Απαντήσεις σε πολλά και κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν το μέλλον της διαχείρισης των υδάτων σε όλη την Κρήτη έδωσε σήμερα στο «Ράδιο Λασίθι» ο διευθύνων σύμβουλος της Ολλανδικής εταιρείας HVA, Mιλτιάδης Γκουζούρης.
Η HVA είναι η εταιρεία που, μετά τη Θεσσαλία, έχει αναλάβει την εκπόνηση μελέτης για τη βέλτιστη διαχείριση των υδάτων άρδευσης και ύδρευσης σε όλη την Κρήτη με στόχο να προκύψουν συγκεκριμένες προτάσεις για έργα που πρέπει να γίνουν, καλύτερη διαχείριση των υφιστάμενων και βέβαια την Ενιαία Διαχείριση Υδάτων σε όλο το νησί από ένα φορέα.
«Το αντικείμενο του έργου μας είναι η δημιουργία ενός γενικού σχεδίου, ενός master plan, που θα περιλαμβάνει τρόπους για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων, την εύρεση και διαθεσιμότητα αρδευτικού νερού, και την εξασφάλιση του πόσιμου νερού που θα συμβαδίζει με τις ανάγκες των πολιτών και τις αυξημένες ανάγκες του τουρισμού», εξηγεί ο κ. Γκουζούρης.
Το σχέδιο αυτό προβλέπει τη δημιουργία ενός υδρολογικού μοντέλου που θα προσομοιώνει την κατάσταση στο νησί, λαμβάνοντας υπόψη διαφορετικά σενάρια, όπως έντονη βροχόπτωση ή παρατεταμένη ξηρασία. Το υδρολογικό μοντέλο θα επιτρέπει την πρόβλεψη μελλοντικών αναγκών και θα βοηθά στη λήψη αποφάσεων για την αποδοτικότερη διαχείριση των υδάτων, διασφαλίζοντας ότι το νησί θα μπορεί να ανταποκριθεί σε κρίσιμες καταστάσεις.
Ένα σημαντικό στοιχείο της μελέτης είναι η προστασία από πλημμυρικά φαινόμενα, όπως αυτά που έπληξαν τη Θεσσαλία με την καταιγίδα ‘Daniel’. Στην Κρήτη, τα φράγματα θα παίξουν καίριο ρόλο στη διαχείριση των υδάτων, ενώ οι ομάδες της HVA έχουν ήδη πραγματοποιήσει επιτόπιες επισκέψεις σε περιοχές του νησιού για να εκτιμήσουν τις δυνατότητες βελτίωσης των υποδομών. “Εξετάζουμε αν τα φράγματα μπορούν να διαχειριστούν περιπτώσεις κρίσεων, όπως υπερχειλίσεις και τι σημαίνει αυτό για τα χωριά που βρίσκονται κοντά στα φράγματα”, προσθέτει.
Η εύρεση και διαθεσιμότητα αρδευτικού νερού είναι επίσης κρίσιμη για τη γεωργική παραγωγή του νησιού. Οι αλλαγές στις καλλιέργειες, όπως η μεταστροφή από την ελιά στο αβοκάντο, απαιτούν περισσότερους υδάτινους πόρους, γεγονός που καθιστά τη σωστή διαχείριση ζωτικής σημασίας. Η HVA θα προτείνει λύσεις που θα εξασφαλίσουν επαρκές νερό για τις καλλιέργειες, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθεσιμότητα πόρων και τις ανάγκες της κάθε περιοχής. «Πρέπει να δούμε ποιες καλλιέργειες είναι βιώσιμες με βάση τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους και να προτείνουμε εναλλακτικές που θα εξασφαλίσουν τη διατροφική αυτάρκεια και την οικονομική ανάπτυξη του νησιού», σημειώνει ο κ. Γκουζούρης.
Στο πλαίσιο της συνολικής διαχείρισης των υδάτων, η HVA αναλαμβάνει επίσης να καθορίσει τη διαδικασία ενιαίας διαχείρισης από έναν φορέα. «Δεν λέμε ότι ο φορέας θα είμαστε εμείς ή κάποιος άλλος ιδιώτης», διευκρινίζει ο κ. Γκουζούρης. «Αυτός μπορεί να είναι ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ), ο οποίος διαθέτει ήδη τεχνογνωσία και ικανά στελέχη». Η μελέτη θα περιγράψει τις αρμοδιότητες του διαχειριστή, τη διαδικασία ελέγχου και τον τρόπο με τον οποίο θα λαμβάνονται αποφάσεις για ζητήματα, όπως η χορήγηση αδειών γεωτρήσεων και η κατανομή του νερού. Η ενιαία διαχείριση θα συμβάλει στην αποφυγή κατακερματισμένων πρωτοβουλιών που συχνά δημιουργούν προβλήματα και ανισότητες στη διανομή των υδάτινων πόρων. Επιπλέον, οι κλιματικές αλλαγές δημιουργούν νέες προκλήσεις, με τον κ. Γκουζούρη να επισημαίνει ότι τα δεδομένα για τις βροχοπτώσεις και τις θερμοκρασίες αλλάζουν συνεχώς, και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τα πιο ακραία σενάρια.
