιές του Γιούχτα, στις παρυφές του οποίου έκανες τα πρώτα σου βήματα.
- όλο το άρωμα των λεμονανθών από τα περιβόλια και τους πορτοκαλεώνες της Κρήτης.
- δυόσμο και βασιλικό από τις ασπρισμένες γλάστρες των Αρχανών και την ανθισμένη άλλοτε αυλή της πατρικής σου οικίας,
- Έτσι για να μοσχοβολήσουν οι στράτες σου, στις γειτονιές των Αγγέλων που σεργιανίζεις τώρα μαζί τους
- και να καταλάβουν όλοι εκεί στις νέες σου γειτονιές πως τώρα περνά μια μοσχοβολημένη Κρητικιά, η εντιμότατη πρύτανης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
- Να σου στείλομε, Κατερίνα, όλη την περηφάνια του αίγαγρου και των Λασιθιώτικων Ορέων, έτσι για να τονώνουν την περήφανη περπατησιά σου, την αυτοπεποίθηση και την σεμνότητά σου.
- Θα ΄θελα, ακόμη, να σου χαρίσομε, Κατερίνα, την απεραντοσύνη της γαληνεμένης θάλασσας,
- όλο εκείνο το απέραντο του Κρητικού Πελάγους, όπως το ατένιζες τα καλά εκείνα χρόνια που κατοικούσες στο Ηράκλειο.
- Έτσι, για να το καμαρώνεις ξανά, ν’ απολησμονιέσαι και να ξεχνάς εκείνους που πίκραναν εσένα και το Μιχάλη, αν και -είμαι βέβαιος- τους είχατε συγχωρήσει προ πολλού.
Δεν έχω κάτι άλλο να σου πω, Κατερίνα, παρά μόνο να ευχηθώ η Μεγαλόχαρη που γιορτάσαμε αυτές τις ημέρες τη χάρη Της να παρηγορεί την αγαπημένη σου μητέρα, την Φωφώ. Εκείνη που έχασε το Μονογενή της γνωρίζει καλύτερα παντός άλλου τι σημαίνει παρηγοριά για μια μητέρα που χάνει το παιδί της.
Να ευχηθώ στο Μιχάλη, τον δάσκαλο και συμπαραστάτη σου, στα δυο σας παιδιά, τη Φρόσω και τον Γιάννη και τα δυο μωρά ακόμη εγγονάκια σας, που δεν πρόλαβαν να χαρούν το χάδι της γιαγιάς, υπομονή και κουράγιο. Στον αγαπημένο σου θείο, τον αγαπητό φίλο, πατέρα Ανδρέα Καλλιοντζάκη, να έχει υγεία να σε μνημονεύει πολλά χρόνια. Σε αυτούς και σε όλους εμάς θα λείψεις. Και θα μας λείψεις πολύ. Αλλά, δυστυχώς, αυτή είναι η πανανθρώπινη μοίρα και σε αυτήν είμαστε υποχρεωμένοι να υποταχθούμε όλοι, γιατί άλλη επιλογή δεν έχομε. Εμείς είμαστε θνητοί, όντα πεπερασμένα και μόνος αθάνατος παραμένει ο θάνατος.
Ας είναι ευλογημένο το χώμα της Αττικής γης που σε σκεπάζει!
** Ο Ι.Ε.Πυργιωτάκης είναι ομότιμος καθηγητής και πρ. αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης
* Εκφωνήθηκε στη μνήμη της Κατερίνας Μαριδάκη- Κασσωτάκη