Πριν από 20 και πλέον χρόνια …πέρασε στην απέναντι όχθη. Σήμερα μάς συστήνεται από την αρχή, αλλά στην ολότητά του. Ζωγραφίζει με το λόγο του και μέσα από …περάσματα, κάποια αβέβαια, πορεύεται στο «παράξενο ταξίδι της ζωής». Καταδύεται σε ανταριασμένες θάλασσες, αναδύεται στο φως, στροβιλίζεται στους κυματισμούς, ίπταται σε χιονισμένες βουνοκορφές, σεργιανίζει σε σκοτεινά σοκάκια συντροφιά με την σκιά των ονείρων του. Γιατρεύει και γιατρεύεται.
«Θέλω μια άλλη ζωή να πω πολλά. Μ’ άλλη ζωή δεν έχει!» γράφει στη νέα του ποιητική συλλογή «Είκοσι χρόνια στην απέναντι όχθη» ο γνωστός γαστρεντερολόγος-ηπατολόγος, κ. Δημήτρης Σαμωνάκης, και μέσα από τις εικόνες του λόγου ερεθίζει τις σκέψεις μας, το συναίσθημά μας, τα ανείπωτα και μυστήρια εσώψυχά μας. Μιλάμε για την ψυχοθεραπευτική επίδραση της τέχνης, απαντάει στο ερώτημα γιατί οι γιατροί έχουν ανάγκη την ποίηση και φυσικά συζητάμε για τη σπουδαία δουλειά που γίνεται στο ειδικό ιατρείο μεταμοσχεύσεων και ηπατωμάτων που λειτουργεί στο ΠΑΓΝΗ, το ένα από τα τρία της χώρας.
Συνοδοιπόρος σε μία δύσκολη και επώδυνη διαδρομή ζωής για τη …ζωή, μοιράζεται μαζί μας συγκλονιστικές στιγμές με ασθενείς του, οι οποίοι έφθασαν μία ανάσα από το θάνατο. Μιλάμε για τις μεταμοσχεύσεις και την ύψιστη προσφορά της δωρεάς οργάνων. Συγκινείται από την ιστορία αγάπης της συζύγου που δώρισε στον άνδρα της τα 2/3 από το ήπαρ της για να του σώσει τη ζωή, και χαίρεται πολύ που άλλος ασθενής του από το Ηράκλειο μεταμοσχεύθηκε ανήμερα του Αγίου Μηνά.
Χτυπάει πολλά καμπανάκια για το αλκοόλ και την παχυσαρκία, επιβεβαιώνει ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση των περιστατικών ηπατοκυτταρικού καρκίνου, την ίδια ώρα όμως, όπως λέει, είναι παρήγορη και ενθαρρυντική η «έκρηξη» θεραπειών την τελευταία διετία.
Οι Κρητικοί δίνουν τα όργανα τους
Το κεφάλαιο μεταμοσχεύσεις ήταν βασικό στην συζήτηση με τον γνωστό γαστρεντερολόγο, ο οποίος έχει εξειδικευθεί στην ηπατολογία και στις μεταμοσχεύσεις ήπατος. Και στο ειδικό ιατρείο μεταμοσχεύσεων και ηπατωμάτων του ΠΑΓΝΗ-ένα από τα τρία που λειτουργούν στην Ελλάδα-γίνεται εξαιρετική δουλειά.
«Το ειδικό ιατρείο συγκεντρώνει τα πιο δύσκολα περιστατικά της ειδικότητας, όπως είναι ο καρκίνος του ήπατος που είναι πολυπαραγοντικός- και δυστυχώς αυξάνονται τα περιστατικά αυτά- και οι μεταμοσχεύσεις του ήπατος που είναι μία θεραπεία προχωρημένη αλλά σωτήρια που αλλάζει τη ζωή των ανθρώπων. Εμείς ως Κρήτη δεν μπορούμε να κάνουμε μεταμοσχεύσεις, συνεργαζόμαστε όμως με τα μεταμοσχευτικά κέντρα, το Ιπποκράτειο στη Θεσσαλονίκη και το Λαϊκό στην Αθήνα καθώς και με πολλά στο εξωτερικό”, υπογραμμίζει ο κ. Σαμωνάκης.
«Έχω δει ζευγάρια να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά μετά από μεταμόσχευση ήπατος, έχω δει ανθρώπους, οι οποίοι ήταν νοσηλευόμενοι σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και τώρα έχουν δημιουργικότητα, έχουν αναπτύξει δραστηριότητα που πραγματικά αξίζει τον κόπο. Αλλά για να το κάνεις αυτό, είναι μία δύσκολη, μακρόχρονη, επίπονη διαδικασία που απαιτεί την συνεργασία πολλών ανθρώπων.
Δεν είναι one man show… Θέλει πολλούς ανθρώπους να συνεργαστούν.
Αυτό που κάνουμε εμείς σε επίπεδο ΠΑΓΝΗ είναι η επιλογή και η κατάλληλη προετοιμασία για να υποβληθούν σε αυτή τη θεραπευτική παρέμβαση που, ας σημειωθεί, η μεταμόσχευση ήπατος είναι η βαρύτερη χειρουργική επέμβαση που γίνεται στο ανθρώπινο σώμα. Και μετέπειτα η παρακολούθηση και η αντιμετώπιση προβλημάτων… Ουσιαστικά τους παντρεύεσαι δια βίου».
Υπέρτατη συζυγική αγάπη και αφοσίωση
-Και τι γίνεται με τη δωρεά οργάνων; ρωτάμε.
-«Δυστυχώς δεν υπάρχει δένδρο απ’ όπου κόβουμε τα όργανα, σχολιάζει. Στην Κρήτη, συγκριτικά με την υπόλοιπη χώρα, είμαστε σε ένα σχετικά καλό επίπεδο. Ο Κρητικός δίνει. Το ΠΑΓΝΗ και το Βενιζέλειο είναι από τα πρώτα νοσοκομεία που δίνουν όργανα για μεταμόσχευση. Αν από την Πολιτεία είχαμε τα κίνητρα στις Μονάδες, έδιναν πόρους ώστε να υπάρχουν άνθρωποι να ασχοληθούν ειδικά με αυτό το θέμα, με την κακή πανδημία των τροχαίων που υπάρχει στο νησί, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, να ήσασταν σίγουροι ότι θα είχε εκτοξευθεί αυτό».
Όμως, υπάρχει και η δωρεά από ζώντα δότη που δε γίνεται ακόμα στη χώρα μας. «Σε εμάς έχουν γίνει τέτοιες μεταμοσχεύσεις στο εξωτερικό και είναι υπέροχο να έρχονται ο δότης με το λήπτη μαζί.
Έρχεται ο μπαμπάς μαζί με το γιο, έρχεται ο σύζυγος με την σύζυγο.
Είχα ένα ζευγάρι που η γυναίκα έδωσε τα 2/3 από το ήπαρ στον άνδρα της, τον οποίο υπεραγαπούσε και πήγε πολύ καλά».
Η μεταμόσχευση Ηρακλειώτη ανήμερα του Αγίου Μήνα
– Ποιό είναι το συναίσθημα μετά από μία επιτυχή μεταμόσχευση;
«Είναι σαν να γυρίζεις στο σπίτι σου μετά από μία κοπιαστική μέρα στο χωράφι, να κάνεις μπάνιο και να αισθάνεσαι ότι σου φεύγει όλη η κούραση… Πρόσφατα, ασθενής μου, από δω από το Ηράκλειο, μεταμοσχεύθηκε στο Ιπποκράτειο την ημέρα του Αγίου Μηνά και με πήρε τηλέφωνο μετά από κάποιες μέρες.
Το πρώτο τηλεφώνημα μετά τη μεταμόσχευση. Χάρηκα πάρα πολύ. Μεγάλη συγκίνηση. Φυσικά δεν θα ξεχάσει ποτέ την ημέρα του Αγίου Μηνά. Ήταν η ημέρα που πήρε τα όργανα..».