Η χρηματοδότηση της μελέτης γίνεται από την εταιρεία ΤΕΡΝΑ, χωρίς καμία περαιτέρω εμπλοκή της στη διαδικασία και στις προτάσεις που θα διατυπωθούν, τόνισε ο κ. Γκουζούρης κάτι που αναφέρεται ρητά στη σύμβαση για την χρηματοδότηση και εκπόνηση της μελέτης. «Η ΤΕΡΝΑ χρηματοδοτεί τη μελέτη επειδή το κράτος δεν διαθέτει κεφάλαια για τέτοιες μελέτες, αλλά δεν έχει κανένα λόγο ή ρόλο στο αποτέλεσμα της έκθεσης», εξηγεί ο κ. Γκουζούρης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανεξαρτησία της μελέτης τόσο από ιδιωτικά συμφέροντα αλλά και από άλλα τοπικά η πολιτικά συμφέροντα.
Η HVA έχει πραγματοποιήσει συναντήσεις με τον Περιφερειάρχη, αντιπεριφερειάρχες, δημάρχους και άλλους τοπικούς φορείς σε όλο το νησί, προκειμένου να κατανοήσει πλήρως τις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κρήτη. «Η μελέτη μας δεν περιορίζεται στα γραφεία, αλλά περιλαμβάνει επιτόπιες αυτοψίες και συναντήσεις με τους ανθρώπους που γνωρίζουν τις τοπικές συνθήκες», αναφέρει ο κ. Γκουζούρης.
Ο ίδιος όπως είπε έχει επισκεφθεί και την Ιεράπετρα σε μια απρογραμμάτιστη επίσκεψη και έχει δει από κοντά το φράγμα των Μπραμιανών, το έργα της νέας προσαγωγού διώρυγας το οποίο χαρακτήρισε πάρα πολύ σημαντικό. Παράλληλα ενημερώθηκε για τις ανάγκες της περιοχής από τον γεωπόνο Μάνο Καλύβα ο οποίος ενημερώθηκε και κλήθηκε από τον Ολλανδό επικεφαλής της μελέτης.
Η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο και αμέσως μετά θα παρουσιαστούν οι προτάσεις για έργα που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν. Για παράδειγμα, αν εντοπιστεί ότι μια περιοχή έχει πολλά νερά που καταλήγουν στη θάλασσα, η HVA μπορεί να προτείνει τη δημιουργία ενός φράγματος για την αποθήκευση αυτών των υδάτων. Εάν στην ίδια περιοχή υπάρχουν πολλές γεωτρήσεις, θα εξεταστεί η δυνατότητα μείωσης των γεωτρήσεων μέσω της αξιοποίησης αυτών των επιφανειακών υδάτων. Η μελέτη θα περιλαμβάνει επίσης εκτιμήσεις για το κόστος των προτεινόμενων έργων, τη χρηματοδότηση, και τον χρόνο υλοποίησής τους.
Σε περιοχές με μεγάλη κτηνοτροφία, η HVA μπορεί να προτείνει τη δημιουργία περισσότερων γουρνών για την εξασφάλιση νερού για τα ζώα, ιδιαίτερα σε περιόδους ξηρασίας. Όλες αυτές οι προτάσεις θα παραδοθούν στην κυβέρνηση, η οποία είναι η μόνη αρμόδια για να αποφασίσει αν και πώς θα υλοποιηθούν. “Εμείς δεν εμπλεκόμαστε στην εφαρμογή όλων των παραπάνω. Η μελέτη θα παραδοθεί στην κυβέρνηση και αυτή θα λάβει αποφάσεις για το αν ακολουθήσει κάποιες από τις προτάσεις μας”, σημειώνει ο κ. Γκουζούρης, υπογραμμίζοντας τη σύνθετη φύση των ζητημάτων που εξετάζονται.
Το παράδειγμα της Θεσσαλίας, όπου δημιουργήθηκε ένας κεντρικός φορέας διαχείρισης των υδάτων με νομική μορφή Α.Ε., δείχνει πώς η ευελιξία μπορεί να συνδυαστεί με τη διαφάνεια. «Ο νέος φορέας στη Θεσσαλία έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται με ιδιώτες και να χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ παραμένει υπό τον πλήρη έλεγχο του κράτους», ανέφερε ο κ. Γκουζούρης. Αυτό το μοντέλο επιτρέπει την απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών, με τελικό στόχο τη μείωση του κόστους και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των υδάτων. «Η τιμή της άρδευσης στη Θεσσαλία μειώθηκε από 80 ευρώ το στρέμμα σε 30 ευρώ και αυτός είναι ο στόχος μας και για την Κρήτη», αναφέρει.
Στόχος είναι η μείωση του κόστους του νερού και όχι η αύξησή του, ανέφερε ο κ. Γκουζούρης προσθέτοντας πως ο κεντρικός άξονας της μελέτης θα αναφέρεται σε πρακτικές που περιορίζουν ή σταματούν οριστικά τις αντλήσεις υδάτων υπό τον υδροφόρο ορίζοντα και θα επικεντρώνεται στην διαχείριση και νέα έργα στα υπέργεια ύδατα που μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν αξιοποιούνται σωστά.
