Λιγόστεψαν πλέον οι νύφες στο Απεσωκάρι του Δήμου Γόρτυνας, που για πολλά χρόνια ελάμβαναν μια σημαντική «προίκα» για να ξεκινήσουν τη ζωή τους, από το σημαντικό κληροδότημα του αείμνηστου Ιωάννη Στ. Καλμπάκη.
Το Απεσωκάρι ήταν ο τόπος που γεννήθηκε και δεν τον ξέχασε ποτέ. Αν και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Ηράκλειο όπου και μεγαλούργησε ως σταφιδέμπορος έφυγε έχοντας στον νου του το χωριό του και τα φτωχά του κορίτσια.
Σήμερα, σχεδόν πεντήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, οι χωριανοί του δεν έχουν ξεχάσει τον Ιωάννη Καλμπάκη, αφού τα χρόνια που πέρασαν έβαλε τη «μαγιά» για να ανοίξουν δεκάδες νοικοκυριά προικίζοντας τις νύφες του χωριού του ενώ όταν φάνηκε να «ολοκληρώνεται» αυτό το έργο, η κληρονομιά που άφησε στο χωριό γίνεται κοινωφελές έργο.
Τα έσοδα του κληροδοτήματος Καλμπάκη, που τα χρόνια που πέρασαν έκανε γνωστό το μικρό χωριό της Μεσαράς σε όλη την Ελλάδα, ήταν να προικίζει τα άπορα και αμόρφωτα κορίτσια του χωριού με τα έσοδα από το ενοίκιο ακινήτου που αποτέλεσε επί πολλά χρόνια το κατάστημα του αειμνήστου στη λεωφόρο Καλοκαιρινού (Πλατειά Στράτα) εκείνης της εποχής στο Ηράκλειο.
Όπως λέει στην «Π» ο ιερέας του χωριού Δημήτρης Παπαδομανωλάκης, καθώς η ενορία πλέον είναι ο διαχειριστής του κληροδοτήματος: «Πλέον δεν υπάρχουν όλες τις χρονιές κοπέλες από το χωριό που να παντρεύονται και να δικαιούνται τα έσοδα από το κληροδότημα.
Τηρούμε τους όρους που έθεσε στην διαθήκη του ο αείμνηστος και δίνουμε τα χρήματα μόνο σε όσες δικαιούνται. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει, που δεν μας υποβάλλεται αίτημα, όπως φέτος, τα χρήματα διατίθενται για έργα στο χωριό. Φέτος σε συνεννόηση με την κοινότητα θα αποφασίσουμε τι θα τα κάνουμε».
Τα έργα που πρέπει να γίνουν και όπως όλα δείχνουν θα μπορέσουν να γίνουν, αφού οι νύφες είναι πολλά χρόνια που δεν υπάρχουν πια- πέρυσι δόθηκαν τα χρήματα-, είναι η επισκευή του σπιτιού που έχει αφήσει ο εκλιπών στο χωριό, μια γεώτρηση που απαιτείται για τις ανάγκες του χωριού και η αναστήλωση του ναού της Αγίας Κυριακής.
Καβγάδες και… εικονικές μετοικήσεις!
Λογικά στο μικρό χωριό της Μεσσαράς, στο οποίο τις καλές εποχές κατοικούσαν 200 κάτοικοι και σήμερα μένουν πολύ λιγότεροι, το κληροδότημα Καλμπάκη θα έφτανε για να προικίσει όλα τα κορίτσια του χωριού.
Και μάλλον το έκανε αφού από το 1975 ως και πρόσφατα σχεδόν πάντα υπήρχε ένα κορίτσι από το χωριό που να παντρεύεται κάθε χρόνο, το οποίο έπαιρνε και το καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό του κληροδοτήματος.
Υπήρξε μάλιστα και χρονιά όπου τα κορίτσια που παντρεύονταν ήταν δύο και υπήρξε έντονη διαφωνία που έλαβε και διαστάσεις στον τύπο, αλλά τελικώς η λύση βρέθηκε στη μέση και οι νύφες μοιράστηκαν το ποσό.
Υπήρξαν περιπτώσεις όπου υποψήφιες νύφες «μετακόμισαν» εικονικά στο χωριό και έκαναν τις Απεσωκαριανές για να πάρουν το κληροδότημα, αφού θα έπρεπε να είναι κάτοικοι του χωριού και να μην έχουν πτυχίο.
