Γαλήνη και κατάνυξη είναι δύο λέξεις που στο μυαλό των πιστών συνδέονται με την εκκλησία. Εκτός από τους ιερείς, οι άνθρωποι που συμμετέχουν στη λειτουργία είναι οι ψάλτες, άνθρωποι που αισθάνονται κοντά στον Θεό και αγαπούν τη βυζαντινή μουσική.
Στην καθημερινή τους όμως ζωή πώς είναι οι ψάλτες; Μπορεί ένας μπάρμαν, ένας υδραυλικός, ένας έμπορος, ένας ξενοδόχος, ένας ερευνητής να πλαισιώνει τον ιερέα;
Η «Π» μίλησε με ψάλτες ενοριών της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου που το επάγγελμά τους δεν … προδίδει αυτή τους την αγάπη!
«Μου προσφέρει ηρεμία»
«Η ενασχόλησή μου με τη βυζαντινή μουσική με έχει ηρεμήσει πάρα πολύ σαν άνθρωπο, πέρα από το γεγονός ότι εμπλουτίζεται η γνώση μου για τη μουσική. Είναι κάτι που μόνο θετικά μπορεί να σου προσφέρει» αναφέρει ο κ. Ιωάννης Δημητρίου, ο οποίος είναι υδραυλικός. Παράλληλα είναι δεξιός ψάλτης στον Ιερό Ναό Αγίου Κύριλλου και Αγίου Εφραίμ στη Φιλοθέη.
«Κατάγομαι από τη Μικρά Ασία, από μικρός άκουγα παραδοσιακά τραγούδια, όταν ήμουν παιδάκι συνεχώς βρισκόμουν στο ιερό. Μου μπήκε το μικρόβιο και… κόλλησα» αναφέρει.
Μαθήτευσε στο πλευρό του κ. Αντώνη Πλαϊτη, στη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Τα παιδιά του, ηλικίας 24 ετών ο γιος του και 19 η κόρη του, πήγαιναν συχνά στην Εκκλησία για να τον παρακολουθήσουν.
Τις καθημερινές, όταν έχει Λειτουργία, αργεί λιγάκι να ξεκινήσει τη δουλειά του. Όμως, στους πελάτες του αρέσει το γεγονός ότι ο υδραυλικός τους είναι ψάλτης!
«Ήταν το μεράκι μου»
«Από μικρός ήθελα να ασχοληθώ με τη βυζαντινή μουσική, ήταν το μεράκι μου, όμως οι συνθήκες της ζωής, η οικογένεια, τα παιδιά δεν το επέτρεψαν. Κάποια στιγμή, γύρω στα 30, το αποφάσισα, σκέφτηκα πως ποτέ δεν είναι αργά» αναφέρει ο κ. Μιχάλης Καβλεντάκης.
Σήμερα είναι επαγγελματίας οδηγός, ξυπνάει καθημερινά στις 4 το πρωί, πηγαίνει στη λαχαναγορά για να προμηθεύσει το σούπερ μάρκετ όπου εργάζεται. Τη μία στιγμή βρίσκεται στο κέντρο της φασαρίας, ακόμα και καυγάδων, και την άλλη στην Εκκλησία, στον Ιερό Ναό του Ευαγγελιστή Ιωάννη στο Χουδέτσι ως δεξιός ψάλτης.
«Πάντα προσπαθώ να φέρομαι ανάλογα με τη θέση του, θέλω να είμαι άνθρωπος» αναφέρει.
Έχει δύο κόρες, 8 και 6 ετών, που τον παρακολουθούν συνήθως στους εσπερινούς.
Έχει εργαστεί στην οικοδομή παράλληλα, έπαιζε μπάσο και κιθάρα στα κρητικά, τα τελευταία χρόνια τον κέρδισε η βυζαντινή μουσική, αφού από παιδί ήταν κοντά στην Εκκλησία.
