Συνήθως αποφεύγω, για προφανείς και ευνόητους λόγους, να εκθέτω δημοσίως τις απόψεις μου πάνω σε διάφορα ιατρικά θέματα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και σε στενό, κατά κανόνα, κύκλο συναδέλφων μου.
Όμως, πρόσφατα με το θλιβερό περιστατικό που ήρθε στην επικαιρότητα, στο νοσοκομείο της Πάτρας, οφείλω να ξεδιπλώσω και να εκθέσω εν περιλήψει τη γνώμη μου η οποία δεν αποτελεί αιφνίδια αναλαμπή μεμονωμένης στιγμής, αλλά απόσταγμα σαράντα τριών συναπτών ετών πολύωρης εργασίας σε χειρουργικά τμήματα διαφόρων Νοσοκομείων.
Κι’ αυτό μετά το όργιο των φημών και των γνωμών που διακινούνται και περιφέρονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και να δηλώσω, ευθύς εξ’ αρχής, ότι δεν γνωρίζω κανέναν, ούτε γιατρό ούτε εργαζόμενο στο συγκεκριμένο νοσοκομείο.
Σε μέρα μη εφημερίας, λοιπόν, κάποιος ατυχής μεσήλικας άντρας κατέφυγε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός μεγάλου νοσοκομείου της αχαϊκής πρωτεύουσας παραπονούμενος για πόνο στο στήθος και αντανάκλαση στη ράχη. Θα μπορούσε να μην έχει βρει κανέναν εκεί, δεδομένου ότι το τμήμα σε μέρες μη εφημερίας είναι στην πλειονότητα των περιπτώσεων κλειστό, κλειδωμένο και με κατεβασμένα τα φώτα.
Κι αλλοίμονο αν ήταν συνέχεια ανοιχτό με την πληθώρα των ακριβών μηχανημάτων που κάθε τέτοιο τμήμα διαθέτει! Μια εργαζόμενη που συνάντησε τυχαία, του είπε πως το νοσοκομείο δεν εφημερεύει και να απευθυνθεί στο άλλο, το εφημερεύον της πόλης. Λίγα λεπτά αργότερα και ενώ μεταφερόταν σ’ αυτό από συγγενικό του πρόσωπο, καθ’ οδόν απεβίωσε, πιθανότατα, αλλά όχι αποδεδειγμένα, ακόμα, από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Τραγική αναμφίβολα εξέλιξη, αλλά με βαθύτερες σαφώς προεκτάσεις. Το γεγονός ότι ο θάνατος του συνανθρώπου μας επήλθε με τέτοια ταχύτητα, σημαίνει ότι ακόμα και αν εφημέρευε το νοσοκομείο, το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Άλλωστε δεν είναι δυνατόν και εφικτό να μην πεθαίνουν οι άνθρωποι κάποια στιγμή, ούτε και να σώζονται από τους γιατρούς σε όλες απαραίτητα τις περιπτώσεις, παρά τις φιλότιμες και υπεράνθρωπες προσπάθειές τους.
Ο αρμόδιος υπουργός με τη σειρά του αντέδρασε, ανακοινώνοντας ότι εφημέρευαν εβδομήντα γιατροί στο νοσοκομείο και ότι κάποιος από αυτούς θα μπορούσε να κληθεί εκεί. Παιδίατροι, καρδιολόγοι, κυτταρολόγοι, γυναικολόγοι, αναισθησιολόγοι, βιοχημικοί, μικροβιολόγοι, και ούτω καθεξής.
Ειδικευόμενοι και ειδικευμένοι. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, ακόμα και αν κατέβαινε κάποιος γιατρός στο χώρο των επειγόντων περιστατικών, έστω στην καλύτερη των περιπτώσεων καρδιολόγος, τί θα ήταν σε θέση να προσφέρει άραγε στον δυστυχή ασθενή;
Η διαφορική διάγνωση της συγκεκριμένης κατάστασης έπρεπε να γίνει ταχύτατα και από μεγάλη και πλήρως εξειδικευμένη ομάδα γιατρών η οποία δεν υπήρχε την συγκεκριμένη ώρα στο νοσοκομείο. Και οι πιθανές διαγνώσεις, δεν ήταν καθόλου μα καθόλου ήσσονος σημασίας. Από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, πνευμονική εμβολή, διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής κ.ο.κ., για τους έχοντες στοιχειώδεις ιατρικές γνώσεις.