Ωστόσο τα κορίτσια από το χωριό πλέον, σύμφωνα με τους αυστηρούς όρους που βάζει η διαθήκη, φαίνεται να τέλειωσαν, τουλάχιστον αφού το ενοριακό συμβούλιο που διαχειρίζεται πλέον το κληροδότημα αρνείται να παραβεί ή να κάνει τα «στραβά μάτια» στους όρους της διαθήκης, και δε δίνει εύκολα το ποσό του κληροδοτήματος.
Επειδή όμως για όλα υπάρχει λύση κι επειδή ο κληροδότης εμφανίζεται και ιδιαίτερα διορατικός, το ποσό του κληροδοτήματος πλέον χρησιμοποιείται κατά την επιθυμία του Ιωάννη Καλμπάκη, λόγω ανυπαρξίας νυφών, για κοινωφελείς σκοπούς.
Όπως λέει ο π. Δημήτρης Παπαδομανωλάκης: «Φαίνεται πως ήταν ένας όχι και τόσο συνηθισμένος άνθρωπος στην εποχή μας, αφού εκτός από τον εαυτό του σκεφτόταν και τους συνανθρώπους του. Αυτό που έκανε για το χωριό του ήταν σπουδαίο και πρέπει να το διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού».
Από τη Κοινότητα στην ενορία και από τα 45.000 στα 9.000 ευρώ
Ιδιαιτέρως διορατικός εμφανίζεται στη διαθήκη του ο Απεσωκαριανός Ιωάννης Καλμπάκης. Έτσι αρχικά ορίζει ως διαχειριστή και εκτελεστή του κληροδοτήματός του επιτροπή με βάση το κοινοτικό συμβούλιο.
Κι έτσι ξεκινά η διαχείριση του κληροδοτήματος μετά τον θάνατό του το 1975. Στα χρόνια που μεσολαβούν πολλές νύφες από το Απεσωκάρι ξεκινούν τη ζωή τους με προίκα τα ενοίκια από το ακίνητο της Πλατειάς Στράτας.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το ενοίκιο του ακινήτου στις καλές εποχές έφθασε και τα 4.000 ευρώ με αποτέλεσμα κάποιες νύφες στις καλές περιόδους να πάρουν στο χέρι ακόμα και 45.000 ευρώ «δώρο» στο γάμο τους από τον εκλιπόντα συγχωριανό τους.
Δ. Παπαδομανωλάκης: «Μειώθηκε το ποσό»
Βέβαια στην πορεία τα πράγματα άλλαξαν καθώς σήμερα το ενοίκιο είναι 1.100 ευρώ, αλλά όπως λέει ο ιερέας του χωριού και πρόεδρος του ενοριακού συμβουλίου Δημήτρης Παπαδομανωλάκης:
´Για να βρει κανείς το ποσό δεν αρκεί να πολλαπλασιάσει το ενοίκιο επί 12, το οποίο ενοίκιο μάλιστα λόγω της κρίσης είναι μειωμένο σε σχέση με παλαιότερα.
Πλέον έχει επιβληθεί φόρος της τάξης του 30% στα κληροδοτήματα, ενώ από το ποσό που καταλήγει στα χέρια της δικαιούχου πρέπει να αφαιρεθούν η πληρωμή του ΕΝΦΙΑ για το ακίνητο καθώς και του δικηγόρου και του λογιστή για τη διαδικασία».
Έτσι το ποσό που διατίθενται πλέον στις νύφες ή αν δεν βρεθούν σε κοινωφελή έργα είναι περίπου 9.000 ευρώ.
Διαχειριστής η ενορία
Πώς όμως η διαχείριση του κληροδοτήματος πέρασε από την κοινότητα στην ενορία;
Εδώ ακριβώς αποδεικνύεται η διορατικότητα του κληροδότη, που εκτός του ότι είχε προβλέψει την έλλειψη των νυφών είχε προβλέψει και το πρόγραμμα διοικητικής αναδιάρθρωσης της χώρας, αρχικά με το σχέδιο Καποδίστριας και στη συνέχεια με το πρόγραμμα Καλλικράτης.
Η επιθυμία του Ιωάννη Καλμπάκη ήταν ξεκάθαρη: τα έσοδα από το κληροδότημα θα έπρεπε να διατίθενται αποκλειστικά στο χωριό του το Απεσωκάρι.
Την επιθυμία του «θωράκισε» τονίζοντας στη διαθήκη του ότι σε περίπτωση που το Απεσωκάρι θα πήγαινε διοικητικά σε ένα μελλοντικό Δήμο η διαχείριση του κληροδοτήματος θα περνούσε από την κοινότητα στην ενορία.
Αυτό έγινε το 1999.