Θα μπορούσε η λύση στην κλιματική αλλαγή να κρύβεται στα… μικρόβια; Η επιστήμονας, Δρ Χριστίνα Παυλούδη, η οποία τους τελευταίους μήνες …μετανάστευσε από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΕΛΚΕΘΕ στο George Washington University, τονίζει πως μπορούν τα μικρόβια να λειτουργήσουν και υπέρ μας, δεσμεύοντας αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα και λειτουργώντας έτσι ανασταλτικά στις δυσάρεστες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
-Από την Κρήτη στην Αμερική, πριν μιλήσουμε για την έρευνά σας ήθελα να μας πείτε ποιές διαφορές εντοπίζετε όσον αφορά στις εργασιακές συνθήκες για έναν ερευνητή;
«Δυστυχώς, οι εργασιακές συνθήκες των επισφαλώς εργαζόμενων στην έρευνα, δηλαδή όλων όσοι εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, είναι δύσκολες. Και αυτό ισχύει τόσο για την Ελλάδα όσο και για το εξωτερικό.
Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή (από τις 14 Νοέμβρη και έπειτα) απεργούν περίπου 50.000 ερευνητές (μεταδιδακτορικοί, υποψήφιοι διδάκτορες και ακαδημαϊκό προσωπικό εκτός μελών ΔΕΠ) στα δέκα πανεπιστήμια της Καλιφόρνια ζητώντας, μεταξύ άλλων, αύξηση μισθών, καλύτερη ασφάλιση και παροχή γονικής άδειας. Οπότε, καταλαβαίνετε ότι οι συνθήκες κάθε άλλο παρά ιδανικές είναι. Τουλάχιστον φαίνεται ότι η κινητοποίηση θα επιτύχει το σκοπό της και θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας των συναδέλφων.
Αυτό που είναι πιο εύκολο ενδεχομένως στις Η.Π.Α. είναι η διευκόλυνση του ερευνητικού έργου από γραφειοκρατική σκοπιά, που είναι ένα μεγάλο πλήγμα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και δυσχεραίνει την έρευνα σε όλα τα επίπεδα».
-Εσείς γιατί αποφασίσατε να φύγετε από την Ελλάδα; Έχετε σκοπό να επιστρέψετε;
«Αποφάσισα να φύγω γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψω σε ένα σχετικά νέο, για εμένα, ερευνητικό τομέα και να μελετήσω οικοσυστήματα στα οποία δε θα μπορούσα να είχα πρόσβαση αν παρέμενα στην Ελλάδα. Επίσης, είναι προς όφελός μου να μπορώ να δουλέψω σε μία άλλη χώρα με τόσο διαφορετική εργασιακή ηθική, με άλλους τύπους χρηματοδότησης κτλ.
Έχω σκοπό να επιστρέψω στην Ευρώπη, για αρχή. Στην Ελλάδα συνεχίζει να είναι πολύ δύσκολη η εύρεση εργασίας τόσο στον ακαδημαϊκό τομέα όσο και στον ερευνητικό τομέα».
Πρόσφατα, το Υπουργείο Παιδείας «κατέβασε» εκπροσώπους αμερικανικών πανεπιστημίων για να γίνουν συνεργασίες με τα ελληνικά ΑΕΙ. Πόσο εφικτό θεωρείτε πως είναι αυτό;
«Νομίζω πως, τα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ελληνικά ερευνητικά κέντρα έχουν, εδώ και πολύ καιρό, αναπτύξει πολλές συνεργασίες με αντίστοιχα ιδρύματα και ινστιτούτα του εξωτερικού. Ίσως κατά κύριο λόγο ευρωπαϊκά, αλλά όπως και να έχει οι Έλληνες ερευνητές πάντα «κυνηγούν» και επιδιώκουν συνεργασίες με φορείς του εξωτερικού. Οπότε, με αυτό το γνώμονα, νομίζω πως είναι εφικτές και συνεργασίες με Πανεπιστήμια των Η.Π.Α.. Εκπαιδευτικά και ερευνητικά, παρόλη την υποχρηματοδότηση, δε νομίζω ότι έχουν κάτι να ζηλέψουν τα ελληνικά ιδρύματα από αυτά του εξωτερικού».
-Ποιο είναι το αντικείμενο της έρευνά σας στην Αμερική;
«Ασχολούμαι με τη μικροβιακή οικολογία σε ακραία οικοσυστήματα, όπως είναι για παράδειγμα οι θερμές πηγές και τα ηφαίστεια. Πρόσφατα ως εργαστήριο οργανώσαμε μία δειγματοληπτική αποστολή στη Χαβάη, προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα «πώς ξεκίνησε και εξελίχθηκε η φωτοσύνθεση».
Μελετώντας μία υποομάδα κυανοβακτηρίων τα οποία είναι μη φωτοσυνθετικά, και που έχουν βρεθεί μεταξύ άλλων και στη Χαβάη, προσπαθούμε να κατανοήσουμε την προέλευση και την εξέλιξη της οξυγονικής φωτοσύνθεσης. Παράλληλα, προσπαθούμε να απομονώσουμε μικρόβια από τα υπό μελέτη οικοσυστήματα, τα οποία στη συνέχεια ενδεχομένως να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για βιοτεχνολογικούς σκοπούς.
Γενικότερα, η διερεύνηση των ακραίων οικοσυστημάτων μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τα όρια της ζωής στη Γη, τόσο στο παρόν όσο και στο παρελθόν, κάτι που είναι κρίσιμο για το πού και πώς πρέπει να αναζητήσουμε ζωή σε άλλους πλανήτες».
-Πώς αναμένεται να επηρεάσει τα μικρόβια η κλιματική αλλαγή;
«Η κλιματική αλλαγή είναι σαφέστατα μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, όχι μόνο ως επιστήμονες αλλά και ως ανθρωπότητα γενικότερα.
Πιο συγκεκριμένα, και σχετικά με τα μικρόβια, είναι πολύ πιθανό η κλιματική αλλαγή να αλλάξει ορισμένες διεργασίες που αυτά επιτελούν και έτσι να ενισχυθεί η απελευθέρωση αερίων του θερμοκηπίου (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο) στην ατμόσφαιρα. Αυτό το γεγονός, με τη σειρά του, θα εντείνει την αύξηση της θερμοκρασίας και μπορεί να ξεκινήσει ένας φαύλος κύκλος που ιδανικά θα θέλαμε να αποφύγουμε.
Ωστόσο, μπορούν τα μικρόβια να λειτουργήσουν και υπέρ μας, δεσμεύοντας αυτά τα αέρια του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα και λειτουργώντας έτσι ανασταλτικά στις δυσάρεστες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Τα μικρόβια λοιπόν μπορούν να έχουν τόσο θετικές και όσο αρνητικές επιδράσεις στην κλιματική αλλαγή, γεγονός που καθιστά απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται σε όλα τα κλιματικά μοντέλα πρόβλεψης για τη θερμοκρασία του πλανήτη».