Η τελευταία πράξη μιας πραγματικής οδύσσειας που κράτησε δέκα πέντε χρόνια σφραγίζεται για τους κατοίκους της Αγίας Τριάδας, καθώς δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η απόφαση της μελέτης ανάπλασης της περιοχής. Έτσι κλείνει ο κύκλος μιας μακροχρόνιας διαδρομής επεξεργασίας της μελέτης ανάπλασης σε μία από τις πιο ιστορικές συνοικίες της πόλης, που πέρασε κυριολεκτικά από σαράντα κύματα, μέχρι να καταφέρει να αποκρυσταλλωθεί και να προχωρήσει η υλοποίησή της.
Την ίδια στιγμή ανοίγει ένας νέος κύκλος που αφορά στην υλοποίηση της μελέτης ανάπλασης, και της αξιοποίησης των αποφάσεων της, που ανοίγουν το δρόμο για να διασφαλιστούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στους κατοίκους της Αγίας Τριάδας, μέσα στον πυκνοδομημένο παραδοσιακό ιστό, με σεβασμό στην προστασία και τη διατήρηση της δομής του.
Η θεσμοθέτηση της μελέτης ανάπλασης της Αγίας Τριάδας, βάζει οριστικά τέλος στο αδηφάγο σχέδιο πόλης του ΄36 που στρώνει με ροδοπέταλα το δρόμο της ισοπέδωσης του ιστορικού ιστού της πόλης μέσα από δραστικές διανοίξεις.
Η νέα πραγματικότητα που ξημερώνει για την Αγία Τριάδα, μιας από τις πιο ιστορικές περιοχές της πόλης, είναι να λειτουργήσει σαν μια γειτονιά που θα παρέχει ανθρώπινες συνθήκες για τη ζωή των κατοίκων της στη σύγχρονη εποχή με παράλληλη διατήρηση της μορφής του ιστορικού της ιστού και ανάδειξης των αξιόλογων στοιχείων της από ιστορικής, πολιτιστικής και κτιριολογικής θεώρησης.
Με πανηγυρισμούς έγινε δεκτή από τη Λότζια η είδηση της δημοσίευσης στο ΦΕΚ της μελέτης ανάπλασης της Αγίας Τριάδας, αφού πρόκειται για ένα σχεδιασμό που κυριολεκτικά δίνει το «φιλί της ζωής» σε μια περιοχή που σήμερα είναι δραματικά υποβαθμισμένη παρά το γεγονός ότι είναι μια από τις πιο ιστορικές συνοικίες της πόλης. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει με δηλώσεις της στην «Π» η αντιδήμαρχος πολεοδομίας κ. Στέλλα Αρχοντάκη Καλογεράκη: «H σημερινή δημοτική Αρχή με όλες της τις δυνάμεις στήριξε δυναμικά αυτό τον οραματικό σχεδιασμό και με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του 2015 άνοιξε ο δρόμος για τη θεσμοθέτηση της.
Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε χαρούμενοι από την εξέλιξη αυτή, αφού έκλεισε ένας μεγάλος κύκλος προσπαθειών και αγώνα ώστε να μπουν τα θεμέλια της τοπικής ανάπτυξης στην ιστορική συνοικία της Αγίας Τριάδας. Η έγκριση της αναθεώρησης του ρυμοτομικού σχεδίου της Αγίας Τριάδας θα αποτελέσει πρόκριμα και για τη μελέτη ανάπλασης της παλιάς πόλης που επίσης αποτελεί προτεραιότητα».
Τι προβλέπει η ανάπλαση
Η μελέτη ανάπλασης της Αγίας Τριάδας σηματοδοτεί μια νέα πραγματικότητα για τους κατοίκους και τους ιδιοκτήτες κτισμάτων της ιστορικής αυτής συνοικίας. Προβλέπεται η ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων και χώρων πρασίνου, η διαμόρφωση πλατωμάτων και πεζοδρόμων γύρω από δημόσια ή διατηρητέα κτίρια κατά τρόπο που να επιτυγχάνεται η ανάδειξή τους.
Στο πλαίσιο της μελέτης θα πρέπει να γίνει υπογειοποίηση των δικτύων της ΔΕΗ καθώς ορίζεται σαφώς ότι απαγορεύεται η τοποθέτηση στύλων και εναέριου δικτύου καλωδίων των κοινοφελών οργανισμών στους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Με τη μελέτη υποχρεώνεται ο Δήμος Ηρακλείου μέσα σε μια πενταετία να μεριμνήσει για την εγκατάσταση υπόγειου δικτύου καλωδίωσης τηλεόρασης προκειμένου να καθαιρεθούν οι κεραίες που υπάρχουν σήμερα.
Επίσης προβλέπεται η καθιέρωση ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης. Ουσιαστικά οι όροι δόμησης χαμηλώνουν ώστε να μπορούν να αναδειχτούν και να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους μικρές σε ύψος και όγκο κατοικίες που είναι το βασικό συνθετικό της ιστορικής συνοικίας. Ακόμα υπάρχουν σαφείς μορφολογικοί περιορισμοί που στοχεύουν στην αναβάθμιση της αισθητικής έκφρασης του δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής, (με πρόβλεψη αντιμετώπισης των άθλιων εικόνων με τα τεπόζιτα ύδρευσης στις ταράτσες, με προδιαγραφές τοποθετήσεων ηλιακών).
