Το Παθολογοανατομικό τμήμα του Βενιζελείου, το οποίο διευθύνεται από τη συντονίστρια διευθύντρια κ. Λίντα Γιαννικάκη, είναι το παλαιότερο της Κρήτης και ένα από τα πρώτα εργαστήρια που άρχισαν να λειτουργούν στην Ελλάδα. Το αντικείμενο της δουλειά του είναι πολύ σημαντικό.
Είναι η διάγνωση μιας κακοήθειας, η σταδιοποίηση, πόσο εκτεταμένη δηλαδή είναι η νόσος, η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, ο έλεγχος της ανταπόκρισης στη θεραπεία και η πιθανότητα χρήσεως νεότερων θεραπειών, με την ανίχνευση προβλεπτικών και προγνωστικών βιοδεικτών.
«Συνεργαζόμαστε και συνομιλούμε με όλα τα παθολογοανατομικά τμήματα της Ελλάδας για επιστημονικά θέματα και ανταλλαγές απόψεων και σε δύσκολα περιστατικά με εξειδικευμένα τμήματα της Ευρώπης και ΗΠΑ» λέει στην “Π” η κ. Λίντα Γιαννικάκη, η οποία παρουσιάζει το σπουδαίο έργο που γίνεται στο τμήμα της.
Ένα τμήμα με ιστορικό
Το Παθολογοανατομικό Τμήμα του Γ.Ν.Ηρακλείου Βενιζέλειου – Πανάνειου ιδρύθηκε το 1964, είναι το παλαιότερο παθολογοανατομικό εργαστήριο της Κρήτης και από τα πρώτα εργαστήρια που άρχισαν να λειτουργούν στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα, διευθυντές του τμήματος διετέλεσαν οι κ.κ. Δ. Στειακάκης, Α. Παπαδοπούλου, Μ. Ζώης και Ν. Χρονιάρης και από το 2012 έως σήμερα η κ. Λ. Γιαννικάκη. Χορηγεί τρία χρόνια ειδικότητα, διαθέτει δύο θέσεις ειδικευομένων ιατρών, ενώ κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του έχουν εκπαιδευτεί πάνω από τριάντα ειδικευόμενοι.
Οι άνθρωποι
Σήμερα το Τμήμα είναι στελεχωμένο με τέσσερις μόνιμους ειδικευμένους ιατρούς παθολογοανατόμους, την κ. Λίντα Γιαννικάκη, συντ. δ/τρια, τους κ.κ. Γιώργο Γεωργίου και Παναγιώτη Ιερομονάχου, διευθυντές, την κα Αθηνά Ξεκάλου, επιμ. Α’, και δύο επικουρικούς παθολογοανατόμους, τους κ.κ. Γιώργο Καζαμία και Ευδοξία Χλιάρα. Το παραϊατρικό μόνιμο προσωπικό αποτελείται από δύο Τ.Ε. ιατρικών εργαστηρίων, τις κ.κ. Σοφία Σπανάκη και Μαρίνα Κωστάκη, τον παρασκευαστή κ. Κώστα Μυλωνά, την γραμματέα κ. Γαρυφαλιά Ανδρεαδάκη και τη βιολόγο κα Αλεξία Ράπτη, ενώ απαραίτητοι πλέον για τη λειτουργία του τμήματος, με ανανεούμενες συμβάσεις, εδώ και πέντε χρόνια είναι οι τεχνολόγοι κ.κ. Δήμητρα Νικολαΐδου, Αθανασία Κολλάτου και Κώστας Βεντζιλής. Σε όλη την διαδικασία της επεξεργασίας των δειγμάτων υπάρχει στενή και άρρηκτη συνεργασία όλων των εργαζομένων, ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού. Η διαδικασία επεξεργασίας γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος της χειρονακτικά, με πολύ λεπτές και εξειδικευμένες εργασίες.
