Η Κρήτη, και όχι μόνο, δεν είναι όπως την γνωρίζαμε τα προηγούμενα χρόνια, τα εδάφη της έχουν υποστεί διάβρωση, κάτι που επηρεάζει τη ζωή όλων, κυρίως των αγροτών.
Επιστήμονες του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και του Πολυτεχνείου Κρήτης ενώνουν τις δυνάμεις τους στο πλαίσιο του έργου «5DARE». Πρόκειται για την ανάπτυξη ολοκληρωμένης διαστημικής τεχνολογίας πέντε διαστάσεων για την εκτίμηση και μοντελοποίηση της συσχέτισης μεταξύ του δυναμικού φαινομένου της εδαφικής διάβρωσης και των αλλαγών στις χρήσεις γης και στο κλίμα στις υδρολογικές λεκάνες της Μεσογείου. Σήμερα, το Eργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ και το Πολυτεχνείο Κρήτης διοργανώνουν διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο «Συμβολή της Γεωπληροφορικής στη Μοντελοποίηση Εδαφικής Διάβρωσης».
Ο σκοπός της ημερίδας είναι να δημιουργήσει έναν διάλογο μεταξύ ειδικών εδάφους και ειδικών γεωπληροφορικής σχετικά με τη χρήση, την προοπτική, και τα υφιστάμενα όρια των γεωχωρικών δεδομένων και εργαλείων στη μοντελοποίηση της εδαφικής διάβρωσης.
Τα μέλη της ομάδας είναι οι Δρ. Δημήτριος Αλεξάκης (ερευνητής Γ’, ΙΜΣ-ΙΤΕ) (επιστημονικός υπεύθυνος του έργου), Δρ. Χρήστος Πολυκρέτης (μεταδιδακτορικός ερευνητής, ΙΜΣ-ΙΤΕ), Δρ. Μανώλης Γρυλλάκης (μεταδιδακτορικός ερευνητής, ΙΜΣ-ΙΤΕ), Στέλιος Μανουδάκης (ερευνητικός συνεργάτης, Πολυτεχνείο Κρήτης) και Κωνσταντίνος Σειραδάκης (ερευνητικός συνεργάτης, Πολυτεχνείο Κρήτης).
Ο Δρ. Χρήστος Πολυκρέτης αναφέρει στην «Π» πως η διάβρωση συγκαταλέγεται στα φυσικά φαινόμενα και τις φυσικές καταστροφές, που το τελευταίο διάστημα είναι συνεχώς στην επικαιρότητα. Μεταξύ άλλων επηρεάζεται και από ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως όλες οι φυσικές καταστροφές.
Παράλληλα, συνδέεται με τις βροχοπτώσεις, λόγω της κλιματικής αλλαγής προβλέπεται αύξηση της συχνότητας αλλά και της έντασης των βροχοπτώσεων. Είναι κρίσιμο να υπάρχει ενημέρωση του αγροτικού κόσμου καθώς μία από τις απειλές είναι οι πρακτικές που ακολουθούνται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Συνεπώς, ο άνθρωπος πρέπει να διαχειρίζεται με ορθό τρόπο τη γη και αν δεν μπορεί να αφανίσει, να μετριάσει τις επιπτώσεις της δράσης του.
Σε ερώτηση της «Π» πώς συνδέονται τα φαινόμενα της διάβρωσης και της ερημοποίησης- που είναι γνωστό ότι αποτελεί απειλή και για την Κρήτη- ο Δρ. Χρήστος Πολυκρέτης αναφέρει πως έχουν άμεση σχέση. Τα σημεία που δεν καλύπτονται από βλάστηση, σε μία έντονη βροχόπτωση μπορεί να υποστούν διάβρωση πολύ πιο εύκολα, από ό,τι αν επρόκειτο για δασική έκταση που καλύπτεται από ψηλά δέντρα, με βαθιές ρίζες που συγκαλύπτουν το έδαφος.