«Με γεμίζει δύναμη»
Ίσως ήταν μονόδρομος για τον κ. Κωνσταντίνο Πλαϊτη να ασχοληθεί με τη βυζαντινή μουσική. «Από μικρός είχα ακούσματα της βυζαντινής μουσικής, από τη Γ΄ Δημοτικού πήγαινα κάθε Κυριακή στην εκκλησία», αναφέρει. Ο κ. Πλαϊτης είναι αριστερός ψάλτης στην Παναγίτσα, στο Μασταμπά και παράλληλα τραγουδάει λαϊκά σε μαγαζιά ενώ τα καλοκαίρια εργάζεται νύχτα στη ρεσεψιόν ξενοδοχείου. Δεν είναι λίγες οι φορές που εργάζεται όλη τη νύχτα και πηγαίνει κατευθείαν το πρωί στην εκκλησία για να ψάλει.
«Μου δίνει δύναμη και με γεμίζει γενικά η μουσική και ιδιαίτερα η βυζαντινή που με βοηθάει πολύ στο τραγούδι. Όμως δεν μπορεί κανείς να τραγουδάει «ψαλτά» ή να ψάλλει τραγουδιστά» εξηγεί.
Ο κ. Πλαϊτης, ο οποίος είναι σήμερα 25 ετών, αναφέρει πως «δεν υπάρχουν πολλοί νέοι να ασχολούνται με τη βυζαντινή μουσική, συνήθως μετά τα 30 αποφασίζουν να ασχοληθούν. Προσωπικά, όταν αποκτήσω οικογένεια, θα ήθελα να συνεχίσει την παράδοση ο γιος μου, η βυζαντινή μουσική είναι επιστήμη».
Οικογενειακή υπόθεση η ψαλτική
«Η βυζαντινή μουσική είναι οικογενειακή μας παράδοση, ψάλτης ήταν ο προπάππούς μου, είναι ο θείος, ο πατέρας, ο αδελφός και τα ξαδέλφια μου» αναφέρει ο κ. Εμμανουήλ Ρανούτσος, ο οποίος διατηρεί επιχείρηση με αντλητικά μηχανήματα, είδη θέρμανσης κυκλοφορητές.
Η καταγωγή του είναι από το Λουτράκι, ο ίδιος ψάλλει στον Άγιο Κωνσταντίνο, στις εργατικές κατοικίες στο Γάζι, ο πατέρας του στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στο Γάζι και ο αδελφός του στην Αγία τριάδα στο Ηράκλειο.
«Το ψαλτήρι προσφέρει πρώτα από όλα ηρεμία και ευχαρίστηση από την άποψη ότι είμαι εκείνος που κάνει τον κόσμο να επικοινωνήσει με τον Θεό», περιγράφει. Τον βοηθάει ακόμα στις σχέσεις του με τους ανθρώπους, «τα διδάγματα της Εκκλησίας έχουν να κάνουν με την αγάπη» εξηγεί.
Όταν λείπει σε κάποιο επαγγελματικό ταξίδι και μένει μακριά από την εκκλησία, του λείπει, είναι κάτι που τον βοηθάει να συνεχίσει τη βδομάδα.
Ψάλτης, πολύτεκνος και… μπάρμαν
Ο κ. Χαρίλαος Γιαλίτης εργάζεται σε εφημερίδα, ενώ τα καλοκαίρια δουλεύει μπάρμαν σε ξενοδοχείο στην Ελούντα, σχολάει στις 3 τη νύχτα, πηγαίνει στο σπίτι του στην Κριτσά για ένα μπάνιο και στις 6 το πρωί ψάλλει στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου στο Σεληνάρι.
«Ασχολούμαι από μικρό παιδί με τη βυζαντινή μουσική, μου αρέσει, μου δίνει πολλά πράγματα, μου βγαίνει αβίαστα, παρά την κούραση, για αυτό και αντεπεξέρχομαι σε αυτό το λειτούργημα», αναφέρει.
Οι πελάτες του ξενοδοχείου τον γνωρίζουν και δεν τον κερνάνε ποτά. Εξάλλου, οι έλεγχοι της Τροχαίας όλες τις ώρες της νύχτας είναι ιδιαίτερα αυστηροί στην περιοχή.
Σε ερώτηση τι του προσφέρει η ψαλτική απαντά «Γαλήνη, ηρεμία, προσευχή και θα έλεγα ότι μου προσφέρει ένα συναίσθημα ότι το κατάφερα, πήγα, λειτουργήθηκα, έψαλα. Πιστεύω ότι ψάλουμε με τρόπο ώστε ο κόσμος που παρίσταται να μπορεί να προσευχηθεί, να νιώσει την κατάνυξη της προσευχής».
Ο κ. Γιαλίτης έχει τέσσερα παιδιά, ηλικίας 8, 6, 4 και 2 ετών.
«Αισθάνομαι τυχερός»
Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΙΤΕ, στο Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών, είναι ο κ. Παναγιώτης Σαπουντζής, ο οποίος κατάγεται από την Καστοριά και ήρθε στο Ηράκλειο για σπουδές. Μαθήτευσε στη Σχολή της Αρχιεπισκοπής, στο πλευρό του κ. Πλαϊτη, και σήμερα ψάλλει στο λιμάνι της Χερσονήσου.
Ως παιδί ιερέα, έμαθε από μικρός, στην Καστοριά, τα πρώτα βυζαντινά γράμματα και συνέχισε στο Ηράκλειο.
«Η βυζαντινή μουσική είναι ένα παρεξηγημένο είδος μουσικής, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον είδος με μακρινές ρίζες που ανάγονται ακόμα στην αρχαία ελληνική μουσική» αναφέρει και συμπληρώνει πως σήμερα παρουσιάζεται από τα μέσα με παραποιημένο τρόπο, με μία «αμανετζίδικη» εκδοχή, με ανατολίτικο άκουσμα ή με ένα γλυκανάλατο τρόπο.
Η ατόφια όμως μορφή της έχει μία ιεροπρέπεια, μία μυσταγωγία, μία σοβαρότητα χωρίς φωνητικές ακροβασίες, χωρίς αμανέδες.
Ο κ. Σαπουντζής έχει ασχοληθεί, ακόμα, με την κλασική κιθάρα και το κλασικό τραγούδι.
Η ενασχόλησή του με τη βυζαντινή μουσική, «είναι κάτι που με ευχαριστεί πολύ, με ξεκουράζει, χαίρομαι που κάνω το χόμπι μου επάγγελμα, αισθάνομαι τυχερός», αναφέρει.
Έχει δύο παιδιά, 5 ετών και 1 έτους.
Καλύτερη κατανόηση της Εκκλησίας
Διατηρεί ξενοδοχειακή μονάδα στα Μάλια, είναι δάσκαλος κιθάρας και πριν από δέκα χρόνια μπήκε στη ζωή του η νέα του αγάπη, η βυζαντινή μουσική. Ο κ. Μιχάλης Ρουσάκης μαθήτευσε πλάι στον κ. Ανδρέα Γιακουμάκη και είναι σήμερα στο αριστερό ψαλτήρι στον Ιερό Ναό Ευαγγελίστριας στο λιμάνι της Χερσονήσου.
Πέρα από την ηρεμία και τη γαλήνη που του προσφέρει αυτή η ενασχόληση, θέλησε να αφιερωθεί στη βυζαντινή μουσική για να κατανοήσει καλύτερα τη Θεία Λειτουργία. «Για ανθρώπους που αγαπούν και είναι κοντά στην εκκλησία η βυζαντινή μουσική τούς προσφέρει καλύτερη κατανόηση του λειτουργικού μέρους. Πολλοί πιστοί δεν καταλαβαίνουν όσα ακούγονται στην Εκκλησία, δεν ξέρουν για ποιο λόγο πρέπει να σταθούν όρθιοι ή να καθίσουν. Ως ψάλτης, πλέον συμμετέχω κι εγώ ενεργά στη Θεία Λειτουργία», αναφέρει ο ίδιος.
Έχει τρεις κόρες, μαθήτριες στις Γ’ και Α’ Γυμνασίου και Γ’ Δημοτικού, οι οποίες πολλές φορές έχουν την ευκαιρία να τον καμαρώσουν.
Σε ερώτηση αν το γεγονός ότι είναι δάσκαλος κιθάρας τον βοήθησε στην εκμάθηση της βυζαντινής μουσικής, απαντά: «Τα δύο είδη μουσικής, η ευρωπαϊκή και η βυζαντινή, διαφέρουν πάρα πολύ μεταξύ τους, οι κλίμακες είναι διαφορετικές. Μπορώ να πω μάλιστα, ότι όταν σκέφτεσαι με βάση την ευρωπαϊκή μουσική, δεν μπορείς να αποδώσεις σωστά τη βυζαντινή μουσική».