Η «Π» ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΓΡΑΨΕ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Ο 42χρονος Ahmad Salem, η γυναίκα του, η 35χρονη Yasmine, με τα έξι παιδιά τους, τρία αγόρια, τρία κορίτσια και το ένα εγγόνι τους, τον γιο της 18χρονης κόρης τους, Nour, από την Ιορδανία και ο 34χρονος Arian Mohammed, με την γυναίκα του Sanaz Mohammed και τα δύο παιδιά τους, Κούρδοι απ’ το Βόρειο Ιράκ, ήταν οι δύο προσφυγικές οικογένειες οι οποίες με φιλοξένησαν. Και οι δύο πατέρες των οικογενειών καλλιτέχνες. Ξεριζωμένοι απ’ τις πατρίδες τους, με ιδιαίτερα θλιβερές αναμνήσεις τόσο από τους λόγους ξεριζωμού τους, όσο κι από τον τρόπο μεταφοράς τους στην χώρα, δεν σταματούν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης να με εκπλήσσουν. Άνθρωποι φιλικοί, φιλόξενοι, χαμογελαστοί γεμάτοι θέληση για ζωή, γεμάτοι ευγνωμοσύνη για την Ελλάδα που τους φιλοξενεί καθώς και για το πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας που τους παρέχει μια αξιοπρεπή διαβίωση ως την ενσωμάτωσή τους. «Η ζωή είναι ωραία», μου λένε.
Αρχικά, με υποδέχεται η οικογένεια του Ahmad μαζί με την γυναίκα του, την Yasmine. Μπαίνω στο σπίτι, μαζί με την κοινωνική λειτουργό του προγράμματος και τον διερμηνέα, συστήνομαι και με χαιρετούν με μία σφιχτή ζεστή χειραψία και φιλώντας με τρεις φορές σταυρωτά ο καθένας, όπως το συνηθίζουν. Καθόμαστε στο σαλόνι, μιλώντας αρχικά περί ανέμων και υδάτων, μου προσφέρουν ζεστό ελληνικό καφέ, και η κουβέντα αρχίζει…
Την επομένη επισκέπτομαι το σπιτικό του Arian Mohammed και της Sanaz Mohammed. Γνωρίζω τον 9χρονο γιο τους και την 14χρονη κόρη τους, δύο παιδιά γεμάτα χαρά, τα οποία μιλούν τα ελληνικά με μεγάλη ευχέρεια. Συστηνόμαστε με την οικογένεια. Η οικειότητα δεν αργεί να έρθει, όλο γέλια και αστεία. Ξεκίνησε μία συζήτηση η οποία θύμιζε περισσότερο συνάντηση για μεσημεριανό καφέ με φίλους. Απίστευτο το πώς τα φέρνει η ζωή και πού το χαμόγελο ποτέ δεν χάνεται…
Μα ακόμη πιο απίστευτο, το πόσο διαφορετικοί και πόσο ίδιοι είμαστε όλοι μεταξύ μας!
AHMAD SALEM ΚΑΙ YASMINE: Φύγαμε για να γλυτώσουμε από τον μεσήλικα επίδοξο… γαμπρό
«Ο λόγος που φύγαμε ήταν διότι ο 50χρονος ανιψιός μου, ο πρώτος ξάδερφος των παιδιών μου, ήθελε να παντρευτεί την 14χρονη τότε κόρη μου, Νουρ. Η Νουρ, σήμερα είναι 18 χρονών, παντρεμένη με τον ανιψιό της γυναίκας μου, με ένα μικρό γιό.
Στην Ιορδανία υπάρχουν σαν σύστημα ισχυρής εξουσίας οι φυλές. Το κράτος παρεμβαίνει μόνο σε περίπτωση φόνου. Μόνο αν σκοτωθεί κάποιος παρεμβαίνει και φυλακίζει. Οι φυλές δημιουργούν συνεχώς πρόβλημα με το θέμα της παντρειάς, κυρίως στο θέμα της παντρειάς των συγγενών. Εγώ για αυτόν τον λόγο είχα 4 χρόνια προβλήματα. Τα προβλήματα και οι απειλές για τη ζωή μου και της οικογένειάς μου ξεκίνησαν όταν αρνήθηκα να παντρέψω την κόρη μου. Δεν υπολόγιζαν ότι το κορίτσι ήταν 14 χρονών ενώ εκείνος 50 με άλλες 2 γυναίκες. Αυτό ήταν το πρόβλημά μου. Όταν πάντρεψα την κόρη μου με τον ανιψιό της γυναίκας μου, ο δικός μου ανιψιός συνέχισε να επιμένει και αυτήν τη φορά έβαλε στο μάτι την μικρότερή μου κόρη, την 12χρονη Ανουάρ. Είχαμε φτάσει σε σημείο το θέμα να λύνεται μόνο με θάνατο. Φύγαμε για να ξεφύγουμε.
