Κορυφαίους ιατροδικαστές και ανθρωπολόγους από όλο τον κόσμο αναμένεται να προσελκύσει η Εργαστηριακή Μονάδα Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης που οργανώνει τον Σεπτέμβριο στην Ιατρική Σχολή την ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας.
Για το Τμήμα που καινοτομεί σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο στο πλαίσιο της διερεύνησης βίαιων αλλά και αιφνίδιων θανάτων, το οποίο ιδρύθηκε από τον αείμνηστο καθηγητή Μανόλη Μιχαλοδημητράκη, μιλά στην “Π” η επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας, επίκουρη καθηγήτρια Ιατροδικαστικής κ. Ελενα Φ. Κρανιώτη.
Ο ιδρυτής και οι άνθρωποι της μονάδας σήμερα
Η Εργαστηριακή Μονάδα Ιατροδικαστικής ιδρύθηκε το 1988 από τον αείμνηστο καθηγητή Ιατροδικαστικής Εμμανουήλ Μιχαλοδημητράκη και εδρεύει στο ΠΑΓΝΗ.
Σήμερα, η Μονάδα Ιατροδικαστικής λειτουργεί με ένα μέλος ΔΕΠ (Ελενα Κρανιώτη, Επ. Καθ. Ιατροδικαστικής) με διοικητικό, κλινικό και διδακτικό έργο, 2 επιμελητές Ιατροδικαστικής (Αικατερίνη Κανάκη, ΕΑ Ιατροδικαστικής, Ανδρέας Κοντογιάννης, Επικουρικό ΕΒ), μια νοσηλεύτρια ημιαπασχόλησης (Θεοδώρα Κιούση), 2 νεκροτόμους πλήρους απασχόλησης (Ευστράτιος Κουγιός, Αντώνιος Κατσούνας),
μια βοηθό νεκροτόμου (Αικατερίνη Μουτσάκη), μια ασκούμενη Βιολόγο (Δήμητρα Καρύδα), μία τελειόφοιτη φοιτήτρια Ιατρικής (Δέσποινα Φλουρή), ένα μηχανικό Πληροφορικής (Μιχαλης Καλοχριστιανάκης) και ένα Επιμελητή Β’ Ακτινολόγο (Κωνσταντίνος Σπανάκης) σε ρόλους επιστημονικών συνεργατών. Η Μονάδα Ιατροδικαστικής, ως Πανεπιστημιακή Μονάδα, έχει την αρμοδιότητα να διενεργεί ιατροδικαστικές πράξεις σύμφωνα με την επικείμενη νομοθεσία.
Η διερεύνηση των βίαιων και αιφνίδιων θανάτων
Αντικείμενο της Μονάδας Ιατροδικαστικής είναι η διερεύνηση των βίαιων και αιφνιδίων θανάτων της Ανατολικής Κρήτης (Νομοί Ηρακλείου και Λασιθίου) μετά από παραγγελία από τις αρμόδιες προανακριτικές αρχές (Αστυνομία, Λιμεναρχείο, Πυροσβεστική).
Οι βίαιοι θάνατοι περιλαμβάνουν ατυχήματα πάσης φύσης (τροχαία, πτώσεις, εργατικά ατυχήματα), αυτοκτονίες και ανθρωποκτονίες ενώ οι αιφνίδιοι θάνατοι αφορούν φυσικούς θανάτους ατόμων χωρίς γνωστή ή καταγεγραμμένη παθολογία.
Σε πολλές περιπτώσεις οι σοροί που μεταφέρονται στο εργαστήριο για εξέταση είναι υψηλής αποσύνθεσης λόγω μακράς παραμονής τους σε χερσαίο ή υγρό περιβάλλον με αποτέλεσμα να μην είναι αναγνωρίσιμοι, γεγονός που απαιτεί την ταυτοποίησή τους πριν γίνει οποιαδήποτε άλλη διερεύνηση. Η εξέταση ανθρωπίνων υπολειμμάτων υψηλής αποσύνθεσης αποτελεί αντικείμενο της Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας.
Η Μονάδα Ιατροδικαστικής ασχολείται επίσης με το αντικείμενο της Κλινικής Ιατροδικαστικής στο πλαίσιο του οποίου διενεργεί κλινικές εξετάσεις σε ζώντες για την διερεύνηση πρόκλησης σωματικών βλαβών (τραυματισμό, σωματική κακοποίηση, βιασμό), αν και η πληθώρα τέτοιων περιστατικών διερευνάται παραδοσιακά από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία Κρήτης.
Πρωτιές και καινοτομίες
Σύμφωνα με την κ. Κρανιώτη, από το 2000, η ΜΙ λειτουργεί ως εξειδικευμένο ιατροδικαστικό εκπαιδευτικό κέντρο και προσφέρει τρεις θέσεις ειδικότητας Ιατροδικαστικής για 3 χρόνια ενώ συμμετέχει επίσης στην εκπαίδευση των προπτυχιακών φοιτητών Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και προσφέρει θέσεις πρακτικής άσκησης για φοιτητές Βιολογίας.
Η ΜΙ είναι η πρώτη και μοναδική Πανεπιστημιακή Ιατροδικαστική Μονάδα που πραγματοποιεί αυτόνομα ιατροδικαστική ιστοπαθολογική εξέταση και διάγνωση σε όλα τα περιστατικά που νεκροτομούνται σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ιατροδικαστικές υπηρεσίες της χώρας που αποστέλουν τα ιστολογικά δείγματα σε παθολογοανατομικά εργαστήρια.