Επίσης προβλέπεται η οργάνωση της κυκλοφορίας και της στάθμευσης σε συνάρτηση με τη δημιουργία πολλών πεζοδρομήσεων και δίδονται δυνατότητες προσπέλασης των οχημάτων άμεσης ανάγκης (ασθενοφόρα, πυροσβεστική, άμεση βοήθεια κ.λ.π.) που επιβάλλουν οι λόγοι πολιτικής προστασίας. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής, δίνονται σε κάθε περιοχή της Αγίας Τριάδας συντεταγμένες για τις χρήσεις γης, τις επιτρεπόμενες επαγγελματικές δραστηριότητες αλλά και τους όρους δόμησης που εξειδικεύονται με συγκεκριμένο τρόπο σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο.
Στους μορφολογικούς περιορισμούς αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές ώστε σε κάθε ανέγερση νέας οικοδομής να υπάρχει πλήρης εναρμόνιση με τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα της περιοχής. Σε περίπτωση μάλιστα κατασκευής στέγης θα πρέπει να ακολουθούνται τα παραδοσιακά πρότυπα, δεν επιτρέπεται η ανάρτηση διαφημιστικών επιγραφών παρά μόνο αυτών που αφορούν τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή (όπου και εκεί υπάρχει αυστηρό πλαίσιο).
Το ιστορικό της μελέτης ανάπλασης
Η μελέτη για την “ανάπλαση της παλιάς πόλης” του Ηρακλείου ξεκίνησε το 1998 σε εφαρμογή της από το 1995 “Προγραμματικής Σύμβασης ΥΠΕΧΩΔΕ – ΥΠ.ΠΟ. – ΔΕΠΟΣ. – ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ” και αφορούσε σε ολόκληρη την εντός των τειχών πόλη του Ηρακλείου. Το 2003 κατά τη διάρκεια εκπόνησης της Γ΄ (από τις 4) φάσης της μελέτης, προωθήθηκε κατά προτεραιότητα η αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου στην πολεοδομική ενότητα της Αγ. Τριάδας, με παραδοσιακό πολεοδομικό ιστό, προκειμένου η μελέτη ανάπλασης του τμήματος αυτού της πόλης να εφαρμοστεί ως “στρατηγικό σχέδιο” για τη μελέτη αναθεώρησης του ρυμοτομικού σε ολόκληρη την πόλη.
Η αναθεώρηση του ρυμοτομικού σχεδίου της Αγ. Τριάδας κρίθηκε υποχρεωτική για εξαιρετικά σημαντικούς λόγους, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι στην περιοχή ίσχυε το ρυμοτομικό του 1936, το οποίο προβλέπει ευρύτατες ρυμοτομήσεις. Σύμφωνα με αυτό έπρεπε να ρυμοτομηθεί το μεγαλύτερο μέρος των ιδιοκτησιών (πολλές εξαφανίζονται) με συνέπεια να κινδυνεύει να εξαφανιστεί η έννοια του ιστορικού τοπικού κέντρου και να καταστραφεί ο αξιόλογος παραδοσιακός ιστός της Αγ. Τριάδας.
Επίσης, έπρεπε να ρυμοτομηθούν αξιόλογα μεμονωμένα κτίσματα ή και οικιστικά σύνολα, χαρακτηριστικά δείγματα οθωμανικής νέο-οθωμανικής, λαϊκής, εκλεκιστικής, νεοκλασικής και νεώτερης αρχιτεκτονικής. Έτσι αποσπάστηκε η μελέτη της Αγίας Τριάδας από τη μελέτη ανάπλασης της παλιάς πόλης και ακολούθησε μια μακρά διαδρομή. Απίστευτος χρόνος χάθηκε ανάμεσα στα Υπουργεία Πολιτισμού και ΠΕΚΑ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ), τα οποία αδυνατούσαν να συμφωνήσουν σε κεντροβαρή ζητήματα που αφορούν τη μελέτη ανάπλασης.
Οι πρωταγωνιστές
Το μεγαλύτερο «κουπί» για να περάσει από τη θεωρία στην πράξη η περίφημη μελέτη ανάπλασης της Αγίας Τριάδας το τράβηξε ο περιβαλλοντικός σύλλογος Αγίας Τριάδας και πιο προσωποποιημένα ο πρόεδρος του κ. Συμεών Χούπας ο οποίος κατέβαλε τεράστια προσπάθεια, για την ολοκλήρωση των εγκρίσεων της μελέτης, την οποία δεν εγκατέλειψε ακόμα και στις πιο δύσκολες φάσεις όταν όλα έδειχναν ότι δεν υπάρχει καμία προθυμία για να στηριχθεί.
Ο κ. Χούπας ο οποίος ποτέ δεν εγκατέλειψε την πίστη του στον οραματικό αυτό σχεδιασμό, υπογραμμίζει τη συνεργασία και τη στήριξη που είχε από τη σημερινή δημοτική Αρχή για τη θεσμοθέτηση της μελέτης που πλέον ανοίγει το δρόμος για τη διατήρηση του πολεοδομικού ιστού της Αγίας Τριάδας ώστε να αναδειχτούν και να απελευθερωθούν πλατείες και κοινόχρηστοι χώροι και θα μπουν οι συντεταγμένες για την τοπική ανάπτυξη.