Φτάνοντας στα όρια του ενός αιώνα ζωής θα κλείσει τον κύκλο της λειτουργίας του το ιστορικό αεροδρόμιο Ν. Καζαντζάκη, που θα δώσει τη θέση του στο νέο αεροδρόμιο που κατασκευάζεται στο Καστέλλι.
Αυτή ακριβώς είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου, να προσδιορίσει την επόμενη μέρα για την τεράστια αυτή έκταση που απελευθερώνεται από μια βαριά, οχλούσα δραστηριότητα και να καθορίσει το νέο «πρόσωπο» που θα έχει, σε ό,τι αφορά στις χρήσεις γης, την πολεοδομική και κοινωνική οργάνωση και την οικονομική πραγματικότητα.
Τα σενάρια της επόμενης μέρας, όπως αυτά διαμορφώνονται από το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο, παρουσιάζει σήμερα στην εφημερίδα “Πατρίδα” ο συντονιστής της Ομάδας Μελέτης για το νέο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο για όλο το Δήμο Ηρακλείου, που εκπονεί το Υ.Π.ΕΝ, πολιτικός μηχανικός, πολεοδόμος και χωροτάκτης Γιώργος Ε. Αλεξάκης.
Όπως ο μελετητής σημειώνει, «η απομάκρυνση του αεροδρομίου και η ακόλουθη αξιοποίηση του χώρου αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση των επόμενων δεκαετιών για την πόλη του Ηρακλείου και την ευρύτερη περιοχή επιρροής της. Μπορεί να ιδωθεί ως τη μεγάλη ευκαιρία για την πολεοδομική, οικονομική και κοινωνική αναγέννηση του Ηρακλείου και ειδικότερα της Νέας Αλικαρνασσού.
Η περιοχή μπορεί και πρέπει να αποτελέσει πρότυπο “βιώσιμης αστικής ανάπτυξης”, να εμπλουτιστεί με χρήσεις που άρουν τις χρόνιες αστοχίες που υποβάθμισαν την περιοχή. Ο χώρος του αεροδρομίου και η ευρύτερη περιοχή του δύνανται να υποδεχθούν χρήσεις διοικητικές, εμπορικές, τουρισμού, αναψυχής, κοινωνικής κατοικίας και λειτουργίες μητροπολιτικού επιπέδου με χαρακτηριστικά Υπερτοπικού Πολεοδομικού Κέντρου».
Τι δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν στο χώρο που σήμερα καταλαμβάνει το αεροδρόμιο
Σύμφωνα με τον μελετητή, στο χώρο αυτό μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες και εγκαταστάσεις κρίσιμες όχι μόνο για το δήμο Ηρακλείου, αλλά και για την περιφέρεια Κρήτης, ακόμα και με εθνική σημασία, αξιοποιώντας τη θέση και την καλή οδική και μεταφορική σύνδεση. Με πιο συγκεκριμένα παραδείγματα, μπορούν να αναπτυχθούν εμπορικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες, Γραφεία και Επαγγελματικοί Χώροι, Τραπεζικές Υπηρεσίες, Κέντρα Δημόσιας Διοίκησης (δημοτικού, περιφερειακού, κεντρικού επιπέδου) Συνεδριακά Κέντρα, Χώροι Αναψυχής και Πολιτισμού, Κατοικίες και Προγράμματα Κοινωνικής Κατοικίας.
Ο χώρος του αεροδρομίου είναι ο πρώτος και πιο σημαντικός πυλώνας για το αναζωογονητικό μέλλον του Ηρακλείου
Ο κ. Αλεξάκης απαντώντας σε σχέση με το πώς αξιολογείται η έκταση που σήμερα καταλαμβάνει το αεροδρόμιο, εξηγεί ότι «κατά την πρόσφατη Μελέτη της Α’ φάσης του νέου Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου για όλο το δήμο Ηρακλείου, η Ομάδα Μελέτης (αποτελούμενη από άξιους επιστημονικά συναδέλφους που αγαπούν την πόλη) και εγώ ως ο συντονιστής αυτής της Ομάδας, καταλήξαμε μετά από εξέταση και αξιολόγηση, ότι η αξιοποίηση του χώρου του αεροδρομίου είναι ο πρώτος και πιο σημαντικός πυλώνας για το αναζωογονητικό μέλλον της πόλης του Ηρακλείου, διότι έχει κρίσιμο ρόλο στη χωρική οργάνωση όλης της πόλης και μπορεί να διαδραματίσει νέο πυρήνα οικονομικής ανάπτυξης εάν ενταχθεί σωστά στο στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης.
Η κατάλληλη αξιοποίηση θα βοηθήσει και στη βελτίωση της κυκλοφορίας στην πόλη και θα αυξήσει τους (ελλειμματικούς σήμερα) κοινόχρηστους και κοινωφελείς, δημόσιους και πράσινους χώρους».
Ποιοι είναι οι φόβοι μετά την απομάκρυνση του αεροδρομίου
Όπως εξηγεί ο κ. Αλεξάκης, το 2027, όταν οι λειτουργίες του αεροδρομίου θα μετεγκατασταθούν στο νέο αερολιμένα στο Καστέλλι, υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος, ο οποίος πρέπει να αποφευχθεί. «Ο φόβος μας είναι ο χώρος να παραμένει ως θα έχει τότε, δηλαδή χωρίς Σχέδιο Νέων Χρήσεων, μέχρι να έρθει – μια κατά πάσα πιθανότητα – άνωθεν Κρατική Παρέμβαση για παραχώρηση του χώρου σε πιθανή “τουριστική αξιοποίηση”: μέσω του πολεοδομικού μηχανισμού της Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α.).
Δια αυτής της εξέλιξης, ο χώρος αποκόπτεται από τη συνέχεια της πόλης και δεν επιστρέφεται “ωφέλεια” στην πόλη του Ηρακλείου αλλά και συγκεκριμένα στη Δημοτική Ενότητα Νέας Αλικαρνασσού από τη μακροχρόνια επιβάρυνση από το αεροδρόμιο και την επιβαλλόμενη και αναγκαία ανάταξη.
Ποια είναι η πρόταση των μελετητών;
«Προσδιορίζοντας τις πραγματικές ανάγκες της πόλης η ομάδα των μελετητών στην κατατιθέμενη πρότασή της (προτεινόμενη για επιλογή Σενάριο Ανάπτυξης 2) αναφέρει: από σήμερα κιόλας (και όχι όταν το 2027 όταν θα φύγει το αεροδρόμιο) να σχεδιαστεί (και αυτό θα κάνουμε ευθύς αμέσως στη Β΄ Φάση της Μελέτης) και να συμφωνηθεί (ευελπιστούμε) η Νέα Μεικτή Χρήση του χώρου (οικιστική, τουριστική, αναψυχή, εμπορική, διοικητική), σύμφωνα με τις ανάγκες του Δήμου Ηρακλείου και της Περιφέρειας Κρήτης, με μια Στρατηγική με κοινωνική αποδοχή.
Το 2027 να υλοποιηθεί η Νέα Μεικτή Χρήση των χώρων του αεροδρομίου και των γύρωθεν στρατιωτικών χώρων, που θα συμφωνηθεί σήμερα. Επιτέλους, ας είναι η περίπτωση του αεροδρομίου η αφορμή να μάθουμε να ‘σχεδιάζουμε προγραμματικά’ και όχι ‘κατόπιν εορτής’.
Στην επόμενη Β’ Φάση της Μελέτης του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου για το Δήμο Ηρακλείου (η εκκίνηση της οποίας αναμένεται χρονικά σύντομα) θα προσδιοριστεί το ακριβές μείγμα των προτεινόμενων χρήσεων (οικιστική, τουριστική, αναψυχή, εμπορική, διοικητική), η χωρική και γεωγραφική τοποθέτηση τους και άλλες ουσιώδεις παράμετροι σχεδιασμού (που επηρεάζονται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς, τις ενεργές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, κ.λπ)».
Η «ανάσα» της διπλής ανάπλασης και της κοινωνικής κατοικίας
Σύμφωνα με τον μελετητή, στο χώρο που θα απελευθερωθεί από τη λειτουργία του αεροδρομίου, δύναται να εφαρμοστεί και η ανταλλαγή αδόμητων οικοπέδων και ακινήτων από την υφιστάμενη πόλη με οικόπεδα στο νέο πολεοδομημένο χώρο.
Πρόκειται για την επονομαζόμενη και «διπλή ανάπλαση», η οποία θα έχει πολλαπλά οφέλη για το Ηράκλειο, καθώς θα υπάρχει η δυνατότητα να απελευθερωθούν για τις ανάγκες του Δήμου αδόμητα οικόπεδα που μπορεί να αξιοποιήσει για παράδειγμα στο κέντρο της πόλης, ανταλλάσσοντάς τα με τους ιδιοκτήτες τους οι οποίοι θα μπορούν να αποκτήσουν ένα δικό τους ακίνητο στην ζώνη ανάπλασης.
Ο κ. Αλεξάκης τονίζει ότι εδώ δύναται να εφαρμοστεί παράλληλα και Πρόγραμμα Κοινωνικής Κατοικίας. Στο πλαίσιο της νέας οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής σε συνδυασμό με την αναψυχή, θα εξεταστεί ακόμη και η δημιουργία μιας νέας μαρίνας στο βορειο-ανατολικό τμήμα της έκτασης, όπου η μορφολογία το επιτρέπει. Όμως δε θέλουμε ο χώρος να γίνει “αποθήκη ανεπιθύμητων χρήσεων” από αλλού και να χωροθετηθούν εκεί.
Το τρίτο σενάριο
Σύμφωνα με τον μελετητή, υπάρχει και ένα τρίτο σενάριο της μελέτης στο πλαίσιο της οποίας εξετάστηκε μια άλλη εκδοχή: να δημιουργηθεί ένας νέος Πόλος, με νέα εικόνα διαφορετική και αντίθετη με ό,τι ίσχυε μέχρι τη λειτουργία του αεροδρομίου.
Το 3ο σενάριο προτείνει ο χώρος του αεροδρομίου μετά τη μετεγκατάστασή του, να μετατραπεί μόνο σε ένα μεγάλο πράσινο πάρκο με αθλητικές εγκαταστάσεις, κοινόχρηστους χώρους και κοινωφελείς χρήσεις και Κοινωνική Κατοικία. Όμως οι αντικειμενικοί περιορισμοί του χώρου (σύνθετο ιδιοκτησιακό καθεστώς, λειτουργία ενεργών στρατιωτικών εγκαταστάσεων κλπ.) δεν καθιστούν αυτό το σενάριο υλοποιήσιμο, παρότι επιθυμητό!