Τα επιστημονικά αντικείμενα
Όπως επισημαίνει η συντονίστρια διευθύντρια:
«Στο εργαστήριο γίνεται η παθολογοανατομική, η ιστολογική εξέταση κάθε ιστού, οργάνου ή βιοψίας ενός ασθενούς, που εξαιρείται για διαγνωστικό ή θεραπευτικό σκοπό από όλα τα τμήματα και τις κλινικές του νοσοκομείου. Δεδομένου λοιπόν ότι το νοσοκομείο μας είναι ένα γενικό νοσοκομείο, με οργανωμένες κλινικές και τμήματα όλων των ειδικοτήτων, εξετάζομε ιστούς από όλα τα συστήματα του οργανισμού: βιοψίες από το γαστρεντερικό, ήπαρ, χοληφόρα, πάγκρεας, τον μαστό, τον προστάτη, την ουροδόχο κύστη, το νεφρό, τον τράχηλο και τη μήτρα, το δέρμα, τους λεμφαδένες, χειρουργικά παρασκευάσματα εντέρου, στομάχου, θυρεοειδούς αδένος, γυναικολογικού και ουροποιογεννητικού συστήματος, μαστού…
Κύριο αντικείμενο της δουλειάς μας είναι η ογκολογική παθολογική ανατομία: η διάγνωση μιας κακοήθειας, η σταδιοποίηση, πόσο εκτεταμένη δηλαδή είναι η νόσος, η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, ο έλεγχος της ανταπόκρισης στην θεραπεία και η πιθανότητα χρήσεως νεότερων θεραπειών, με την ανίχνευση προβλεπτικών και προγνωστικών βιοδεικτών. Επίσης συμβάλλουμε στην πρόληψη διαγιγνώσκοντας προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις, ελέγχουμε την πιθανότητα ύπαρξης κληρονομικού καρκίνου παχέως εντέρου, ενώ αντικείμενό μας είναι και οι καλοήθεις παθήσεις, κολίτιδες, γαστρίτιδες, δερματίτιδες, καλοήθεις παθήσεις ενδομητρίου, θυρεοειδούς αδένος, λεμφαδενίτιδες, κλπ, με σκοπό την ακριβή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία.
Είμαστε στη διαδικασία πιστοποίησης και διαπίστευσης της λειτουργίας του τμήματος, ενέργειες που θα συμβάλουν σημαντικά στη διασφάλιση της ποιότητας των εργασιών μας.
Συμμετέχομε επίσης ενεργά στο Ογκολογικό Συμβούλιο του Νοσοκομείου».
Εξειδίκευση και συνεργασία με Ευρώπη και Αμερική
Όπως εξηγεί η κ. Γιαννικάκη:
«Όντες άμεσοι συνεργάτες και αποδέκτες για εξέταση των παρασκευασμάτων των κλινικών του νοσοκομείου, αρκετές από τις οποίες εκτελούν εξειδικευμένες και πρωτοποριακές μεθόδους, εκπαιδευόμαστε παράλληλα, με παρακολούθηση συνεδρίων, ειδικών σεμιναρίων και πολλή μελέτη, για να εξετάσουμε τα παρασκευάσματα αυτά και να δώσουμε τη σωστή διάγνωση. Έτσι, έχομε αξιόλογη εμπειρία και εξειδίκευση στις βιοψίες του γαστρεντερικού και ιδιαίτερα σε βιοψίες με ελάχιστο υλικό, αλλά και σε παρασκευάσματα ορθοκολικών καρκίνων, θυρεοειδούς αδένος, γυναικολογικού και μαστού, προστάτου και ουροποιητικού συστήματος, καθώς και σε νεοπλάσματα του δέρματος.
Για τη μελέτη και διάγνωση περιστατικών που αφορούν σε κακοήθεια εφαρμόζουμε τις τελευταίες επικυρωμένες κατευθυντήριες οδηγίες και τα πρωτόκολλα παγκόσμιων οργανισμών (CAP, WHO, AJCC, FIGO) και της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατομικής (ΕΕΠΑ). Προσπαθούμε, στο πλαίσιοα των δυνατοτήτων μας, να ενημερωνόμαστε καθημερινά και να εμπλουτίζουμε το τμήμα με τις πιο σύγχρονες εξετάσεις. Συνεργαζόμαστε και συνομιλούμε με όλα τα παθολογοανατομικά τμήματα της Ελλάδας για επιστημονικά θέματα και ανταλλαγές απόψεων και σε δύσκολα περιστατικά με εξειδικευμένα τμήματα της Ευρώπης και ΗΠΑ».
Περίπου 8.000 ασθενείς, 14.000 εξετάσεις ετησίως
«Ο αριθμός των εξετάσεων που εκτελούνται στο τμήμα είναι περί τις 14.000 εξετάσεις/έτος από 8.000 περίπου ασθενείς. Περί το 20% αφορούν σε κακοήθειες.
Αυτές αφορούν σε κανονικές ιστολογικές εξετάσεις, σε βιοπτικό ή χειρουργικό υλικό, σε ταχείες βιοψίες, και σε συμβουλευτικές ιστολογικές εξετάσεις. Ο κύριος όγκος των εξετάσεων προέρχεται από τα τμήματα του νοσοκομείου, ενώ ένα μικρό ποσοστό από ιδιωτικά κέντρα ή από άλλα νοσοκομεία της Κρήτης.
Όταν κρίνεται σκόπιμο από τον διαγνώστη ιατρό, πραγματοποιούμε και αξιολογούμε στο μικροσκόπιο επιπλέον ιστοχημικές και ανοσοϊστοχημικές εξετάσεις, απαραίτητες πλέον για τη σύγχρονη και ασφαλή προσέγγιση της παθολογοανατομικής διάγνωσης. Υπάρχει η δυνατότητα εκτέλεσης μιας μεγάλης ποικιλίας βιοδεικτών. Για την τεχνική και διαγνωστική επάρκεια σε αρκετούς από αυτούς, συμμετέχουμε σε σχήματα Εξωτερικού ποιοτικού ελέγχου.