Στην Κρήτη, βάση των μέχρι τώρα εκτιμήσεων, από τη διάβρωση επηρεάζονται τμήματα ορεινών όγκων, όπως στον Ψηλορείτη και τα Λευκά Όρη.
Σε επίπεδο νησιού, υπάρχει η αίσθηση και η επιστημονική διατύπωση πως όσο πηγαίνεις από τη Δύση προς την Ανατολή τόσο μειώνεται το φαινόμενο, δηλαδή, δυτικά οι βροχοπτώσεις είναι πιο πολλές, με μεγαλύτερη ένταση και ακολουθείται το ίδιο μοτίβο και φαινόμενο.
Στόχος του έργου είναι να υπάρχουν και σενάρια για την πιθανή εξέλιξη του φαινομένου ως άμεση επίπτωση της κλιματικής αλλαγής και των ανθρώπινων παρεμβάσεων ως προς την αλλαγή της χρήσης γης. Ακόμα, εξετάζεται η επίδραση του φαινομένου της διάβρωσης με βάση το είδος της καλλιέργειας, εξετάζεται η επιρροή του σε ελιές, αμπέλια, εσπεριδοειδή κλπ. Το έργο ξεκίνησε στο τέλος του 2018 και ολοκληρώνεται ως αρχές Απριλίου.
Διαστημική τεχνολογία και διάβρωση του εδάφους
Το ερευνητικό πρόγραμμα 5DARE στοχεύει να αναπτύξει ολοκληρωμένες μεθοδολογίες για την χρήση της διαστημικής τεχνολογίας στην εκτίμηση του ποσοστού εδαφικής διάβρωσης σε υδρολογικές λεκάνες της Μεσογείου. Το 5DARE θα αξιολογήσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των χρήσεων γης και της κάλυψης βλάστησης στο ποσοστό εδαφικής διάβρωσης σε υδρολογικές λεκάνες της Μεσογείου. Η εδαφική διάβρωση είναι ένα σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα που απειλεί σοβαρά τους φυσικούς πόρους, τη γεωργία και το περιβάλλον σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Το ερευνητικό έργο 5DARE θα αξιολογήσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των χρήσεων γης και της κάλυψης βλάστησης στο ποσοστό εδαφικής διάβρωσης σε υδρολογικές λεκάνες της Μεσογείου. Τεχνικές μοντελοποίησης θα χρησιμοποιηθούν για να προβλέψουν την επίδραση των παραπάνω αναφερθέντων παραγόντων σε βασικές διεργασίες που προκαλούν την εδαφική διάβρωση σε διαφορετικές χρονικές και χωρικές κλίμακες στο άμεσο και απώτερο μέλλον. Κλιματικά σενάρια θα παράσχουν σημαντική πληροφορία σχετικά με τις μελλοντικές αλλαγές στις βροχοπτώσεις και τη θερμοκρασία και θα χρησιμοποιηθούν ως δεδομένα εισόδου στα μοντέλα διάβρωσης για να γίνει εκτίμηση των αλλαγών στην εποχικότητα, την ποσότητα και τις επιπτώσεις στην εδαφική διάβρωση.
Πειράματα θα διεξαχθούν σε διαφορετικά είδη καλλιέργειας (πορτοκαλιές, αβοκάντο, ελιές) με στόχο να γίνει εκτίμηση του ρυθμού απώλειας εδάφους στο πεδίο και να χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα τόσο για τον αναβιβασμό κλίμακας από το επίπεδο αγρού σε επίπεδο λεκάνης απορροής όσο και για την βαθμονόμηση μοντέλων εκτίμησης της εδαφικής διάβρωσης.
Το έργο 5DARE θα συνθέσει τα τελικά ερευνητικά αποτελέσματα και θα οδηγήσει στη διάχυση τους σε ένα ευρύτερο κοινό με στόχο τη χρήση τους σε ένα διευρυμένο επίπεδο άσκησης πολιτικής.