Ξεκάθαρη απάντηση από το Δήμο Ηρακλείου σε σχέση με το «τι είδους παλιά πόλη θέλει» ζητά το Τμήμα Ανατολικής Κρήτης του Τεχνικού Επιμελητηρίου, στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου που έχει ανοίξει για την κυκλοφοριακή μελέτη που προωθεί η Λότζια. Όπως διαπιστώνει το Επιμελητήριο καταθέτοντας τις προτάσεις του για τον νέο κυκλοφοριακό σχεδιασμό υπάρχει μια εξαιρετικά κρίσιμη ανατροπή σε σχέση με το παρελθόν, αφού προβλέπονται διαμπερείς κινήσεις στο ιστορικό κέντρο την ίδια ώρα που απουσιάζουν οι βρόγχοι (ως σύστημα εσωτερικής ρύθμισης της κυκλοφορίας οχημάτων).
Στο πλαίσιο αυτό ζητά από το Δήμο να πάρει ξεκάθαρη θέση επί της ουσίας του θέματος και επί των προτάσεων της μελέτης, και να πει στους δημότες τι παλαιά πόλη επιθυμεί, με τι χρήσεις και με ποιες δυνατότητες πρόσβασης σε μόνιμους κατοίκους και επισκέπτες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «σε απλά λόγια, αυτό που λέμε είναι ότι δεν αποφασίζει τις βασικές προσδοκίες του σχεδιασμού ο μελετητής, αλλά ο Δήμος που είναι “ο κύριος του έργου” και η δημοτική αρχή που είναι αυτή που αναλαμβάνει την ευθύνη.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο εκτιμά συνολικότερα ότι η μελέτη μπορεί να αποσυμφορήσει σημαντικά το κέντρο με την προϋπόθεση όμως να διατηρήσει τη δυνατότητα εξυπηρέτησης της κατοικίας και να αποφευχθούν οι πεζοδρομήσεις με μόνο στόχο την τόνωση του εμπορίου. Παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι η λύση να φτιαχτούν πρώτα οι πεζόδρομοι και μετά όλα τα άλλα δεν θα πρέπει να αποτελεί επιλογή καθώς κυκλοφοριακά θα συνεχίσουμε στο σημερινό χάος όπου οι δρόμοι αυτοί είναι ήδη κλειστοί.
Τα θετικά και τα φάουλ της μελέτης
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του TEE ΤΑΚ αυτό που ο παρατηρητής αποκομίζει από την μελέτη, είναι ότι προσπαθεί (και σε μεγάλο βαθμό το πετυχαίνει) να βάλει μια τάξη στην σημερινή κατάσταση και να βάλει σε ένα καθεστώς ‘νομιμότητας’ έργα τα οποία έγιναν ή γίνονται την περίοδο αυτή (open mall, πεζοδρομήσεις βασικών οδών Δικαιοσύνης κ.α.). Δηλαδή έρχεται να καλύψει και θεσμοθετήσει πολιτικές αποφάσεις που ελήφθησαν και ήδη υλοποιούνται ή έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
Να προτεραιοποιηθούν οι ποδηλατοδρόμοι με το σωστό πλάτος
Ωστόσο διαπιστώνει ότι κάποιες προτάσεις της μελέτης, δεν είναι συμβατές με την ισχύουσα νομοθεσία και ως εκ τούτου δεν θα μπορούν να ληφθούν οι σχετικές εγκρίσεις, με κίνδυνο να μείνουν στα χαρτιά. Όπως για παράδειγμα τα προτεινόμενα ελάχιστα πλάτη ποδηλατοδρόμων (ΦΕΚ 1053/Β/14.4.2016) τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδίασμά.
Ακόμα παρατηρείται σχετική ασυμβατότητα των κατευθύνσεων που προτείνονται από το υπό διαβούλευση ΣΒΑΚ (που είναι θεωρητικά υπερκείμενος σχεδιασμός), με κάποιες από τις προτάσεις της μελέτης (ενδεικτικά αναφέρονται η μη διαμπερής διέλευση οχημάτων από το κέντρο και οι ποδηλατοδρόμοι Δημοκρατίας προς Πλ. Ελευθερίας- Μποφώρ). Και αυτό είναι προβληματικό, καθόσον ο ‘εργοδότης’ είναι ο ίδιος, άρα θα έπρεπε οι μελετητές να έχουν τις ίδιες οδηγίες.
Δίνονται συγκεκριμένες-δεσμευτικές λύσεις σε περιοχές που ήδη είναι σε εξέλιξη διαδικασίες αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στην ανάπλαση της περιοχής από Π. Γεωργιάδη έως Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου οι προτεινόμενοι από την μελέτη κυκλικοί κόμβοι, στερούν σημαντικό χώρο που πιθανά θα είχε άλλη χρήση (όπως η διαμόρφωση της Δημοκρατίας σε οδό με δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση).
Το δίκτυο ποδηλατοδρόμων που προτείνεται από τη Μελέτη φαίνεται να αποτελεί λύση μακροχρόνιου σχεδιασμού, αφήνοντας το ποδήλατο εκτός του άμεσου μέλλοντος εφαρμογής. Ταυτόχρονα ο σχεδιασμός άμεσων επεμβάσεων στις διάφορες διασταυρώσεις, φαίνεται να μην το συμπεριλαμβάνουν στις οδούς Δημοκρατίας, Ανεμογιάννη, Μποφώρ, στη διαδρομή της εισόδου από την οδό Έβανς αλλά και στο παραλιακό μέτωπο εντός Παλιάς Πόλης. Είναι σαφές λοιπόν ότι εφόσον ορίζονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την αναβάθμιση των κόμβων που δεν περιλαμβάνουν το ποδήλατο, αυτό θα είναι δύσκολο να διορθωθεί στο μέλλον.