Η τριτοβάθμια επεξεργασία των λυμάτων αποτελεί επίσης μια πιθανή λύση για την επαναχρησιμοποίηση νερού, ειδικά στις παράκτιες περιοχές, τόνισε ο κ. Γκουζούρης, ωστόσο, η άντληση των επεξεργασμένων λυμάτων προς τις καλλιέργειες που βρίσκονται σε υψηλότερα υψόμετρα έχει σημαντικό κόστος, και πρέπει να εξεταστεί αν αυτή η λύση είναι οικονομικά βιώσιμη, πρόσθεσε.
Σε σχέση με τον πρόταση που έχει γίνει γνωστή από πλευράς ΟΑΚ για την δημιουργία ενός αγωγού παράλληλα με τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), από τον Άγιο Νικόλαο μέχρι τα Χανιά ο κ. Γκουζούρης υπογράμμισε πως κάθε πρόταση θα εξεταστεί λεπτομερώς και αν δεν έχει νόημα ή είναι οικονομικά ασύμφορη, προφανώς δεν θα προχωρήσει.
Σε σχέση με το νέο ρόλο που θα έχουν οι κατά τόπους ΤΟΕΒ ο κ. Γκουζούρης ανέφερε πως θα πρέπει να έχουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην επόμενη μέρα της διαχείρισης των υδάτων, αφού γνωρίζουν πολύ καλύτερα τις τοπικές ανάγκες. Αυτό συνέβη και στη Θεσσαλία, τόνισε, με τις προτάσεις της HVA να προτείνουν την διατήρηση όλων των τοπικών οργανισμών της περιοχής.
«Το πλεονέκτημα που έχουμε εμείς ως HVA είναι πως δεν υπάρχει καμία ατζέντα πέρα από την τεχνοκρατική. Δεν επηρεαζόμαστε ούτε από έναν δήμαρχο, ούτε από έναν υπουργό, ούτε από τον πρωθυπουργό. Αν οι επιστήμονες-μελετητές κρίνουν πως μια λύση είναι καλύτερη από μια άλλη, αυτή θα προτείνουν», τονίζει ο κ. Γκουζούρης, υπογραμμίζοντας πως η τελική ευθύνη για την εφαρμογή των προτάσεων ανήκει πάντα στην κυβέρνηση.
Η HVA εξετάζει τόσο τοπικά όσο και συνολικά την Κρήτη και οι προτάσεις που διατυπώνει θα έχουν τόσο τοπικό όσο και υπερτοπικό χαρακτήρα. «Αν μια περιοχή έχει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, προφανώς οι προτάσεις μας θα είναι τοπικές. Όταν όμως κοιτάμε συνολικά το πρόβλημα, οι προτάσεις θα αφορούν ολόκληρο το νησί», εξηγεί ο κ. Γκουζούρης. Για παράδειγμα, εάν τα νερά του Φράγματος Αποσελέμη πρέπει να κατευθυνθούν σε άλλες περιοχές, η μελετητική ομάδα της HVA θα εξετάσει όλους τους παράγοντες για να διασφαλίσει την καλύτερη δυνατή χρήση των υδάτων.
Η στρατηγική της HVA είναι να μετακινηθεί από τις μεθόδους άντλησης νερού σε λογικές συγκέντρωσης υπέργειων υδάτων. “Μπορεί ένα χωριό να χρειάζεται 100 κυβικά μέτρα νερού το οποίο θα μπορούσε να βρει από μια γεώτρηση, αλλά εμείς μπορεί να δούμε ότι με ένα μικρό φράγμα σε κάποιο υψηλότερο σημείο μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια λύση πιο οικονομική και συμφέρουσα για μια μεγαλύτερη περιοχή”, εξηγεί ο κ. Γκουζούρης.
Ο κ. Γκουζούρης απάντησε επίσης σε φήμες και δημοσιεύματα που τον θέλουν να αναλαμβάνει τη διοίκηση του Οργανισμού Διαχείρισης Θεσσαλίας ο οποίος συστάθηκε μετά από πρόταση της εταιρείας την οποία διευθύνει: «Αυτό είναι ένα ανέκδοτο» ήταν η χαρακτηριστική του απάντηση, προσθέτοντας πως ως Έλληνας και ο ίδιος καταλαβαίνει ότι πάντα υπάρχει μια καχυποψία σε τέτοιες ενέργειες και κατανοεί επίσης τους λόγους για τους οποίους γράφονται κάποια δημοσιεύματα τα οποία όμως δεν έχουν καμία υπόσταση.
Η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2025 και η HVA προσβλέπει σε ένα μέλλον όπου η Κρήτη θα έχει ένα βιώσιμο και αποδοτικό σύστημα διαχείρισης των υδάτων, το οποίο θα συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του νησιού.
Πηγή: radiolasithi.gr