Ακόμα, όμως, και σε τμήμα πλήρως οργανωμένο σε μέρα γενικής εφημερίας, θα απαιτούνταν πάνω τριάντα με εξήντα λεπτά της ώρας, ίσως μία με δύο ώρες, για να γίνει η σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση και διαθέσιμη ομάδα έμπειρων καρδιολόγων με γνώσεις επεμβατικές, ακτινολόγους, καρδιοχειρουργούς, ικανό αριθμό εξειδικευμένων νοσηλευτών, τουτέστιν αιμοδυναμικό εργαστήριο πλήρως εξοπλισμένο και ετοιμοπόλεμο και ίσως και έτοιμο καρδιοχειρουργικό τμήμα και χειρουργείο.
Κάτι βέβαια που δεν συνέβαινε ειδικά εκείνη τη μέρα. Γιατί ακόμα και να αναζητούσαν όλους εκείνους που δεν εφημέρευαν και βρίσκονταν εκτός του νοσοκομείου, ο χρόνος προσέλευσής τους θα ήταν μακρύς και η τελική έκβαση του ασθενούς δυστυχώς δεδομένη.
Ας πάρουμε, τώρα, τα πράγματα που διαδραματίστηκαν από την αρχή. Η όποια ευθύνη του προσώπου που συνάντησε ο άτυχος ασθενής, πιθανότατα μια νοσηλεύτρια, και στην οποία μπορεί να της καταλογισθεί πιθανή αμέλεια, είναι ότι έκανε το λάθος και τον έδιωξε.
Οι εβδομήντα γιατροί που ανακοίνωσε ο αρμόδιος υπουργός δεν ήταν η ενδεδειγμένη λύση στο πρόβλημα και εκείνη ειδικά την συγκεκριμένη στιγμή. Γιατί θα προσθέταμε, απλούστατα, και κάποιους άλλους στους δήθεν ‘υπεύθυνους’, αμέσως μετά τον θάνατο του ασθενούς με διάφορες αιτιολογίες, εάν εντελώς τυχαία βρίσκονταν εκεί, ή καλούνταν στο σημείο εκείνο επιμόνως!
Θα μπορούσε φυσικά να καλέσει τηλεφωνικά ένα ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ, και να τους ζητήσει να επιληφθούν εκείνοι του προβλήματος. Ακόμα κι’ έτσι, όμως, η κατάληξη πάλι θα ήταν η ίδια! Όμως, και η αντίδραση του υπουργού ήταν υπερβολική, και μάλλον υποκριτική, καθοδηγούμενη προφανώς από την στιγμιαία ικανοποίηση της κοινής γνώμης, η οποία κατά τη συνήθη εν βρασμώ τακτική της, ζητάει θύματα εδώ και τώρα.
Απαίτησε, συγκεκριμένα από τον διοικητή του νοσοκομείου σε παραίτηση. Γιατί; Μα γι’ αυτό που μόλις είπαμε. Ωσάν να είναι εκείνος υπεύθυνος που δεν υπάρχουν γιατροί όλων των ειδικοτήτων στο νοσοκομείο του, γιατί και τα κονδύλια των εφημεριών που διατίθενται για τις εφημερίες είναι τα γνωστά, τουτέστιν συνεχώς μειούμενα. Τι θα μπορούσε να κάνει ένας διοικητής νοσοκομείου, λοιπόν, όταν οφείλει να βαδίσει πάνω στα χνάρια που του έχουν δώσει οι προϊστάμενες αρχές; Απάντηση: Πολλά και τίποτα!
Στα σαράντα και πλέον χρόνια που εργάστηκα στα νοσοκομεία της χώρας μας, μέρα και νύχτα, και το σπουδαιότερο τις περισσότερες φορές με αμοιβή ούτε μια ‘τρύπια’ δραχμή, έμαθα για διοικητές που ήταν αποτυχημένοι βουλευτές συγκεκριμένου κόμματος ωσάν το νοσοκομείο να φάνταζε ως προεκλογική καφενειακή εκδήλωση, απόστρατους στρατιωτικούς που μετέφεραν την επιτελική τους πείρα σε άλλα πεδία ‘μαχών’, κομματικά στελέχη για ανάλογες επιδόσεις, εμπόρους, συνταξιούχους δημόσιους υπαλλήλους και τόσους άλλους από διάφορα αλλότρια επαγγέλματα.