Η βασική πρόταση της μελέτης δεν το συμπεριλαμβάνει σε καμία εκ των προτάσεων άμεσης εφαρμογής της και κατά την άποψή μας θα πρέπει να βελτιωθεί εισάγοντας ‘κατ’ ελάχιστον’ μία σημαντική διαδρομή. Επιπρόσθετα, τοποθετούνται ποδηλατοδρόμοι σε αμιγώς εμπορικό τμήμα (όπως η 25ης Αυγούστου), με εξαιρετικά υψηλό φόρτο πεζών, αλλά και σε περιοχές όπου η λειτουργία δρόμων ως διπλής κατεύθυνσης προκαλεί μείωση του χώρου κίνησης των πεζών σε μη επιτρεπτά όρια (Λ. Καλοκαιρινού, Αγίου Μηνά, Γιαμαλάκη και Έβανς), οδοί που για να φιλοξενήσουν το ποδήλατο αλλά και την άνετη κίνηση των πεζών και ΑΜΕΑ θα πρέπει να μονοδρομούνται στο βασικό σενάριο.
Υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση υποπεριοχών μέσα στην πόλη, και δεν είναι κατανοητός ο λόγος με δυνητικά προβλήματα για τους μόνιμους κατοίκους επιμέρους περιοχών ή και οριστική απομάκρυνσή τους. Πχ τμήματα όπου αναπτύσσεται έντονο δίκτυο δρόμων ήπιας κυκλοφορίας και ποδηλατοδρόμων (όπως η περιοχή νότια της οδού Αβέρωφ) ενώ σε άλλα κυριαρχούν αποκλειστικά οι πεζόδρομοι. Γενικά υπάρχουν τμήματα (με όμοιες ή σχετικές χρήσεις γης) που επιτρέπεται σχεδόν παντού η υπό όρους κίνηση οχημάτων και τμήματα που πρακτικώς απαγορεύεται.
Ποιος είναι ο στόχος;
Το ΤΕΕ ΤΑΚ στην παρέμβαση του σημειώνει ότι «υπάρχουν κάποιες λύσεις μη κατανοητές, εάν η πραγματική επιθυμία είναι ο περιορισμός της χρήσης των αυτοκινήτων στην παλαιά πόλη, όπως η πρόταση διαμόρφωσης κίνησης στην Πύλη Ιησού (Καινούρια πόρτα), στην οποία μάλιστα προτείνονται “αντικρουόμενες συνθήκες κυκλοφορίας” όπως η συνύπαρξη τεσσάρων ρευμάτων κυκλοφορίας (με την λογική δύο χωριστών διαδρομών) και δύο ποδηλατοδρόμων “άμεσης” εφαρμογής, ενώ προβλέπονται και ελάχιστου πλάτους πεζοδρόμια σε μία εκ των σημαντικότερων εισόδων της πόλης.
Είτε το θέλουμε είτε όχι, ο χώρος που διατίθεται στην περιοχή δεν επαρκεί και η προτεινόμενη χρήση του δικτύου αντίκειται στη βασική φιλοσοφία». Το ΤΕΕ ΤΑΚ κρίνει ότι οι περισσότεροι από τους προτεινόμένους κόμβους είναι στην σωστή βάση σχεδιασμού. Βασική ένσταση υπάρχει για την Πύλη Ιησού και μικρότερες για την πλατεία 18 Άγγλων, όπου πιθανά θα έπρεπε να μελετηθεί κόμβος τύπου “Τ” στην έξοδο Μητσοτάκη και να καταργηθεί ο κυκλικός κόμβος (ο οποίος μετά την πεζοδρόμηση της 25ης Αυγούστου ΔΕΝ έχει λόγω ύπαρξης εκτός της αναστροφής στο σημείο).
Αγκάθι η στάθμευση
Το Επιμελητήριο εκτιμά ότι το ζήτημα της στάθμευσης στο ιστορικό κέντρο κρίνεται σκόπιμο να μελετηθεί το δυνατόν πιο αναλυτικά προβλέποντας εκτός της ενεργοποίησης των ήδη υφιστάμενων χώρων στα Ενετικά Τείχη και δημιουργία επιπλέον χώρων στάθμευσης στην περίμετρο της πόλης και ιδιαίτερα στα ανατολικά της πόλης, όπως πλησίον των Ικάρου/ Μποφώρ/ Δημοκρατίας καθώς και στα δυτικά της πόλης όπως προ της εισόδου στη Χανιώπορτα.
Επιπρόσθετα προτείνεται η δέσμευση υφιστάμενων θέσεων σε λειτουργούντες χώρους στάθμευσης για μόνιμους κατοίκους δωρεάν ή έναντι χαμηλού αντιτίμου (πχ χώροι Λαχαναγοράς, Πολιτιστικού Κέντρου ή άλλων ιδιωτικών χώρων). Ανάλογη πρακτική προτείνεται ως κατεύθυνση και προς τους ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων π.χ. μόνιμα εργαζόμενοι του κέντρου. Ειδικές θέσεις στάθμευσης που εξυπηρετούν μονάδες υγείας (πχ Ασκληπιείο) ή ανάγκες τροφοδοσίας και ΑΜΕΑ, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με ειδικές θέσεις για άλλες επαγγελματικές ομάδες και κρίνεται σκόπιμο να επανεξεταστεί η διατήρηση μεμονωμένων θέσεων στην περιοχή Ζωγράφου, Γιάνναρη.