Το Εργαστήριο είναι εφοδιασμένο με όλο τον απαιτούμενο τεχνολογικό εξοπλισμό, ποικίλης χρονολογίας, που απαιτείται για τη σωστή προετοιμασία των δειγμάτων. Οι ιστολογικές απαντήσεις αρχειοθετούνται ηλεκτρονικά, και είμαστε υπερήφανοι για το ότι υπάρχει πλήρες, εύχρηστο, ηλεκτρονικό αρχείο όλων των ιστολογικών εκθέσεων από το 1978».
Εκπαίδευση και έρευνα
Στο τμήμα υπάρχει πρόγραμμα ενδοτμηματικών μετεκπαιδευτικών μαθημάτων σε καίρια θέματα της ειδικότητας και καθημερινή εκπαίδευση των ειδικευομένων, όταν αυτοί υπάρχουν. Γίνεται συστηματική βιβλιογραφική ενημέρωση και παρακολουθούμε συστηματικά τα μετεκπαιδευτικά μαθήματα, συνέδρια και σεμινάρια που διοργανώνει η ΕΕΠΑ και η Ευρωπαϊκή Παθολογοανατομική Εταιρεία (ESP), καθώς και συνέδρια ειδικοτήτων που άπτονται της δικής μας. Επίσης οι ιατροί μας συμμετέχουν ενεργά σαν εκπαιδευτές ή ομιλητές στις παραπάνω δραστηριότητες και παρουσιάζουμε συχνά ενδιαφέρουσες εργασίες από το τμήμα και σε συνεργασία με άλλα τμήματα του νοσοκομείου.
Έχοντας στόχο και την ενημέρωση του κοινού, συμμετέχομε επίσης σε ομιλίες που διοργανώνονται από δημόσιους φορείς της πόλης μας».
Ο μόνιμος στόχος μας
Όπως εξηγεί ο η κ. Γιαννικάκη:
«Σκοπός και μόνιμος στόχος του τμήματος είναι η εκτέλεση της σωστής, ολοκληρωμένης παθολογοανατομικής διάγνωσης με το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ποιότητας και ακολουθώντας τις σύγχρονες παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες για την ειδικότητά μας, προς όφελος των ασθενών μας.
Επομένως πρώτο μας μέλημα είναι η εξασφάλιση των βέλτιστων συνθηκών της καθημερινής λειτουργίας του τμήματος. Άρα στελέχωση του εργαστηρίου με το απαιτούμενο για την εύρυθμη λειτουργία του μόνιμο, ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Το ιδανικό είναι η μονιμοποίηση των ήδη εργαζόμενων στο τμήμα παρατασιακών επικουρικών ιατρών και τεχνολόγων, απαραίτητων πλέον για τη λειτουργία του τμήματος και η πρόσληψη ενός επιπλέον ιατρού και μιας γραμματέως.
- αντικατάσταση των παλαιότερων μηχανημάτων με σύγχρονα, αυτόματα μηχανήματα, τεχνολογίας αιχμής, φιλικής προς το περιβάλλον και το προσωπικό.
- διενέργεια μοριακού ελέγχου μικρής σειράς μοριακών δεικτών, απαραίτητων για την περαιτέρω αντιμετώπιση ογκολογικών ασθενών, που θα ελάττωνε σημαντικά τον χρόνο απάντησης και την ταλαιπωρία των ασθενών.
- συνεχόμενη εκπαίδευση όλου του προσωπικού του τμήματος και εξειδίκευση των νεότερων παθολογοανατόμων του τμήματος σε ειδικά αντικείμενα, χρήσιμα για τη λειτουργία του νοσοκομείου
- προσπάθεια προσέλκυσης νέων ιατρών στην ειδικότητά μας. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη ειδικευόμενων παθολογοανατόμων στην Ελλάδα και αυτό είναι πολύ ανησυχητικό για το μέλλον της ειδικότητας. Το τμήμα μας συμμετέχει ενεργά και με ιατρό του τμήματος στο Δ.Σ., στις προσπάθειες της ΕΕΠΑ να γίνει γνωστή ευρέως η ειδικότητά μας και στις συναντήσεις της με τους αρμόδιους φορείς, για να θεσμοθετηθούν κίνητρα, ώστε οι νέοι ιατροί να επιλέγουν την παθολογική ανατομική ως ειδικότητα.
Μια ειδικότητα σχετικά άγνωστη, αλλά πολύ σπουδαία και καθοριστική σε όλη την πορεία του ασθενούς και παράλληλα μαγευτική σε όποιον έχει την τύχη να την υπηρετεί».