Να βάλει μπρος τα εργοτάξια των έργων αποκατάστασης της Θεσσαλίας και της μεγάλης παραχώρησης του ΒΟΑΚ, για να μην χαθούν πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 800 εκατ. ευρώ, επιχειρεί το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Με τροπολογία στο χθεσινό νομοσχέδιο για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς, επιταχύνεται η υπογραφή για τον ΒΟΑΚ, ξεπερνώντας τον σκόπελο του προαπαιτούμενου 50% των απαλλοτριώσεων.
Όσο για τα πολυσυζητημένα έργα οριστικής αποκατάστασης των οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών της Θεσσαλίας που καταστράφηκαν από τον Daniel, αξίας 1,35 δισ. ευρώ, διευκολύνεται η εκκίνηση, ξεμπλοκάροντας την προκαταβολή εκτέλεσης με την προσκόμιση ισόποσης εγγύησης προκαταβολής. Αυτή θα ανοίξει χωρίς χρονοτριβή τον δρόμο για τις πρώτες αναγκαίες ενέργειες, από την εγκατάσταση των εργοταξίων ως την επιστράτευση του ενδεδειγμένου τεχνολογικού εξοπλισμού.
Πρόκειται για ένα ακόμη βήμα επιτάχυνσης, καθώς λίγες ημέρες μετά τη θεομηνία, θεσμοθετήθηκαν fast-track διαδικασίες εκτέλεσης έργων σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί σε έκτακτη ανάγκη πολιτικής προστασίας, με εξαίρεση από τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης και τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις.
Έτσι, μετά τη χθεσινή παρουσίαση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, των συμβάσεων, οι Big 4 των κατασκευών μαζεύουν ήδη τα απαραίτητα έγγραφα. Ως εκ τούτου, οι υπογραφές με ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ και ΜΕΤΚΑ, που μοιράζονται τα έργα της Θεσσαλίας, θεωρούνται θέμα ημερών.
Δεν είναι μόνο ότι η έναρξη των «κατεπειγόντων» έργων έχει ήδη καθυστερήσει χαρακτηριστικά, καθώς έχουν παρέλθει δεκαεννέα μήνες από την καταστροφή, αλλά βρισκόμαστε ήδη στο «παρά ένα» για την εκταμίευση των 600 εκατ. ευρώ του RRF ως τον Ιούνιο του 2026.
Όπως διεμήνυσε, μάλιστα, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρίστος Δήμας, οι εργασίες θα εκτελεσθούν κατά προτεραιότητα σε εκείνα τα τμήματα των έργων που χρηματοδοτούνται από το RRF, μέσα στο στενό περιθώριο των δεκαπέντε μηνών. Η υπολειπόμενη χρηματοδότηση θα καλυφθεί από εθνικούς πόρους.
Η δύσκολη εξίσωση του ΒΟΑΚ
Κι ενώ η κλεψύδρα για τη Θεσσαλία φαίνεται να κυλάει πιο γρήγορα, η μεγάλη πρόκληση είναι ο ΒΟΑΚ, με τον πρωθυπουργό να έχει προαναγγείλει την υπογραφή με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ εντός Απριλίου. Για να ανεβάσει στροφές στη συμβασιοποίηση της 35ετούς παραχώρησης του τμήματος «Χανιά – Ηράκλειο», το αρμόδιο υπουργείο αποδεσμεύει την υπογραφή της σύμβασης για παραχωρήσεις έργων εθνικής σημασίας από την προϋπόθεση να έχουν συντελεστεί οι απαλλοτριώσεις σε ποσοστό 50%.