‘Όμως, ο μάνατζερ του νοσοκομείου, σε καλώς ευνομούμενα κράτη, κλείνει στην κυριολεξία τμήματα εάν κρίνει ότι δεν είναι ασφαλή στη λειτουργία τους, ή υπολειτουργούν, και δεν αναμένει την κεντρική απόφαση του υπουργείου. Έχει τελειώσει εξειδικευμένες σχολές διαχείρισης και λειτουργίας των νοσοκομείων μετά τις συνήθεις και βασικές που αφορούν οικονομικά και νομικά ζητήματα. Αυτά ως γενικό υπόβαθρο, χωρίς άλλα περαιτέρω σχόλια δεδομένου ότι δεν μας ενδιαφέρουν, επί του παρόντος.
Δεν γνωρίζω, λοιπόν, το βιογραφικό σημείωμα και τις ικανότητες του διοικητού του νοσοκομείου της Πάτρας, αλλά ερχόμενος στη θέση του, αναλογίζομαι τί θα μπορούσε να κάνει και δεν το έπραξε; Είναι δυνατόν να έχει καθημερινά το νοσοκομείο του σε πλήρη ετοιμότητα και με ποιο τρόπο, άραγε; Προφανώς όχι! Κανένα μεγάλο νοσοκομείο δεν μπορεί να αντέξει το βάρος της συνεχόμενης εφημερίας για πολλούς και ποικίλους λόγους και παρά τις όποιες κεντρικές εξαγγελίες.
Πρώτα-πρώτα δεν διαθέτει τόσο μεγάλο αριθμό εξειδικευμένων γιατρών, ούτε και μπορεί να τους υποχρεώσει σήμερα να εργάζονται σε 24ωρη εφημερία συνεχόμενες μέρες, με την γνωστή απαράδεκτη αποζημίωση κάποιων ‘τρύπιων’ ευρώ! Τελεία και παύλα! Τα μικρά επαρχιακά νοσοκομεία, φυσικά, διαφέρουν αισθητά για τον απλούστατο λόγο ότι αυτά αποστέλλουν τα δύσκολα περιστατικά στα μεγαλύτερα περιφερειακά, μεταβιβάζοντας και την τελική ευθύνη σε αυτά.
Τότε; Η εξώθηση του διοικητού του νοσοκομείου σε παραίτηση ήταν μάλλον άχρηστη. Ούτε πρόσφερε ούτε θα προσφέρει κάτι θετικό στην όλη υπόθεση που συζητάμε.
Αντ’ αυτού, αν θέλουμε κάτι καλύτερο, είναι προτιμότερο να μετατρέψουμε κάποιες από τις αίθουσες των νοσοκομείων μας σε αίθουσες δικαστηρίων που να επιβάλουν ποινές σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, και στις άλλες να συγκεντρωθούν όλοι οι διατελέσαντες έως τώρα διοικητές νοσοκομείων, βουλευτές κομμάτων, κάποιοι υπουργοί με καταγωγή από τις συγκεκριμένες περιφέρειες, μεταξύ των πολλών άλλων που ενεπλάκησαν διαχρονικά και με οποιοδήποτε τρόπο στην υπόθεση των νοσοκομείων μας, και να αναλογισθούν άπαντες τις δικές τους διαχρονικές ευθύνες στην υπόθεση της υγείας από την καθιέρωση του συστήματος υγείας, από τη μακρυνή δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα, πέρα από κομματικές παρωπίδες και σχετικές στρεβλώσεις και αγκυλώσεις.
Και λίγο μετά, αφού συγκεντρωθούν ξανά, να αναλογισθούν τι έφταιξε και ξεριζώθηκαν δεκάδες χιλιάδες γιατροί και πήραν των οματιών τους από ετούτη τη χώρα, και επιπλέον γιατί με τόσο μεγάλο αριθμό νοσηλευτών και νοσηλευτριών που αποφοιτούν ετησίως από τις σχολές μας δεν βρίσκεται ικανός αριθμός να στελεχώσουν τα νοσοκομεία μας στις διάφορες προκηρύξεις που γίνονται αραιά και πού!
Αναμένουμε λοιπόν με αγωνία και ενδιαφέρον το αποτέλεσμα της γνωστής μας ΕΔΕ (Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης) η οποία θα γίνει για το περιστατικό, αλλά προσωπικά αναμένω με έκδηλη περιέργεια τι θα γίνει από τούδε και στο εξής στα παραπάνω σοβαρά ζητήματα. Γιατί όλα τα προαναφερθέντα, συνδέονται πολύ στενά μεταξύ τους!
Αλλά οφείλω να εξομολογηθώ κάτι. Παλιότερα υπήρξα πολλάκις αφελής στη ζωή μου. Σήμερα όχι!
* Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι χειρουργός και διευθυντής του χειρουργικού τομέα στο ΠΑΓΝΗ