Πίνουμε πολύ περισσότερο και δεν προσέχουμε τη διατροφή
Για μία ακόμα φορά χτυπάει «καμπανάκι» ως προς το αλκοόλ αλλά και την παχυσαρκία.
«Θέλετε τα οικονομικά προβλήματα, θέλετε οι δύσκολες συνθήκες που έχουμε περάσει τα τελευταία χρόνια, αυτό δίνει την ώθηση να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη κατανάλωση, ενδεχομένως και φθηνότερου αλκοόλ, ποιοτικά χαμηλότερου.
Πίνουμε σε όλη την Ελλάδα, πίνουμε πολύ στην Κρήτη, αν σκεφτείτε τι γίνεται με τις ρακές στα χωριά. Βέβαια, δεν έχουμε ενδεχομένως την κουλτούρα που έχουν στη δυτική Ευρώπη που θα φύγουν από τη δουλειά και θα πάνε στην παμπ να πιούνε.. Ή έχουν την συνήθεια συχνά να πίνουν χωρίς φαγητό…
Αυτό εμάς κάπως μας σώζει, ότι δηλαδή πίνουμε σε παρέα με φαγητό. Αυτό επιβραδύνει την απορρόφηση και βοηθάει να μην έχεις τόσα θρεπτικά ελλείμματα, αλλά και πάλι η κατανάλωση που γίνεται είναι ιδιαίτερα μεγάλη…».
Τι έδειξε η μελέτη των δύο τελευταίων δεκαετιών
Σύμφωνα με τον κ. Σαμωνάκη, μελέτη του Πανεπιστημίου κατά την οποία συνέκριναν δύο δεκαετίες και ειδικότερα 2000-2010 και 2010-2020 παρατηρήθηκε μία εκθετική αύξηση της αλκοολικής κίρρωσης με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό σε επίπεδο επιπλοκών. «Είναι ξεκάθαρη η μεγάλη αυξητική τάση από την πρώτη στη δεύτερη δεκαετία, άρα χειροτερεύουνε τα πράγματα» υπογραμμίζει.
Ως προς την παχυσαρκία, χαρακτηρίζει λυπηρή ακόμα και την κατάσταση στα παιδιά μας… «Είναι ένα καμπανάκι που δεν το ακούει κανείς και είναι πράγματα συνυφασμένα με την καθημερινότητά μας, πώς τρώμε, πώς πίνουμε, πώς γυμναζόμαστε…».
-Και τι κάνουμε;
Όπως λέει, το ιδανικό είναι η παραδοσιακή διατροφή των παππούδων μας στην Κρήτη, και ακόμα καλύτερα η νηστεία της εκκλησίας. «Η δυνατότητα τρεις φορές το χρόνο να έχεις αυτή την αποτοξίνωση από συγκεκριμένα τρόφιμα, είναι πραγματικά υπέροχο για την υγεία».
Ο Προμηθέας δεν είναι απλώς μύθος, είναι η δύναμη που κρύβουμε μέσα μας
Είναι παρήγορο πάντως ότι το ήπαρ μπορεί να αναγεννηθεί, εάν πάψουμε να το βομβαρδίζουμε με βλαπτικά ερεθίσματα καθώς, όπως λέει ο γιατρός, είναι η χημική βιομηχανία του οργανισμού και είναι ανθεκτικό. «Σας θυμίζω για παράδειγμα το μύθο του Προμηθέα που έτρωγε ένα κομμάτι ο αετός και αναγεννιόταν… Έχει να κάνει με την αναγεννητική ικανότητα του ήπατος».
Όσο για τον καρκίνο του ήπατος, υπάρχουν κακά και καλά νέα. Από τη μία διαπιστώνεται μεγάλη αύξηση των περιστατικών ηπατοκυτταρικού καρκίνου, από την άλλη όμως υπάρχουν καλές επιλογές θεραπειών.
«Εδώ και δύο χρόνια έχει εδραιωθεί ότι και στον καρκίνο του ήπατος, ο οποίος έχει ξεφύγει από τα χειρουργικά όρια και είναι προχωρημένος, υπάρχουν καλές επιλογές που μπορούν να παρατείνουν την επιβίωση, ιδιαίτερα δε αν είναι καλά διατηρημένη η ηπατική λειτουργία.
Υπάρχει ελπίδα και πολύ εντατική έρευνα και πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια, μαζί δυστυχώς με την αύξηση των πολλών περιστατικών ηπατοκυτταρικού καρκίνου, έχουμε καλές επιλογές, οπότε έχουμε όπλα στο οπλοστάσιο μας».
Στην απέναντι όχθη
-Τελικά πώς είναι στην απέναντι όχθη; ρωτάμε.
Χαμογελάει. Εξηγεί ότι για εκείνον η απέναντι όχθη έχει να κάνει με το πέρασμα από την καθημερινότητα που εργαζόμαστε και ζούμε, στον κόσμο της ποίησης και των ιδεών. Ένα πέρασμα που κατά τον Καβάφη δεν έχει γυρισμό…
Θεωρεί ότι το σμίξιμο της ιατρικής με την τέχνη είναι απόλυτα ταιριαστό. «Η ενασχόληση του γιατρού όχι απαραίτητα με την ποίηση, με τη λογοτεχνία και την τέχνη, κάνει καλύτερο το γιατρό και έμμεσα έχει ένα όφελος και ο ασθενής.
Τον φροντίζει ένας άνθρωπος που είναι πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Δεν είμαστε ρομπότ, δεν είμαστε μαθηματικοί τύποι…
Σε μαθαίνει να μιλάς καλύτερα, να κοινωνείς την πληροφορία καλύτερα. Ένας άνθρωπος που έχει ένα bacκground, ευκολότερα θα δώσει μια δυσάρεστη είδηση στον ασθενή ή τον συνοδό του σε σχέση με έναν άνθρωπο που είναι πιο απότομος.
Το να μπορέσει να ψυχολογήσει ή να μιλήσει με ένα διαφορετικό τρόπο, με μία φιλοσοφική διάσταση, αν θέλετε, ακόμα και αυτό νομίζω ότι μετράει».
-Γιατί οι γιατροί έχουν ανάγκη την ποίηση;
«Ίσως γιατί έρχονται σε επαφή με εντονότερες καταστάσεις…
Ένας άνθρωπος μπορεί να εργάζεται σκληρά στην οικοδομή, στο χωράφι, στο βουνό ή στην τράπεζα… Είναι πιο στάνταρ τα πράγματα… Δεν έχει αυτή την ένταση, αυτό το βάθος, αυτό το στρες ή της επαφής με το κενό…».
Όπως εξομολογείται, του αρέσει πολύ να περιγράφει με τα λόγια εικόνες ολόκληρες…
«Δεν τα κατάφερα ως ζωγράφος οπότε μου άρεσε στο λόγο να το αποδίδω αυτό, αλλά στην πορεία η σκέψη, η αντίληψη για το χρόνο που είναι πάρα πολύ μέσα στην προβληματική μου, νομίζω ότι αλλάζει…
Θεωρεί ότι είναι πολύ ενδιαφέρον να παρατηρήσει κάποιος την εξέλιξη ενός ανθρώπου που ασχολείται με τη λογοτεχνία μέσα σε αυτήν την 20ετία.
«Ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό είναι σαν να ξανασυστήνομαι από την αρχή αλλά στην ολότητά μου. Δεν είναι καθόλου απαραίτητο να ψάξει κανείς τι είχα εγώ στο μυαλό μου όταν έκατσα και το έγραψα.
Αν είχα απογοήτευση ή χαρά. Δεν είναι το νόημα αυτό. Αν μιλήσει στην καρδιά σας, για μένα έχει επιτύχει και αξίζει τον κόπο» λέει για το βιβλίο του.