«Καθιερώνεται μια πιο λειτουργική και γρήγορη διαδικασία, καθώς αποσυνδέεται η δυνατότητα υπογραφής από το προαπαιτούμενο ενός ποσοτικού κριτηρίου ως προς τις ήδη συνετελεσθείσες μέχρι την υπογραφή απαλλοτριώσεις. Μόνο όμως εφόσον πληρούνται οι όροι των αρχαιολογικών και περιβαλλοντικών απαιτήσεων και με την πρόσθετη προϋπόθεση να έχει πριν γνωμοδοτήσει το Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων της γενικής γραμματείας Υποδομών, προκειμένου να επαληθεύεται η προσφορότητα και ωριμότητα για την υπογραφή της σύμβασης», εξήγησε στην ολομέλεια του Κοινοβουλίου ο κ. Χρ. Δήμας.
Ειδικότερα, για να προχωρήσει η γρηγορότερη συμβασιοποίηση, οι νέες διατάξεις ορίζουν ότι θα πρέπει να έχει εκπονηθεί και εγκριθεί από το υπουργείο Πολιτισμού, μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η έκθεση αναλυτικής αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, όπως αναφέρει η businessdaily.gr.
Δεύτερη προϋπόθεση αποτελεί να έχει εκπονηθεί έκθεση προεκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, που θα έχει υποβληθεί στην αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος και θα έχει γίνει αποδεκτή από τον προϊστάμενο της γενικής διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής κατόπιν γνωμοδότησης του Κεντρικού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης. Πρόκειται για δύο προϋποθέσεις, οι οποίες σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη πληρούνται στην περίπτωση του ΒΟΑΚ.
Πόροι σε κίνδυνο
Η απειλή, όμως, δεν έχει αρθεί για τα 200 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης που συνδέονται με την πρόοδο της κατασκευής του μεγάλου έργου, μήκους 187 χλμ. και προϋπολογισμού 1,8 δισ. ευρώ. Η συμβασιοποίηση είναι μόνο το ένα βήμα, αφού τα κονδύλια αντιστοιχούν στο 15% του φυσικού αντικειμένου.
Αυτό αφορά σε εργασίες πολιτικού μηχανικού για την αναβάθμιση των υφιστάμενων παρακαμπτήριων οδών Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου, μήκους 51 χλμ. Επίσης, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί στο ίδιο διάστημα, οι εργασίες πολιτικού μηχανικού για τις σήραγγες στα τμήματα Βρύσες – Ατσιπόπουλο (21,9 χλμ.), που περιλαμβάνει δύο κόμβους, και Αμάρι – Σκαλέτα (12,4 χλμ.) με έναν κόμβο. Οι υπόγειες εργασίες, δηλαδή εκσκαφές, θεμελίωση, αποστράγγιση, διάνοιξη οχετών, χωματουργικές και βοηθητικές εργασίες, θα γίνουν σε συνολικό μήκος 14,44 χλμ.
Στελέχη του κλάδου εκφράζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι εφικτό, ειδικά ως προς τις σήραγγες, οι εργασίες να προχωρήσουν κατά προτεραιότητα ενώ το υπόλοιπο έργο θα είναι πίσω. Όσο για το αγκάθι των απαλλοτριώσεων, μπορεί να γίνεται by pass για την υπογραφή, όμως στην εξέλιξη του έργου, μπορούν να βάλουν σοβαρά εμπόδια.
Υπενθυμίζεται ότι για τα δύο μικρότερα τμήματα του ΒΟΑΚ, που προχωρούν το ένα ως δημόσιο έργο και το δεύτερο ως ΣΔΙΤ, συνολικού μήκους μόλις 36 χλμ., οι καθυστερήσεις υπερβαίνουν ακόμα και τη διετία, ενώ και οι τοπικές αντιστάσεις είναι σημαντικές. Ακόμη και οι δικηγόροι του νησιού έχουν «παίξει» καθυστερήσεις, κάνοντας αποχές προκειμένου να μην συζητηθούν οι απαλλοτριώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι για το ένα εκ των τεσσάρων τμημάτων που έχει χωριστεί το έργο «Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος» χρειάστηκαν τέσσερις αναβολές.