Η κόρη μου, η Νουρ, σήμερα είναι εδώ στην Ελλάδα μαζί μου το ίδιο και ο άντρας της με την οικογένειά του. Έφυγα για να ξεφύγω από τους άλλους, και τελικά βρέθηκα να αντιμετωπίζω εδώ πολύ σοβαρά προβλήματα με τον τωρινό της άντρα. Είναι η 3η φορά τώρα που η Νουρ φεύγει απ’ τον άντρα της και έρχεται εδώ σε εμένα. Την κακομεταχειρίζεται και της έχει δημιουργήσει πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Πλέον δηλώνει πως δεν επιστρέφει. Ωστόσο εγώ είμαι σύμφωνος στο ότι πρέπει να πάρουν διαζύγιο, να μείνουν χωριστά.
“Πούλησα το σπίτι για να φύγω”
Είχα ένα σπίτι και το πούλησα, όλα τα πούλησα, έφτασα στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας. Στην Τουρκία δεν ήμουν πρόσφυγας, είχα σχεδιάσει να μείνω εκεί. Ωστόσο οι άσχημες συνθήκες ζωής με ανάγκασαν να πάρω την απόφαση να φύγω. Εκεί, εισέβαλλαν στο σπίτι μας και μας έκλεψαν δύο χιλιάδες δηνάρια. Αντιμετώπισα πολύ δύσκολες καταστάσεις. Έκανα 5 απόπειρες διαφυγής. Την 1η φορά η τουρκική αστυνομία μας συνέλαβε και μας είχαν 12 ώρες σε ένα κελί, εμένα την γυναίκα μου και τα μωρά χωρίς νερό και φαγητό. Μας απειλούσαν ότι αν τολμήσουμε να ξανακάνουμε απόπειρα να φύγουμε θα μας βρουν τα χειρότερα. Ήμασταν φυλακισμένοι. Αργότερα, αφού προσπάθησα κι άλλες φορές, έμαθα για έναν διακινητή. Οι διακινητές μάς εκμεταλλεύονταν διότι ήξεραν ότι όσοι ζητούν να φύγουν, έχουν τα λεφτά να το κάνουν. Απ’ την πρώτη στιγμή ξέραμε κι εγώ και η γυναίκα μου ότι στην προσπάθειά μου να φύγω ενδεχομένως θα πεθάνουμε, αλλά δεν υπήρχε περίπτωση να γυρίσουμε. Περισσότερο απ’ όλους μας κινδύνευσε το μωρό. ‘Έδωσα όλα μου τα χρήματα μέχρι να καταφέρω εντέλει να ξεφύγω και μπήκα στην Ελλάδα όπως με γέννησε ο Αλλάχ.
Απ’ την Τουρκία πήγαμε πρώτα στο Φαρμακονήσι. Εκεί μας ανέλαβε η ελληνική αστυνομία και μας βοήθησε να φύγουμε με ένα καράβι μεγαλύτερο και μας οδήγησαν στην Λέρο. Ευχαριστώ πάρα πολύ την Ελλάδα και τους αστυνομικούς που μας γλίτωσαν τότε. Τους το είπα τότε, τους ευχαριστώ και τώρα.
“Εδώ αισθάνονται τον άνθρωπο”
Οι εντυπώσεις μου από την Ελλάδα είναι πολύ θετικές. Είναι πάρα πολύ ωραία χώρα, δεν έχω αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα από τους Έλληνες. Εδώ αισθάνονται τον άνθρωπο, έχουν καλό χαρακτήρα. Όταν φτάσαμε, έκαναν πολύ καλό καλωσόρισμα στον κόσμο και εγώ σαν Ahmad το βίωσα αυτό. Μας έβαλαν σε κοντέινερ και ήμασταν καλυμμένοι απ’ όλες τις απόψεις, φαγητό, νερό, περίθαλψη. Έφτασα 27 Δεκεμβρίου και τότε οι Έλληνες λόγω ημερών είχαν άδειες, αλλά παρ’ όλα αυτά δούλεψαν στις άδειές τους για να μας ασφαλίσουν. Αργότερα η Ύπατη Αρμοστεία έκανε καταμερισμό των προσφύγων και ήρθα εδώ στην Κρήτη, όπου το πρόγραμμα πάλι με έχει εξυπηρετήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Δεν έχουμε κανένα απολύτως πρόβλημα με τους Έλληνες, το θέμα μας ήταν οι Τούρκοι οι οποίοι μας βασάνισαν. Στην Τουρκία είναι μουσουλμάνοι στα χαρτιά. Λένε το Ισλάμ με την γλώσσα, δεν το πιστεύουν. Εμείς εφαρμόζουμε ότι λέει η θρησκεία μας. Στο Ισλάμ, δεν γράφει πουθενά για φόνους, όσοι υποστηρίζουν τέτοιες ακρότητες είναι πορωμένοι και δεν ασχολούμαστε με αυτούς.
Οι καλλιτεχνικές ανησυχίες
Η δουλειά μου είναι διακόσμηση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων. Συγκεκριμένα, μπορώ να ζωγραφίζω τρισδιάστατα γραμμικά σχέδια για διακόσμηση, κυρίως σε τοίχους. Τα εργαλεία μου, είναι οι μπογιές τα πινέλα, ένα αλφάδι ένα μέτρο και ένας χάρακας. Τα σχέδια που δημιουργώ έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα και τα τελειοποιώ σύντομα. Μέτρια σχέδια μπορούν να τελειοποιηθούν σε μία ώρα, ενώ τα πολύ πολύπλοκα μόνο σε μία ημέρα. Στην Ιορδανία, με αυτή την δουλειά επιβίωνες.
Ακόμη, μπορώ να δημιουργώ ένα σύστημα ποτίσματος, τύπου σιντριβάνι, το οποίο όμως με ένα ειδικό μοτέρ που λειτουργεί σαν πιεστικό, ανακυκλώνει το ίδιο νερό. Εγώ ξέρω να φτιάχνω κήπους, με πολύ προσεγμένο, μαθηματικό τρόπο. Έχω αντιμετωπίσει όμως πολλά προβλήματα και έχω πιεστεί. Εδώ μου λένε ότι οι δουλειές που γνωρίζω να κάνω, δεν τους κάνουν και μου κατέστρεψαν την ψυχολογία.
Παρ’ όλα αυτά, είμαι ευγνώμων για όλα. Γνωρίζω πως η ζωή είναι ωραία. Έχω λάβει πολλή στήριξη και ιδιαίτερα από το πρόγραμμα, μου αρέσει εδώ. Υπάρχει αισιοδοξία».
ARIAN KAI SANAZ: «Πουλήσαμε τα πάντα για να κάνουμε μια νέα ζωή»
«Φύγαμε από το Ιράκ εξ αιτίας οικογενειακών προβλημάτων. Κινδύνευσε η οικογένειά μας. Αν μπορούσαμε να παραμείνουμε θα το κάναμε διότι δεν υπάρχει ωραιότερο μέρος από την χώρα μας. Προσπαθήσαμε να απευθυνθούμε στις αρχές αλλά παρεμβαίνουν μόνο σε περίπτωση φόνου. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε. Κινδυνεύουμε. Μόνο σε περίπτωση που πεθάνουν όλοι όσοι μας απειλούν θα μπορέσουμε. Εγώ δεν σκέφτηκα να στραφώ στον φόνο. Η λύση μου ήταν να φύγω. Οι άνθρωποι λύνουν τις διαφορές τους με στυλό όχι όπλα.
Βρήκα έναν διακινητή. Αυτός ζήτησε 1.500 ευρώ για το κάθε άτομο. Τα δώσαμε και συμφωνήσαμε τη μεταφορά μας. Ωστόσο, μας είχαν πει ψέματα ότι θα μεταφερθούμε με μία βάρκα 20 μέτρων με 40 άτομα μέσα. Μας πήγαν με αμάξι μέχρι τη βάρκα και όταν αντικρίσαμε ότι η βάρκα στην πραγματικότητα ήταν 12 μέτρα με 83 άτομα μέσα, μάς είπαν ότι όποιος δεν ταξιδέψει και θελήσει να γυρίσει πίσω πρέπει να το κάνει μόνος του, με τα πόδια, περπατώντας 5 ώρες με δική του ευθύνη, διότι το αμάξι δεν αναλαμβάνει επιστροφή.
Ξοδέψαμε 8 μέρες στην προσπάθεια μεταφοράς μας από την Αττάλεια της Τουρκίας μέχρι την Ρόδο. Τις 3 μέρες από αυτές περιμέναμε την άφιξη της βάρκας κρυμμένοι σε ένα δάσος και τις υπόλοιπες 5 μέρες τις αφιερώσαμε μέσα στην βάρκα με αρχικό προορισμό την Ιταλία. Λόγω βάρους και κυμάτων, καταφέραμε να φτάσουμε μέχρι την Ρόδο την 5η ημέρα, ενώ από Αττάλεια για Ρόδο κανονικά είναι 1 ώρα. Στην βάρκα το φαγητό και το νερό τελείωσε στις 3 μέρες. Την 4η και την 5η απλά επιβιώναμε. Είχαμε μόνο μία τουαλέτα για όλους. Αργότερα, όταν μας έπιασαν, μάθαμε πως η βάρκα είχε μέσα φαγητό και προμήθειες των διακινητών αλλά δεν ήθελαν να μας δώσουν. Ήμασταν σε άθλιες συνθήκες. Απλώναμε τα πόδια μας στα πόδια του άλλου. Κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο. Όλοι ήταν Αφγανοί και Άραβες. Ήμασταν οι μοναδικοί Κούρδοι. Η βάρκα διέθετε κάτι σαν κλειστό χώρο, αλλά προφανώς δεν χωρούσαμε όλοι και εμείς μέναμε έξω κυρίως επειδή δεν θέλαμε φασαρίες. Υπήρξαν άτομα τα οποία δημιουργούσαν πρόβλημα. Ενώ έβλεπαν την αποπνικτική κατάσταση, εκείνοι απλώνονταν λέγοντας πως απαιτούν την ελευθερία τους και τον προσωπικό τους χώρο. Είναι οι ίδιοι που δημιουργούσαν πρόβλημα και αργότερα στο camp.
Πουλήσαμε τα πάντα για να κάνουμε μία νέα ζωή. Τα έξοδα όμως ήταν πολλά. Στην Τουρκία καταναλώσαμε πάνω από 10.000 ευρώ στην προσπάθειά μας να φύγουμε περπατώντας ως την Βουλγαρία. Κάναμε δύο φορές απόπειρα να διασχίσουμε 98 χιλιόμετρα με τα πόδια για να ξεφύγουμε, αλλά μας έπιαναν συνεχώς.
Οι πρώτες ημέρες στην Ελλάδα
Στη Ρόδο μας πιάνει το ελληνικό λιμενικό. Ο διακινητής συλλήφθηκε και είναι στη φυλακή. Μας έδωσαν απευθείας φαγητό και μας έκαναν ερωτήσεις για το τι έχουμε πάνω μας, παράνομο ή μη. Τον πρώτο μήνα διαμονής στην Ελλάδα, ήμασταν σαν κρατούμενοι. Οι συνθήκες ήταν άθλιες. Θύμιζε σφαγείο. Ήμασταν περίπου 100 άτομα στοιβαγμένοι στο πάτωμα σε στρώματα και είχαμε 3 τουαλέτες για όλους. Μετά μετακινηθήκαμε σε ένα camp και οι συνθήκες βελτιώθηκαν. Είχαμε φαγητό και περίθαλψη, ωστόσο τα φάρμακα τα πληρώναμε εμείς και ήταν απαραίτητα. Το 90% των ατόμων που έμενε στο camp έπασχε από περίεργα δερματολογικά εξανθήματα. Η συμβίωση είχε και χαρούμενες στιγμές και εντάσεις. Σε ένα σκηνικό μόνο αναμείχθηκα. Τσακώνονταν οι Άραβες με τους Αφγανούς πάλι και η κουνιάδα μου έγκυος χτυπήθηκε. Πήγα να την βοηθήσω και χτυπήθηκα κι εγώ. Μετά τα πράγματα έφτιαξαν και γίναμε φίλοι όλοι. Σε εμάς τους Κούρδους «γεια» μας λες και σε θεωρούμε φίλο.
Η άφιξή μας στην Κρήτη και η επόμενη ημέρα
Μεταφερθήκαμε μετά από 11 μήνες με μεγάλη αξιοπρέπεια στην Κρήτη. Στο Ιράκ ήμουν γλύπτης, ενώ ταυτόχρονα είμαι ζωγράφος. Τώρα δουλεύω, κατασκευάζω και τοποθετώ αεραγωγούς, τα παιδιά πάνε σχολείο και βασικός μας στόχος είναι να μάθουμε καλά ελληνικά, να γίνουμε Έλληνες. Έχουμε δημιουργήσει πολλές συναναστροφές με Έλληνες, κι εμείς και τα παιδιά στο σχολείο. Είμαι πολύ ευχαριστημένος από το πρόγραμμα. Εδώ θέλουμε να μείνουμε».