Το 2005 δημιουργήθηκε η δεύτερη οστεολογική συλλογή αναφοράς στην Ελλάδα, η κρητική συλλογή, που στεγάζεται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και η οποία αποτελεί συλλογή αναφοράς για την ανακατασκευή βιολογικών προφίλ (φύλο – ηλικία – ανάστημα – φυλετική καταγωγή) ανθρωπίνων υπολειμμάτων αγνώστων στοιχείων σε υψηλή αποσύνθεση, παρέχοντας ανάλογες υπηρεσίες σε ολόκληρη την Κρήτη καθώς και δεδομένα που αξιοποιούνται για διεθνή έρευνα.
Επιπλέον το 2016 η ΜΙ έγινε η πρώτη ιατροδικαστική μονάδα στην Ελλάδα που πραγματοποιεί Μεταθανάτια Υπολογιστική Τομογραφία (PMCT) για τη διερεύνηση βίαιων και αιφνίδιων θανάτων. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 120 εξετάσεις και σε αρκετές περιπτώσεις ανευρέθη η αιτία θανάτου ήδη από την απεικονιστική διάγνωση την οποία επιβεβαίωσε η νεκροτομή.
Η αξία της μεταθανάτιας απεικόνισης αναδείχτηκε μέσα από σημαντικά περιστατικά όπως σε περιπτώσεις ανθρωποκτονιών με πυροβόλα όπλα στις οποίες η εξέταση βοήθησε στην ανακατασκευή του συμβάντος και η τρισδιάστατη ανακατασκευή του σώματος επέτρεψε την παρουσίαση ρεαλιστικών εικόνων στο πλαίσιο της δικανικής διαδικασίας. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2021 Μεταθανάτια Υπολογιστική Τομογραφία με έγχυση σκιαγραφικού (Μεταθανάτια Υπολογιστική Αγγειογραφία).
Πιο πρόσφατα, το 2018 η ΜΙ σχεδίασε και έθεσε σε λειτουργία το πρώτο κλινικό ψηφιακό πληροφοριακό σύστημα (ΙΠΠΑΣΟΣ / IPPASUS) για την υποστήριξη των λειτουργικών αναγκών της μονάδας. Πρόκειται για καινοτόμο σύστημα μοναδικό στην Ελλάδα που αναπτύχθηκε με πόρους της ΜΙ μες σκοπό την εύκολη και ασφαλή καταγραφή και διαχείριση πληροφοριών που αφορούν δικανικές διαδικασίες. Η πιλοτική χρήση του προγράμματος ξεκίνησε το 2020 και έκτοτε ψηφιοποιήθηκαν αναδρομικά τα έτη 2017-2019 και προδρομικά τα έτη 2020-21.
Οι δραστηριότητες της μονάδας για τα έτη 2020-2021 είναι σαφώς επηρεασμένες από την πανδημία COVID-19 η οποία είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των νεκροτομών ενώ παρατηρείται αύξηση των κλινικών εξετάσεων για σωματικές βλάβες.
Σπουδαίο επιστημονικό έργο
Η Μονάδα Ιατροδικαστικής έχει ήδη διοργανώσει το πρώτο συνέδριο Ιατροδικαστικής στην Κρήτη το 2019 με θέμα τη μεταθανάτια απεικόνιση με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης ενώ τον Σεπτέμβριο του 2022 φιλοξενεί την ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας (Forensic Anthropology Society Europe) με ένα εβδομαδιαίο εντατικό Workshop που θα πραγματοποιηθεί στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και αναμένεται να προσελκύσει πολλούς κορυφαίους ιατροδικαστές και ανθρωπολόγους από όλο τον κόσμο και μια επιστημονική Ημερίδα την 1η Οκτωβρίου 2022. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του συνεδρίου:
http://forensic.med.uoc.gr/fase2020/
Η ΜΙ συνεργάζεται στενά με την Ιατροδικαστική Υπηρεσία Κρήτης τόσο σε επίπεδο περιστατικών όσο και ερευνητικά σε συνεργασία με τον προϊστάμενο της κ. Αντώνη Παπαδομανωλάκη, γεγονός που αντικατοπτρίζεται σε πολυάριθμες κοινές δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά την τελευταία δεκαετία. Πρόσφατες δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν την μελέτη των ανθρωποκτονιών στην Κρήτη τα τελευταία 30 χρόνια αλλά και την μελέτη των εργατικών ατυχημάτων την τελευταία 20ετία.
Ο σχεδιασμός του αύριο Σύμφωνα με την επικεφαλής της Μονάδας Ιατροδικαστικής:
“Στα επόμενα έτη αναμένεται η στελέχωση με ειδικευόμενους ιατροδικαστές και η αύξηση της εκπαιδευτικής και ερευνητικής δραστηριότητας σε συνεργασία με κέντρα του εξωτερικού. Ήδη, σε συνεργασία με το Μουσείο Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης οργανώνονται εκπαιδευτικές συναντήσεις και βιωματικές δράσεις με μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου με θέμα την Ιατροδικαστική Ανθρωπολογία. Επιπρόσθετα μελλοντικά θα θεσμοθετηθεί και επίσημα το δεύτερο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα.
Τέλος, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης του ΠΑΓΝΗ και τον Καθ. κ Απόστολο Καραντάνα ευελπιστούμε να δημιουργηθεί το πρώτο Εθνικό κέντρο κατάρτισης στην Μεταθανάτια Απεικόνιση στην Κρήτη.
Webpage: